Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là thước đo chính xác sự thay đổi giá cả hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng theo thời gian, do đó được sử dụng phổ biến để đo lường lạm phát. GDP đo lường tổng sản lượng, tỷ lệ thất nghiệp đo lường tình trạng việc làm, và IPI đo lường sản xuất công nghiệp, không trực tiếp đo lường lạm phát.

Khi tổng cầu (AD) tăng, đường AD dịch chuyển sang phải, tạo ra điểm cân bằng mới tại mức giá và sản lượng cao hơn. Điều này phản ánh quy luật cung cầu cơ bản: khi cầu tăng, giá và lượng cân bằng có xu hướng tăng (trong ngắn hạn).

Chính sách tài khóa là việc chính phủ sử dụng thuế và chi tiêu công để tác động đến nền kinh tế. Các lựa chọn khác liên quan đến chính sách tiền tệ (lãi suất, cung tiền) hoặc chính sách thương mại (tự do hóa thương mại).

Thất nghiệp tự nhiên (hay còn gọi là tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên) là mức thất nghiệp mà nền kinh tế trải qua trong dài hạn, bao gồm thất nghiệp tạm thời (do người lao động đang trong quá trình tìm việc hoặc chuyển việc) và thất nghiệp cơ cấu (do sự mất cân đối giữa kỹ năng của người lao động và yêu cầu của thị trường lao động). Thất nghiệp chu kỳ liên quan đến biến động kinh tế ngắn hạn.

Chính sách tiền tệ thắt chặt nhằm giảm cung tiền và kiềm chế lạm phát. Tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc buộc các ngân hàng thương mại phải giữ lại một phần lớn tiền gửi, làm giảm lượng tiền có thể cho vay và do đó giảm cung tiền. Các lựa chọn khác là công cụ của chính sách tiền tệ nới lỏng.

Đường Phillips ngắn hạn mô tả mối quan hệ đánh đổi ngắn hạn giữa lạm phát và thất nghiệp. Khi lạm phát tăng, thất nghiệp có xu hướng giảm và ngược lại. Mối quan hệ này không ổn định trong dài hạn.

Tài khoản vãng lai ghi lại các giao dịch về hàng hóa, dịch vụ, thu nhập đầu tư và chuyển giao vãng lai giữa một quốc gia với phần còn lại của thế giới. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thuộc về tài khoản vốn, không phải tài khoản vãng lai.

GDP thực tế (Real GDP) đã được điều chỉnh để loại bỏ ảnh hưởng của lạm phát, sử dụng giá của năm gốc để tính toán, phản ánh sự thay đổi thực sự về sản lượng. GDP danh nghĩa (Nominal GDP) được tính theo giá hiện hành, bao gồm cả ảnh hưởng của lạm phát.

Các mục tiêu chính của chính sách kinh tế vĩ mô thường bao gồm tăng trưởng kinh tế, ổn định giá cả (kiểm soát lạm phát), và đảm bảo việc làm đầy đủ (thường được thể hiện qua mục tiêu thất nghiệp thấp). Công bằng trong phân phối thu nhập cũng là một mục tiêu quan trọng, mặc dù đôi khi ít được nhấn mạnh hơn trong ngắn hạn. Cân bằng ngân sách chính phủ là một mục tiêu quan trọng trong quản lý tài chính công, nhưng không phải là mục tiêu *chính* của chính sách kinh tế vĩ mô bằng các mục tiêu trên. Thâm hụt ngân sách có thể được chấp nhận trong một số trường hợp để kích thích kinh tế hoặc ứng phó với khủng hoảng.

Tỷ giá USD/VND tăng có nghĩa là cần nhiều VND hơn để đổi lấy 1 USD. Điều này cho thấy đồng VND yếu đi và đồng USD mạnh lên. Khi USD mạnh lên, hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ trở nên đắt hơn (không rẻ hơn), và xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ trở nên cạnh tranh hơn (không kém cạnh tranh hơn) vì hàng hóa Việt Nam tính bằng USD sẽ rẻ hơn.

Mô hình IS-LM phân tích đồng thời cân bằng trên thị trường hàng hóa (đường IS) và thị trường tiền tệ (đường LM). Điểm giao nhau của hai đường này thể hiện mức lãi suất và sản lượng mà cả hai thị trường này đồng thời đạt trạng thái cân bằng.

Lạm phát do cầu kéo xảy ra khi tổng cầu trong nền kinh tế tăng quá nhanh, vượt quá khả năng cung ứng hàng hóa và dịch vụ, tạo áp lực tăng giá. Các lựa chọn khác mô tả lạm phát do chi phí đẩy (chi phí sản xuất tăng) hoặc các yếu tố giảm phát (cung tiền giảm, giá dầu giảm).

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là một công cụ chính sách tiền tệ, quy định tỷ lệ phần trăm tiền gửi mà các ngân hàng thương mại phải giữ lại dưới dạng dự trữ tại ngân hàng trung ương, không được phép cho vay. Công cụ này ảnh hưởng đến khả năng tạo tiền và cung tiền của hệ thống ngân hàng.

Theo lý thuyết cổ điển, trong dài hạn, nền kinh tế có xu hướng tự điều chỉnh về mức sản lượng tiềm năng. Chính sách tiền tệ trong dài hạn chủ yếu ảnh hưởng đến mức giá chung (lạm phát), trong khi sản lượng và việc làm về cơ bản được quyết định bởi các yếu tố cung như công nghệ, vốn và lao động. Tiền tệ được coi là 'trung lập' trong dài hạn.

Hiệu ứng số nhân mô tả hiện tượng khi một sự thay đổi ban đầu trong chi tiêu tự định (ví dụ, đầu tư, chi tiêu chính phủ, xuất khẩu ròng) tạo ra một sự thay đổi lớn hơn nhiều lần trong tổng sản lượng (GDP). Điều này xảy ra do chi tiêu của người này trở thành thu nhập của người khác, và thu nhập này lại được chi tiêu tiếp, tạo ra một chuỗi phản ứng dây chuyền.

Đường cong Lorenz là một đồ thị thể hiện sự phân phối thu nhập hoặc của cải trong một xã hội. Nó được sử dụng để trực quan hóa mức độ bất bình đẳng. Đường cong càng cong xa đường chéo 45 độ (đường bình đẳng tuyệt đối), mức độ bất bình đẳng càng cao.

Thâm hụt ngân sách chính phủ xảy ra khi chi tiêu chính phủ vượt quá thu ngân sách (chủ yếu từ thuế). Để giảm thâm hụt, chính phủ có thể tăng thu (bằng cách tăng thuế) hoặc giảm chi tiêu. Tăng chi tiêu hoặc giảm thuế sẽ làm tăng thâm hụt. Nới lỏng chính sách tiền tệ có thể ảnh hưởng đến lãi suất và tăng trưởng kinh tế, nhưng không trực tiếp giảm thâm hụt ngân sách.

Kinh tế học vĩ mô (Macroeconomics) là ngành nghiên cứu về nền kinh tế ở cấp độ tổng thể, tập trung vào các vấn đề như tổng sản lượng (GDP), lạm phát, thất nghiệp, tăng trưởng kinh tế, và các chính sách kinh tế của chính phủ. Kinh tế học vi mô (Microeconomics) nghiên cứu hành vi của các đơn vị kinh tế nhỏ hơn như cá nhân và doanh nghiệp.

Chính sách tiền tệ nới lỏng (hay còn gọi là chính sách tiền tệ mở rộng) được thực hiện để kích thích kinh tế, thường bằng cách tăng cung tiền và giảm lãi suất. Giảm lãi suất tái chiết khấu (lãi suất ngân hàng trung ương cho các ngân hàng thương mại vay) là một biện pháp của chính sách tiền tệ nới lỏng, khuyến khích các ngân hàng thương mại vay nhiều hơn và cho vay ra nền kinh tế nhiều hơn. Các lựa chọn khác thuộc về chính sách tài khóa (tăng thuế, giảm chi tiêu) hoặc chính sách tiền tệ thắt chặt (kiểm soát tín dụng).

Ổn định kinh tế vĩ mô là một trong những mục tiêu chính của chính sách kinh tế vĩ mô, nhằm giảm thiểu sự biến động của chu kỳ kinh doanh, tức là làm dịu đi các giai đoạn suy thoái và bùng nổ của nền kinh tế, hướng tới tăng trưởng ổn định và bền vững. Giá cổ phiếu, tỷ giá hối đoái và giá vàng có thể biến động, nhưng không phải là đối tượng trực tiếp của mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô bằng chu kỳ kinh doanh.

Trong giai đoạn suy thoái kinh tế, chính phủ thường áp dụng chính sách tài khóa mở rộng (hay còn gọi là chính sách tài khóa kích thích) để tăng tổng cầu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Chính sách này thường bao gồm tăng chi tiêu chính phủ (ví dụ, đầu tư công) hoặc giảm thuế để tăng thu nhập khả dụng và chi tiêu của người dân và doanh nghiệp. Chính sách tài khóa thắt chặt và chính sách tiền tệ thắt chặt thường được sử dụng để kiềm chế lạm phát, không phù hợp trong giai đoạn suy thoái.

GDP là một thước đo quan trọng về tổng sản lượng kinh tế, nhưng nó có những hạn chế khi được sử dụng làm thước đo phúc lợi kinh tế. Một trong những hạn chế lớn nhất là GDP không phản ánh sự phân phối thu nhập (bất bình đẳng) và bỏ qua nhiều yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống như chất lượng môi trường, sức khỏe, giáo dục, thời gian nghỉ ngơi, v.v. Các lựa chọn khác mô tả các khía cạnh kỹ thuật của tính toán GDP, không phải hạn chế về đo lường phúc lợi.

Khi ngân hàng trung ương tăng cung tiền, trong ngắn hạn, lượng tiền dư thừa sẽ làm giảm lãi suất. Lãi suất thấp hơn khuyến khích đầu tư của doanh nghiệp và chi tiêu của người tiêu dùng, do đó đầu tư có xu hướng tăng. Điều này có thể kích thích tổng cầu và dẫn đến tăng sản lượng và lạm phát (trong dài hạn, có thể chủ yếu là lạm phát).

Cán cân thương mại là sự chênh lệch giữa giá trị xuất khẩu và giá trị nhập khẩu của một quốc gia. Thặng dư thương mại (trade surplus) xảy ra khi giá trị xuất khẩu lớn hơn giá trị nhập khẩu, tức là quốc gia đó xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu. Thâm hụt thương mại (trade deficit) xảy ra khi nhập khẩu lớn hơn xuất khẩu. Các lựa chọn khác liên quan đến cán cân ngân sách hoặc tiết kiệm quốc gia.

Trường phái kinh tế Keynes nhấn mạnh vai trò quyết định của tổng cầu (Aggregate Demand - AD) trong việc xác định mức sản lượng và việc làm trong ngắn hạn. Theo Keynes, khi tổng cầu yếu, nền kinh tế có thể rơi vào trạng thái suy thoái với sản lượng thấp và thất nghiệp cao, ngay cả khi có đủ năng lực sản xuất (tổng cung). Do đó, chính sách tài khóa và tiền tệ có thể được sử dụng để tác động đến tổng cầu và ổn định kinh tế.

Giảm phát (deflation) là tình trạng mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ trong nền kinh tế giảm xuống theo thời gian. Đây là tình trạng ngược lại với lạm phát (inflation). Giảm phát có thể gây ra nhiều vấn đề kinh tế, bao gồm giảm tổng cầu, trì hoãn tiêu dùng và đầu tư, và tăng gánh nặng nợ thực tế.

Tiết kiệm quốc gia (national saving) là nguồn vốn quan trọng cho đầu tư trong nước. Một quốc gia có tỷ lệ tiết kiệm cao thường có nhiều vốn hơn để đầu tư vào cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, công nghệ và giáo dục, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn. Tỷ lệ tiết kiệm cao không dẫn đến tăng trưởng chậm hơn hoặc đầu tư thấp hơn, mà ngược lại, nó tạo điều kiện cho tăng trưởng và đầu tư mạnh mẽ hơn trong tương lai.

Mô hình tăng trưởng Solow, một mô hình kinh tế tăng trưởng tân cổ điển, cho rằng tiến bộ công nghệ (technological progress) là động lực chính của tăng trưởng kinh tế dài hạn. Tích lũy vốn và tăng trưởng dân số cũng đóng vai trò, nhưng theo mô hình Solow, chúng không thể tạo ra tăng trưởng kinh tế liên tục trong dài hạn mà không có tiến bộ công nghệ. Chính sách tài khóa có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng trong ngắn hạn nhưng không phải là động lực chính trong dài hạn theo mô hình này.

Lạm phát cao làm giảm sức mua của tiền tệ. Những người có thu nhập cố định, như người hưu trí sống dựa vào lương hưu không được điều chỉnh theo lạm phát, sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất vì thu nhập thực tế của họ giảm đi khi giá cả tăng lên. Các khu vực khác có thể có khả năng điều chỉnh theo lạm phát tốt hơn (ví dụ, khu vực xuất khẩu có thể tăng giá xuất khẩu, khu vực tài chính có thể tăng lãi suất).

Đường giới hạn khả năng sản xuất (PPF) là một đồ thị biểu diễn các kết hợp sản lượng khác nhau của hai loại hàng hóa hoặc dịch vụ mà một nền kinh tế có thể sản xuất hiệu quả nhất với nguồn lực và công nghệ hiện có. Nó minh họa khái niệm về sự khan hiếm, sự đánh đổi và chi phí cơ hội trong sản xuất.