Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Xã hội học – Đề 7

Vấn đề xã hội là một tình trạng được một số lượng đáng kể người trong xã hội coi là có hại, không mong muốn và cần được giải quyết thông qua hành động tập thể. Nó không chỉ là vấn đề cá nhân mà có tác động xã hội rộng lớn và đòi hỏi sự can thiệp xã hội.

Thiết chế xã hội là các hệ thống chuẩn mực và vai trò xã hội được tổ chức xung quanh các nhu cầu cơ bản của xã hội. Gia đình, chính phủ và thị trường chứng khoán là các thiết chế xã hội. Nhóm bạn bè, mặc dù quan trọng, không phải là một thiết chế xã hội theo định nghĩa này vì nó không có cấu trúc và chức năng xã hội rộng lớn như các thiết chế khác.

Định kiến là thái độ, quan điểm hoặc niềm tin tiêu cực, thường dựa trên khái quát hóa quá mức hoặc thông tin sai lệch, về một nhóm người. Phân biệt đối xử là hành vi tiêu cực hoặc đối xử bất công với một nhóm người dựa trên định kiến. Định kiến là suy nghĩ, phân biệt đối xử là hành động.

Vốn xã hội đề cập đến các nguồn lực có được thông qua mạng lưới xã hội, chuẩn mực, giá trị và sự tin tưởng trong một cộng đồng hoặc nhóm. Nguồn lực tài chính cá nhân không phải là một yếu tố cấu thành vốn xã hội, mặc dù vốn xã hội có thể giúp tiếp cận các nguồn lực tài chính.

Văn hóa học đường bao gồm các giá trị, niềm tin, chuẩn mực, tập quán và các yếu tố văn hóa khác được chia sẻ trong môi trường trường học. Nó ảnh hưởng đến cách học sinh, giáo viên và nhân viên tương tác, học tập và làm việc trong trường học. Nó không chỉ giới hạn ở chương trình học hay cơ sở vật chất.

Nhóm tham khảo là nhóm mà cá nhân sử dụng làm tiêu chuẩn để so sánh và đánh giá bản thân, hành vi, giá trị và niềm tin của mình. Nó có thể là nhóm mà cá nhân thuộc về hoặc nhóm mà họ mong muốn thuộc về. Nhóm tham khảo ảnh hưởng đến quá trình xã hội hóa và hình thành bản sắc cá nhân.

Xã hội học tập trung vào các khía cạnh xã hội của hành vi con người, bao gồm tương tác, cấu trúc và thay đổi xã hội. Hành vi cá nhân biệt lập, không liên quan đến bối cảnh xã hội, không phải là trọng tâm chính của Xã hội học.

Khảo sát bằng bảng hỏi định lượng, cùng với các phương pháp định lượng khác, sử dụng số liệu thống kê để phân tích dữ liệu, tìm ra các xu hướng, mối quan hệ và khái quát hóa kết quả. Các phương pháp định tính như dân tộc học và nghiên cứu trường hợp tập trung vào dữ liệu phi số và khám phá sâu sắc bối cảnh.

Gia đình đóng vai trò quan trọng trong xã hội hóa, điều tiết tình dục, và cung cấp hỗ trợ. Tuy nhiên, ổn định kinh tế quốc gia là chức năng thuộc về hệ thống kinh tế vĩ mô, không phải chức năng trực tiếp của gia đình. Gia đình có thể góp phần vào kinh tế, nhưng không phải là chức năng 'chính' theo nghĩa vĩ mô.

Tính giá trị (validity) đề cập đến việc đo lường có thực sự đo lường đúng khái niệm mà nhà nghiên cứu muốn đo hay không. Ví dụ, một bài kiểm tra 'trí thông minh' có tính giá trị cao nếu nó thực sự đo lường trí thông minh chứ không phải kiến thức hoặc kỹ năng khác.

Văn hóa phi vật chất bao gồm các khía cạnh vô hình của văn hóa như giá trị, niềm tin, chuẩn mực, ngôn ngữ, tôn giáo, và ý tưởng. Quần áo là một phần của 'văn hóa vật chất', là các đối tượng vật lý mà một xã hội tạo ra và sử dụng.

Toàn cầu hóa là một quá trình phức tạp có thể dẫn đến cả sự đồng nhất hóa văn hóa (do sự lan truyền của văn hóa đại chúng phương Tây) và đa dạng hóa văn hóa (do sự giao thoa và kết hợp văn hóa). Tác động cụ thể phụ thuộc vào cách các cộng đồng địa phương phản ứng và thích ứng với các ảnh hưởng toàn cầu.

Kính trần là một ẩn dụ mô tả rào cản vô hình nhưng có thật ngăn cản phụ nữ và các nhóm thiểu số thăng tiến lên các vị trí quản lý và lãnh đạo cao cấp trong các tổ chức, bất chấp trình độ và năng lực của họ. Nó phản ánh sự bất bình đẳng giới và phân biệt đối xử ngấm ngầm.

Chuẩn mực xã hội là các quy tắc và kỳ vọng về hành vi được chấp nhận trong một xã hội hoặc nhóm. Chúng giúp hướng dẫn hành vi của con người, duy trì trật tự xã hội và tạo ra sự ổn định tương đối. Tuy nhiên, chuẩn mực không ngăn chặn hoàn toàn hành vi lệch lạc và xã hội vẫn luôn thay đổi.

Nhóm xã hội thứ cấp thường lớn hơn, mang tính chính thức và định hướng mục tiêu hơn nhóm sơ cấp. Lớp học đại học, với quy mô lớn và mục tiêu học tập cụ thể, phù hợp với định nghĩa nhóm thứ cấp hơn so với gia đình, bạn thân hoặc câu lạc bộ thể thao (có thể mang tính sơ cấp hoặc thứ cấp tùy trường hợp).

Durkheim cho rằng trong xã hội truyền thống, 'đoàn kết cơ học' dựa trên sự tương đồng về giá trị, niềm tin và kinh nghiệm, tạo nên một 'ý thức tập thể' mạnh mẽ gắn kết xã hội. Trong khi đó, xã hội hiện đại dựa trên 'đoàn kết hữu cơ' do sự phân công lao động và phụ thuộc lẫn nhau.

Văn hóa vật chất đề cập đến các đối tượng vật lý mà một xã hội tạo ra và sử dụng. Nó bao gồm công nghệ, đồ vật, kiến trúc, và các sản phẩm hữu hình khác phản ánh văn hóa của một nhóm người.

Kiểm soát xã hội là các cơ chế, quy trình và chiến lược mà xã hội sử dụng để khuyến khích sự tuân thủ các chuẩn mực và quy tắc, đồng thời ngăn chặn hành vi lệch lạc. Nó bao gồm cả kiểm soát chính thức (ví dụ: pháp luật, cảnh sát) và không chính thức (ví dụ: dư luận, sự tẩy chay).

Xã hội công nghiệp đặc trưng bởi tỷ lệ đô thị hóa cao do sự tập trung của các nhà máy và cơ hội việc làm ở thành thị. Xã hội tiền công nghiệp có tỷ lệ đô thị hóa thấp hơn, chủ yếu dựa vào nông nghiệp và sống ở nông thôn. Các đặc điểm khác như phân công lao động cao, công nghệ máy móc và cơ cấu xã hội phức tạp đều là đặc trưng của xã hội công nghiệp.

Kỳ thị là sự gán nhãn tiêu cực cho một nhóm người hoặc đặc điểm, dẫn đến sự xa lánh, phân biệt đối xử và hạ thấp giá trị của họ trong xã hội. Nó thường liên quan đến các đặc điểm bị coi là 'lệch chuẩn' hoặc không mong muốn.

Nghiên cứu ứng dụng trong Xã hội học tập trung vào việc sử dụng kiến thức và phương pháp xã hội học để giải quyết các vấn đề xã hội thực tế, đưa ra khuyến nghị chính sách và đánh giá các chương trình can thiệp. Phát triển lý thuyết xã hội tổng quát là mục tiêu chính của 'nghiên cứu cơ bản' (basic research), khác với nghiên cứu ứng dụng.

Xa lánh, theo Marx, là trạng thái mà người lao động cảm thấy mất kết nối với sản phẩm lao động của họ, quá trình lao động, bản thân và những người khác. Nó xuất phát từ cấu trúc của xã hội tư bản, nơi người lao động bị tách rời khỏi quyền sở hữu và kiểm soát phương tiện sản xuất.

Lý thuyết tương tác biểu tượng là một lý thuyết vi mô trong Xã hội học, tập trung vào cách các cá nhân tạo ra ý nghĩa thông qua tương tác với nhau, sử dụng các biểu tượng như ngôn ngữ, cử chỉ và hành động. Nó nhấn mạnh vai trò của ý nghĩa chủ quan trong việc hình thành hành vi xã hội.

Vai trò xã hội là tập hợp các kỳ vọng về hành vi, quyền và nghĩa vụ gắn liền với một vị thế xã hội cụ thể (ví dụ: vai trò của sinh viên, giáo viên, cha mẹ). Vai trò giúp định hướng hành vi của cá nhân và tạo ra sự trật tự và có thể dự đoán trong tương tác xã hội.

Di động xã hội theo chiều dọc đề cập đến sự thay đổi về địa vị xã hội của một cá nhân hoặc nhóm người lên hoặc xuống trong hệ thống phân tầng xã hội. Nó liên quan đến sự thay đổi về tầng lớp, địa vị kinh tế, hoặc uy tín xã hội.

Tổ chức quan liêu, theo Weber, là một loại hình tổ chức lý tưởng đặc trưng bởi cơ cấu階層 (hierarchy), quy tắc và thủ tục chính thức, chuyên môn hóa công việc, tính vô tư và định hướng nghề nghiệp. Mục đích là hiệu quả và hợp lý, không nhất thiết là tối đa hóa lợi nhuận.

Karl Marx tin rằng xung đột giai cấp, xuất phát từ sự bất bình đẳng trong hệ thống kinh tế, là động lực chính cho sự thay đổi xã hội. Ông tập trung vào mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và giai cấp vô sản.

Lý thuyết dán nhãn cho rằng hành vi lệch lạc không phải là một phẩm chất vốn có của hành vi mà là kết quả của quá trình xã hội phản ứng và dán nhãn một số hành vi và người thực hiện hành vi đó là 'lệch lạc'. Sự dán nhãn này có thể tạo ra 'sự nghiệp lệch lạc' cho người bị dán nhãn.

Phỏng vấn sâu là phương pháp định tính, cho phép nhà nghiên cứu khám phá chi tiết kinh nghiệm, quan điểm và cảm xúc của người tham gia. Nó phù hợp để thu thập dữ liệu sâu sắc và sắc thái hơn so với khảo sát hoặc thực nghiệm định lượng.

Thuyết trình về bản thân của Goffman, sử dụng ẩn dụ về sân khấu, tập trung vào cách cá nhân cố gắng quản lý ấn tượng mà họ tạo ra cho người khác trong tương tác xã hội. Họ trình diễn bản thân theo những cách nhất định để đạt được mục tiêu và duy trì hình ảnh mong muốn.