Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Khoa học quản lý – Đề 14

Bài toán vận tải là một dạng đặc biệt của bài toán quy hoạch tuyến tính, tập trung vào việc tìm ra phương án vận chuyển hàng hóa tối ưu từ nhiều nguồn cung (nhà máy, kho) đến nhiều điểm cầu (khách hàng, trung tâm phân phối) sao cho tổng chi phí vận chuyển là thấp nhất, đáp ứng nhu cầu tại các điểm cầu và khả năng cung cấp tại các nguồn.

Khoa học quản lý tập trung vào các vấn đề có thể được mô hình hóa và giải quyết bằng các phương pháp định lượng. Thiết kế hệ thống đánh giá hiệu suất nhân viên chủ yếu liên quan đến các khía cạnh định tính, tâm lý và hành vi con người, ít sử dụng các công cụ định lượng của Khoa học quản lý.

Quy hoạch tuyến tính là một công cụ mạnh mẽ để tìm ra phương án tốt nhất (tối ưu) trong việc phân bổ nguồn lực hạn chế (như vốn, nguyên vật liệu, thời gian) để đạt được mục tiêu cụ thể (ví dụ: tối đa hóa lợi nhuận, tối thiểu hóa chi phí) khi các mối quan hệ là tuyến tính.

Hệ thống hỗ trợ quyết định (DSS) không ra quyết định thay cho nhà quản lý, mà cung cấp các công cụ, thông tin và phân tích để hỗ trợ nhà quản lý đưa ra quyết định tốt hơn trong các tình huống phức tạp và không chắc chắn. DSS thường tương tác, linh hoạt và có thể tùy chỉnh để phù hợp với nhu cầu cụ thể của người dùng.

Mặc dù Khoa học quản lý tập trung vào việc sử dụng các phương pháp khoa học để ra quyết định hiệu quả, nhưng yếu tố đạo đức là vô cùng quan trọng. Việc ứng dụng các mô hình và kỹ thuật cần phải xem xét các khía cạnh đạo đức, đảm bảo rằng các quyết định và giải pháp không chỉ tối ưu về mặt kỹ thuật mà còn công bằng, minh bạch, có trách nhiệm với xã hội và các bên liên quan.

Phân tích SWOT là một công cụ chiến lược quan trọng, giúp tổ chức đánh giá toàn diện tình hình hiện tại và tương lai bằng cách xem xét bốn yếu tố chính: Điểm mạnh (Strengths) và Điểm yếu (Weaknesses) (nội bộ), Cơ hội (Opportunities) và Thách thức (Threats) (bên ngoài).

Phương pháp Delphi là một kỹ thuật dự báo và ra quyết định nhóm, sử dụng một quy trình lặp đi lặp lại và ẩn danh để thu thập và tổng hợp ý kiến của các chuyên gia về một chủ đề cụ thể. Mục tiêu là đạt được sự đồng thuận hoặc thu hẹp khoảng cách ý kiến giữa các chuyên gia.

Phân tích điểm hòa vốn là một công cụ cơ bản nhưng quan trọng trong Khoa học quản lý và tài chính. Nó giúp xác định khối lượng sản phẩm hoặc doanh thu cần thiết để trang trải tất cả chi phí (cố định và biến đổi), tức là điểm mà tại đó doanh nghiệp không lãi không lỗ.

Dự báo chuỗi thời gian là một nhóm các kỹ thuật dự báo dựa trên việc phân tích các mẫu và xu hướng trong dữ liệu lịch sử của biến số mà chúng ta muốn dự đoán. Giả định cơ bản là các mẫu trong quá khứ sẽ tiếp tục trong tương lai.

Mô hình Markov là một công cụ mạnh mẽ để mô hình hóa các hệ thống có trạng thái thay đổi theo thời gian một cách ngẫu nhiên. Đặc điểm quan trọng của mô hình Markov là 'tính Markov', nghĩa là trạng thái tương lai của hệ thống chỉ phụ thuộc vào trạng thái hiện tại, không phụ thuộc vào lịch sử trạng thái trước đó.

Mô hình hóa dựa trên tác nhân (ABM) là một phương pháp mô phỏng máy tính, tập trung vào việc mô hình hóa hành vi và tương tác của các tác nhân (đơn vị độc lập, có thể là cá nhân, tổ chức, hoặc thực thể khác) trong một hệ thống phức tạp. Nó đặc biệt hữu ích để nghiên cứu các hiện tượng nổi (emergent phenomena) và hành vi tập thể phát sinh từ tương tác cục bộ của các tác nhân.

Cây quyết định là một công cụ trực quan và mạnh mẽ để mô hình hóa và phân tích các bài toán quyết định, đặc biệt khi có nhiều giai đoạn quyết định, các lựa chọn khác nhau ở mỗi giai đoạn, và kết quả của mỗi lựa chọn là không chắc chắn. Nó giúp nhà quản lý hình dung và so sánh các đường đi khác nhau và lựa chọn quyết định tốt nhất.

Mô hình EOQ là một mô hình cổ điển trong quản lý tồn kho, giúp xác định kích thước đơn hàng tối ưu để giảm thiểu tổng chi phí tồn kho. Tổng chi phí này bao gồm chi phí đặt hàng (ví dụ: chi phí xử lý đơn hàng) và chi phí lưu kho (ví dụ: chi phí vốn, chi phí kho bãi).

Phân tích độ nhạy giúp nhà quản lý hiểu rõ hơn về tính 'nhạy cảm' của giải pháp tối ưu đối với những thay đổi trong các tham số đầu vào. Nó cho biết nếu các yếu tố đầu vào thay đổi (ví dụ: chi phí nguyên vật liệu tăng), thì kết quả (ví dụ: lợi nhuận) sẽ bị ảnh hưởng như thế nào.

Lý thuyết hàng đợi nghiên cứu các hệ thống mà ở đó khách hàng (hoặc đơn vị) phải chờ đợi để được phục vụ. Mục tiêu không phải là loại bỏ hoàn toàn hàng đợi (điều này có thể rất tốn kém), mà là tìm ra sự cân bằng tối ưu giữa chi phí để cung cấp dịch vụ (ví dụ: thêm nhân viên, thiết bị) và chi phí phát sinh do khách hàng phải chờ đợi (ví dụ: mất khách hàng, giảm năng suất).

Điểm cân bằng Nash là một khái niệm trung tâm trong Lý thuyết trò chơi, mô tả một trạng thái ổn định trong trò chơi mà ở đó mỗi người chơi đã chọn một chiến lược, và không ai trong số họ có thể cải thiện kết quả của mình bằng cách thay đổi chiến lược đơn phương, giả định rằng những người chơi khác giữ nguyên chiến lược của họ.

Trong thời đại số, Khoa học quản lý ngày càng tích hợp mạnh mẽ các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), học máy (Machine Learning), phân tích dữ liệu lớn (Big Data) và điện toán đám mây. Những công nghệ này mở ra nhiều cơ hội mới để giải quyết các vấn đề quản lý phức tạp hơn, xử lý lượng dữ liệu lớn hơn và đưa ra quyết định thông minh hơn.

Mô hình hóa trong Khoa học quản lý là quá trình xây dựng các biểu diễn đơn giản hóa của hệ thống hoặc vấn đề thực tế. Mục đích chính là để làm cho vấn đề dễ hiểu, dễ phân tích và tìm ra giải pháp mà không bị choáng ngợp bởi sự phức tạp của thế giới thực.

Nguyên tắc Pareto, còn gọi là quy tắc 80/20, cho rằng trong nhiều tình huống, khoảng 80% kết quả đến từ khoảng 20% nguyên nhân hoặc nỗ lực. Trong Khoa học quản lý, nó giúp tập trung nguồn lực vào những yếu tố quan trọng nhất để đạt được hiệu quả cao nhất.

PERT (Program Evaluation and Review Technique) và CPM (Critical Path Method) là các kỹ thuật quan trọng trong quản lý dự án, sử dụng các phương pháp mạng lưới để lập kế hoạch, theo dõi tiến độ và xác định các hoạt động quan trọng nhất (đường găng) có ảnh hưởng đến thời gian hoàn thành dự án.

Phân tích hệ thống là một cách tiếp cận toàn diện để giải quyết vấn đề, xem xét tổ chức hoặc vấn đề như một hệ thống phức tạp bao gồm nhiều bộ phận tương tác với nhau. Thay vì chỉ tập trung vào các bộ phận riêng lẻ, nó nhấn mạnh việc hiểu các mối quan hệ, sự phụ thuộc lẫn nhau và hành vi tổng thể của hệ thống.

Giá trị kỳ vọng là một khái niệm quan trọng trong lý thuyết quyết định, đặc biệt khi ra quyết định trong điều kiện rủi ro. Nó được tính bằng cách lấy tổng của tích của xác suất xảy ra của mỗi kết quả có thể với giá trị (lợi ích hoặc chi phí) của kết quả đó. Nó đại diện cho giá trị trung bình có trọng số của các kết quả có thể xảy ra.

Mặc dù mô hình định lượng rất hữu ích, nhưng chúng là sự đơn giản hóa của thực tế. Việc quá tập trung vào các yếu tố định lượng có thể dẫn đến bỏ qua các yếu tố định tính quan trọng như yếu tố con người, văn hóa tổ chức, hoặc các yếu tố khó định lượng khác, nhưng lại có ảnh hưởng lớn đến quyết định và kết quả.

Thuật ngữ 'Nghiên cứu điều hành' (Operations Research - OR) và 'Khoa học quản lý' (Management Science - MS) thường được sử dụng thay thế cho nhau để chỉ lĩnh vực ứng dụng các phương pháp khoa học, đặc biệt là các phương pháp định lượng, để giải quyết các vấn đề quản lý và ra quyết định.

Mô phỏng là công cụ hữu ích khi các hệ thống hoặc vấn đề quá phức tạp, phi tuyến tính, hoặc có yếu tố ngẫu nhiên mà các phương pháp toán học truyền thống khó giải quyết. Nó cho phép thử nghiệm và phân tích hệ thống trong môi trường 'ảo' để hiểu hành vi và đánh giá các quyết định.

Mặc dù có liên quan, Khoa học quản lý nhấn mạnh việc sử dụng các phương pháp định lượng, mô hình toán học và phân tích dữ liệu để ra quyết định. Quản trị kinh doanh là một lĩnh vực rộng hơn, bao gồm cả khía cạnh định tính, kỹ năng lãnh đạo, quản lý nhân sự, marketing, tài chính... và có thể sử dụng các công cụ từ Khoa học quản lý.

Khoa học quản lý hướng đến việc cung cấp các công cụ và phương pháp để nhà quản lý đưa ra quyết định dựa trên phân tích khoa học, từ đó tối ưu hóa hoạt động và hiệu suất của tổ chức trong dài hạn.

Khoa học quản lý có nhiều ứng dụng trong lĩnh vực y tế, tập trung vào việc cải thiện hiệu quả hoạt động và chất lượng dịch vụ. Tối ưu hóa lịch trình khám bệnh, sử dụng giường bệnh, phân bổ nguồn lực y tế, quản lý chuỗi cung ứng thuốc và vật tư y tế là những ví dụ điển hình.

Khoa học quản lý đặc trưng bởi việc áp dụng các phương pháp định lượng và mô hình hóa toán học để phân tích và giải quyết các vấn đề quản lý phức tạp, nhằm đưa ra quyết định tối ưu.

Phân tích bao dữ liệu (DEA) là một phương pháp phi tham số để đánh giá hiệu quả hoạt động của các đơn vị ra quyết định (DMUs) như công ty, chi nhánh, bệnh viện, trường học,... Nó so sánh hiệu quả tương đối của các DMUs bằng cách xác định 'biên hiệu quả' và đo lường khoảng cách của mỗi DMU so với biên này, dựa trên đầu vào và đầu ra của chúng.