Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Tiền tệ ngân hàng – Đề 7

Chính sách tiền tệ thắt chặt (contractionary monetary policy) được thực hiện khi ngân hàng trung ương muốn giảm lạm phát hoặc làm chậm tăng trưởng kinh tế quá nóng. Biện pháp chính là giảm cung tiền (ví dụ, bán trái phiếu chính phủ) và tăng lãi suất (ví dụ, tăng lãi suất chiết khấu).

Thanh khoản (liquidity) là khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền mặt một cách nhanh chóng và dễ dàng mà không bị mất giá nhiều. Đối với ngân hàng, thanh khoản rất quan trọng để đảm bảo khả năng thanh toán các nghĩa vụ nợ ngắn hạn (như tiền gửi của khách hàng) và đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng một cách kịp thời. Thiếu thanh khoản có thể dẫn đến khủng hoảng ngân hàng.

Lãi suất thực tế (real interest rate) là lãi suất danh nghĩa (nominal interest rate) đã được điều chỉnh theo tỷ lệ lạm phát. Công thức gần đúng: Lãi suất thực tế ≈ Lãi suất danh nghĩa - Tỷ lệ lạm phát. Lãi suất thực tế phản ánh lợi tức thực tế của việc cho vay hoặc gửi tiền sau khi đã trừ đi ảnh hưởng của lạm phát.

Ngân hàng đầu tư (Investment bank) chuyên cung cấp các dịch vụ tài chính phức tạp cho doanh nghiệp và tổ chức, bao gồm tư vấn phát hành chứng khoán, M&A, quản lý tài sản, và giao dịch trên thị trường vốn.

Chức năng 'người cho vay cuối cùng' của ngân hàng trung ương là cung cấp nguồn vốn vay khẩn cấp cho các ngân hàng thương mại khi họ gặp vấn đề thanh khoản nghiêm trọng, nhằm ngăn chặn nguy cơ sụp đổ dây chuyền của hệ thống ngân hàng.

Nghiệp vụ thị trường mở (Open Market Operations) là công cụ chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương, nhằm tác động đến lãi suất và lượng tiền cung ứng, từ đó kiểm soát lạm phát và ổn định giá trị đồng tiền.

Hệ số nhân tiền tệ (money multiplier) thể hiện khả năng tạo ra tiền của hệ thống ngân hàng thương mại dựa trên lượng tiền cơ sở ban đầu do ngân hàng trung ương cung cấp. Khi ngân hàng trung ương bơm thêm tiền, các ngân hàng thương mại sẽ cho vay và tạo ra tiền gửi mới, làm tăng tổng cung tiền lên nhiều lần.

Ủy ban Ổn định Tài chính (FSB) là một tổ chức quốc tế được thành lập để giám sát và đưa ra khuyến nghị về hệ thống tài chính toàn cầu. Mục tiêu chính của FSB là điều phối các quy định và giám sát tài chính giữa các quốc gia, nhằm tăng cường sự ổn định của hệ thống tài chính quốc tế.

Lãi suất liên ngân hàng (interbank rate) là lãi suất mà các ngân hàng thương mại áp dụng khi vay mượn vốn lẫn nhau trên thị trường liên ngân hàng. Đây là một lãi suất tham chiếu quan trọng trong hệ thống tài chính, ảnh hưởng đến các lãi suất khác.

Bong bóng tài sản (asset bubble) xảy ra khi giá của một loại tài sản (như bất động sản, chứng khoán) tăng nhanh và mạnh mẽ, vượt xa giá trị nội tại hoặc giá trị cơ bản của tài sản đó, thường do kỳ vọng đầu cơ và tâm lý bầy đàn. Bong bóng tài sản thường kết thúc bằng sự sụp đổ giá mạnh, gây ra khủng hoảng tài chính.

Nghiệp vụ thị trường mở được xem là công cụ chính sách tiền tệ gián tiếp, tác động thông qua thị trường tiền tệ. Các công cụ trực tiếp can thiệp trực tiếp vào hoạt động của ngân hàng và thị trường tín dụng, ví dụ như tỷ lệ dự trữ bắt buộc, lãi suất tái chiết khấu và hạn mức tín dụng.

Hiện tượng 'chạy đua đến ngân hàng' (bank run) xảy ra khi có tin đồn hoặc lo ngại về sự ổn định tài chính của một ngân hàng, dẫn đến việc nhiều người gửi tiền đồng loạt đến rút tiền, gây áp lực lớn lên khả năng thanh khoản của ngân hàng, thậm chí có thể dẫn đến phá sản.

Chính sách tiền tệ có độ trễ tác động (time lag), nghĩa là tác động của các biện pháp chính sách tiền tệ lên nền kinh tế (ví dụ, lạm phát, tăng trưởng GDP) không xảy ra ngay lập tức mà cần một khoảng thời gian nhất định (thường là vài tháng đến vài quý). Ngân hàng trung ương cần tính đến độ trễ này khi hoạch định và thực thi chính sách để tránh gây ra các tác động không mong muốn.

Trong mô hình IS-LM, đường LM (Liquidity preference - Money supply) biểu diễn các kết hợp giữa lãi suất và sản lượng mà tại đó thị trường tiền tệ cân bằng. Đường IS (Investment - Saving) biểu diễn cân bằng trên thị trường hàng hóa và dịch vụ.

Các mục tiêu chính của ngân hàng trung ương thường bao gồm ổn định giá cả (kiểm soát lạm phát), ổn định hệ thống tài chính, và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bền vững và ổn định (nhưng không phải mục tiêu tăng trưởng cao nhất). Tối đa hóa lợi nhuận không phải là mục tiêu của ngân hàng trung ương, vì đây là tổ chức phi lợi nhuận.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI - Consumer Price Index) là một chỉ số kinh tế quan trọng, được sử dụng để đo lường sự thay đổi giá cả trung bình của một giỏ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng điển hình theo thời gian. CPI là một thước đo chính của lạm phát.

Lạm phát do cầu kéo xảy ra khi tổng cầu (tổng chi tiêu) trong nền kinh tế tăng quá nhanh, vượt quá khả năng sản xuất và cung ứng hàng hóa, dịch vụ, dẫn đến giá cả chung tăng lên.

Tăng lãi suất chiết khấu (lãi suất ngân hàng trung ương cho ngân hàng thương mại vay) làm tăng chi phí vốn vay của ngân hàng thương mại, từ đó làm tăng lãi suất cho vay ra nền kinh tế. Điều này có xu hướng làm giảm đầu tư và tiêu dùng, làm chậm tăng trưởng kinh tế và giảm áp lực lạm phát.

'Forward guidance' là một công cụ giao tiếp chính sách tiền tệ, trong đó ngân hàng trung ương công bố rõ ràng về ý định và định hướng chính sách tiền tệ trong tương lai, nhằm tác động đến kỳ vọng của thị trường và công chúng, từ đó tăng cường hiệu quả của chính sách.

Tiền pháp định (fiat money) là loại tiền có giá trị được quy định bởi chính phủ hoặc luật pháp, không dựa trên giá trị nội tại của vật chất làm ra nó (như vàng). Hầu hết các quốc gia hiện đại sử dụng tiền pháp định.

Đường кривой Phillips ngắn hạn thể hiện mối quan hệ nghịch biến giữa lạm phát và thất nghiệp. Khi kỳ vọng lạm phát tăng, đường Phillips ngắn hạn dịch chuyển lên trên hoặc sang phải. Điều này có nghĩa là với cùng một tỷ lệ thất nghiệp, lạm phát sẽ cao hơn, hoặc để đạt được mức lạm phát nhất định, tỷ lệ thất nghiệp phải cao hơn.

Nới lỏng định lượng (Quantitative Easing - QE) là một công cụ chính sách tiền tệ phi truyền thống, được ngân hàng trung ương sử dụng khi lãi suất đã giảm xuống gần mức 0% và các công cụ truyền thống không còn hiệu quả. QE bao gồm việc ngân hàng trung ương mua vào tài sản tài chính (thường là trái phiếu chính phủ hoặc chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp) để bơm thêm tiền vào nền kinh tế, giảm lãi suất dài hạn và kích thích hoạt động kinh tế.

Tiền tệ có ba chức năng cơ bản: phương tiện trao đổi, đơn vị kế toán và phương tiện tích trữ giá trị. Mặc dù tiền có thể được sử dụng cho đầu tư, nhưng đó không phải là chức năng định nghĩa cốt lõi của tiền tệ trong kinh tế.

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là một phần trăm nhất định của tổng tiền gửi mà ngân hàng thương mại bắt buộc phải giữ lại tại ngân hàng trung ương, không được phép cho vay. Đây là một công cụ để kiểm soát lượng cung tiền.

Lựa chọn đối nghịch (adverse selection) là một vấn đề thông tin bất cân xứng trong thị trường tín dụng, xảy ra trước khi giao dịch diễn ra. Nó mô tả tình huống người vay có rủi ro cao (khả năng vỡ nợ cao) có xu hướng tích cực tìm kiếm và vay vốn hơn so với người vay có rủi ro thấp, do họ có ít điều để mất hơn nếu dự án đầu tư thất bại.

Rủi ro hoạt động (operational risk) là rủi ro tổn thất phát sinh từ các quy trình nội bộ không đầy đủ hoặc sai sót, con người và hệ thống, hoặc từ các sự kiện bên ngoài. Gian lận của nhân viên ngân hàng là một ví dụ điển hình của rủi ro hoạt động.

Thoái giảm phát (disinflation) là tình trạng tốc độ lạm phát (tốc độ tăng giá cả) chậm lại so với giai đoạn trước, nhưng giá cả vẫn tiếp tục tăng. Phân biệt với giảm phát (deflation) là tình trạng giá cả giảm liên tục.

Rủi ro tín dụng (credit risk) hay rủi ro vỡ nợ là rủi ro phát sinh khi người vay (khách hàng) không thực hiện được nghĩa vụ trả nợ theo hợp đồng, gây tổn thất cho ngân hàng (người cho vay).

Sự khác biệt chính giữa ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính phi ngân hàng là ngân hàng thương mại được phép nhận tiền gửi từ công chúng và tạo ra tiền gửi thanh toán, trong khi tổ chức tài chính phi ngân hàng (như công ty tài chính, quỹ đầu tư) không được phép huy động tiền gửi theo hình thức này.

M1 là một thước đo hẹp của cung tiền, bao gồm tiền mặt đang lưu thông ngoài hệ thống ngân hàng và tiền gửi không kỳ hạn (tiền gửi thanh toán) tại các ngân hàng thương mại. Đây là các thành phần có tính thanh khoản cao nhất.