Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Nhi khoa – Đề 7

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là nguyên nhân hàng đầu gây viêm tiểu phế quản ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Các tác nhân khác như vi khuẩn hoặc virus cúm ít phổ biến hơn trong trường hợp viêm tiểu phế quản ở lứa tuổi này.

Ở 12 tháng tuổi, đa số trẻ đã đạt được các cột mốc vận động thô như ngồi vững, bò, trườn, đứng vịn, đi men. Đi độc lập thường là cột mốc phát triển muộn hơn, thường đạt được vào khoảng 12-15 tháng tuổi (hoặc muộn hơn một chút).

Thông thường, trẻ bắt đầu mọc răng sữa vào khoảng 4-6 tháng tuổi. Tuy nhiên, thời điểm mọc răng có thể khác nhau ở mỗi trẻ, một số trẻ mọc răng sớm hơn hoặc muộn hơn một chút cũng là bình thường. Răng cửa giữa hàm dưới thường là răng mọc đầu tiên.

Chẩn đoán hen phế quản ở trẻ em chủ yếu dựa vào tiền sử khò khè tái phát, đặc biệt là khi có các yếu tố khởi phát (như nhiễm virus, thay đổi thời tiết, dị ứng) và đáp ứng tốt với thuốc giãn phế quản. X-quang phổi thường bình thường trong hen phế quản. Xét nghiệm máu không đặc hiệu. Đo chức năng hô hấp có thể hữu ích ở trẻ lớn hơn nhưng không phải yếu tố quyết định chẩn đoán ở trẻ nhỏ.

Xuất huyết niêm mạc (chảy máu chân răng, chảy máu mũi, kinh nguyệt kéo dài ở bé gái lớn...) là một trong những dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm của sốt xuất huyết Dengue, cần nhập viện để theo dõi và điều trị kịp thời. Các dấu hiệu khác như sốt cao, đau đầu, đau cơ, nổi ban đỏ là triệu chứng thường gặp nhưng chưa phải dấu hiệu cảnh báo cần nhập viện ngay (trừ khi có các dấu hiệu khác kèm theo).

Mắt trũng, da nhăn nheo (véo da bụng mất chậm) là dấu hiệu mất nước nặng. Khóc có nước mắt, khát nước là dấu hiệu mất nước nhẹ hoặc vừa. Tiểu ít hơn bình thường cũng là dấu hiệu mất nước nhưng không đặc hiệu cho mất nước nặng bằng mắt trũng và da nhăn nheo.

Biện pháp sơ cứu ban đầu quan trọng nhất khi trẻ bị hóc dị vật đường thở là vỗ lưng và ấn ngực (nghiệm pháp Heimlich ở trẻ lớn và ấn ngực ở trẻ nhỏ dưới 1 tuổi). Biện pháp này giúp tạo áp lực tống dị vật ra ngoài. Uống nước, gắp dị vật bằng tay hoặc chờ đợi đều không phải là biện pháp sơ cứu đúng và có thể gây nguy hiểm thêm.

Các dấu hiệu khó thở, li bì, bỏ bú, co giật là những dấu hiệu nguy hiểm, báo hiệu tình trạng bệnh nặng cần được cấp cứu và thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa Nhi ngay lập tức. Sổ mũi nhẹ, sốt nhẹ chơi bình thường, biếng ăn vài ngày có thể theo dõi tại nhà nhưng cần đưa đi khám nếu tình trạng không cải thiện hoặc có dấu hiệu nặng hơn.

Triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng là sốt nhẹ (hoặc không sốt), nổi ban dạng phỏng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân và niêm mạc miệng (gây loét miệng). Các triệu chứng khác như ho, chảy mũi, đau bụng, vàng da không phải là triệu chứng điển hình của bệnh tay chân miệng.

Các dấu hiệu bú kém, sốt cao, thở nhanh hoặc khó thở đều là dấu hiệu nguy hiểm ở trẻ sơ sinh cần được can thiệp y tế ngay. Trẻ tỉnh táo, chơi ngoan là dấu hiệu bình thường, không phải dấu hiệu nguy hiểm.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và UNICEF khuyến cáo nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và tiếp tục bú mẹ kết hợp với ăn dặm đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn, tùy thuộc vào sự sẵn sàng của cả mẹ và bé. Không có thời điểm cố định 'phải' cai sữa, mà nên dựa trên nhu cầu và sự thoải mái của cả hai mẹ con.

Thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn, như Salbutamol, là thuốc được sử dụng để cắt cơn hen cấp tính ở trẻ em. Thuốc này giúp giãn nhanh đường thở, giảm triệu chứng khó thở, khò khè. Corticosteroid dạng uống hoặc kháng sinh không có tác dụng cắt cơn hen cấp. Thuốc kháng histamin không phải là thuốc chính trong điều trị hen phế quản.

Theo khuyến cáo, chế độ ăn dặm cho trẻ 6 tháng tuổi nên bắt đầu với nhóm ngũ cốc, đặc biệt là bột gạo hoặc bột yến mạch, vì chúng dễ tiêu hóa và ít gây dị ứng. Sau đó, dần dần giới thiệu các nhóm thực phẩm khác như rau củ, trái cây, thịt, cá, trứng.

Biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh sởi ở trẻ em là viêm phổi, có thể gây suy hô hấp và tử vong. Viêm não cũng là một biến chứng nặng nhưng ít gặp hơn viêm phổi. Viêm kết mạc, tiêu chảy, sốt cao co giật là các biến chứng khác nhưng thường ít nguy hiểm đến tính mạng hơn.

Tỷ lệ trẻ thừa cân, béo phì ở Việt Nam đang có xu hướng tăng nhanh, đặc biệt ở các thành phố lớn và khu vực đô thị hóa. Đây là một vấn đề y tế công cộng đáng quan ngại, cần có các biện pháp can thiệp phòng ngừa và kiểm soát.

Phòng ngừa còi xương hiệu quả nhất là đảm bảo cung cấp đủ vitamin D cho trẻ, thông qua tắm nắng (đúng cách, vào thời điểm thích hợp) và bổ sung vitamin D đường uống theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là trong những tháng đầu đời. Canxi cũng quan trọng nhưng vitamin D đóng vai trò then chốt trong hấp thu canxi.

Sàng lọc sơ sinh thường quy tại Việt Nam hiện nay tập trung vào một số bệnh nội tiết và chuyển hóa, trong đó có suy giáp bẩm sinh và thiếu men G6PD. Các bệnh như tim bẩm sinh, Thalassemia, hen phế quản chưa nằm trong chương trình sàng lọc sơ sinh thường quy mà cần các phương pháp chẩn đoán khác.

Rửa tay, uống nước sạch, ăn chín uống sôi là các biện pháp vệ sinh cơ bản và hiệu quả để phòng ngừa tiêu chảy. Sử dụng kháng sinh dự phòng không được khuyến cáo vì không những không hiệu quả trong phòng ngừa tiêu chảy do virus (nguyên nhân phổ biến nhất) mà còn có thể gây ra tình trạng kháng kháng sinh và các tác dụng phụ không mong muốn.

Khi trẻ sốt nhẹ và không khó chịu, biện pháp chườm ấm (nước ấm, không phải nước nóng) và tăng cường uống nước giúp cơ thể tự điều chỉnh nhiệt độ một cách tự nhiên. Thuốc hạ sốt thường được khuyến cáo khi sốt cao hơn hoặc trẻ có dấu hiệu khó chịu. Tắm nước lạnh và ủ ấm là những biện pháp không phù hợp và có thể gây hại.

Thông liên thất, còn ống động mạch, hẹp van động mạch phổi đều là các bệnh lý tim bẩm sinh, tức là các bất thường về cấu trúc tim có từ khi sinh ra. Viêm phổi là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, không phải bệnh tim bẩm sinh.

Chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia ở Việt Nam bao gồm vaccine BCG (Lao), MMR (Sởi - Quai bị - Rubella), Viêm gan B và nhiều loại vaccine khác (như Bạch hầu - Ho gà - Uốn ván - Bại liệt - Viêm phổi/Viêm màng não mủ do Hib, v.v.). Vaccine Thủy đậu hiện chưa nằm trong chương trình tiêm chủng mở rộng mà thường được tiêm dịch vụ.

Chế độ ăn thiếu sắt là nguyên nhân phổ biến nhất gây thiếu máu thiếu sắt ở trẻ em, đặc biệt là ở trẻ dưới 2 tuổi và trẻ vị thành niên do nhu cầu sắt tăng cao trong giai đoạn phát triển nhanh. Các nguyên nhân khác như bệnh di truyền, nhiễm trùng mạn tính, xuất huyết tiêu hóa ít phổ biến hơn ở trẻ em nói chung.

Trẻ 5 tuổi cần ngủ trung bình khoảng 10-13 tiếng mỗi ngày, bao gồm cả giấc ngủ đêm và giấc ngủ ngắn ban ngày (nếu còn). Nhu cầu ngủ thay đổi theo độ tuổi, trẻ nhỏ cần ngủ nhiều hơn trẻ lớn.

Cách chăm sóc rốn cho trẻ sơ sinh tại nhà đúng cách là giữ rốn khô, sạch, thoáng. Không cần bôi bất cứ chất gì vào rốn (cồn, thuốc sát trùng, thuốc kháng sinh) nếu rốn không có dấu hiệu nhiễm trùng. Không băng kín rốn vì có thể làm ẩm và tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Kinh nguyệt xuất hiện trước 8 tuổi ở bé gái là một trong những dấu hiệu chính của dậy thì sớm. Các dấu hiệu khác bao gồm phát triển tuyến vú trước 8 tuổi, mọc lông mu/lông nách sớm. Chiều cao tăng nhanh, mọc lông mu, mụn trứng cá có thể là dấu hiệu dậy thì nhưng không đặc hiệu bằng kinh nguyệt sớm.

Viễn thị là tật khúc xạ phổ biến nhất ở trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ. Cận thị thường xuất hiện và tiến triển nhiều hơn ở độ tuổi học đường và thanh thiếu niên. Loạn thị cũng khá phổ biến. Lão thị là tật khúc xạ liên quan đến tuổi tác, thường gặp ở người lớn tuổi.

Vitamin D đóng vai trò then chốt trong việc hấp thu canxi từ ruột, giúp duy trì nồng độ canxi và phospho trong máu, từ đó đảm bảo sự phát triển xương và răng chắc khỏe ở trẻ em. Thiếu vitamin D có thể dẫn đến còi xương.

Đặt trẻ nằm ngửa khi ngủ là biện pháp quan trọng nhất để giảm nguy cơ đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS). Ngủ sấp, ngủ chung giường với bố mẹ (trong một số trường hợp), và ủ ấm quá mức đều làm tăng nguy cơ SIDS. Nên tạo môi trường ngủ an toàn cho trẻ.

ORS (Oresol) là dung dịch bù nước và điện giải, vai trò chính là bù lại lượng nước và điện giải bị mất do tiêu chảy, giúp ngăn ngừa và điều trị tình trạng mất nước. ORS không có tác dụng diệt vi khuẩn, cầm tiêu chảy hay tăng hấp thu dinh dưỡng.

Bệnh tay chân miệng lây lan chủ yếu qua đường tiêu hóa, cụ thể là qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ nốt phỏng, bọng nước, phân của người bệnh hoặc gián tiếp qua đồ vật bị nhiễm virus. Đường hô hấp cũng có thể góp phần lây lan nhưng ít quan trọng hơn đường tiêu hóa. Bệnh không lây qua đường máu hoặc đường tình dục.