Trong phép đo pH bằng điện cực thủy tinh, điện cực thủy tinh đóng vai trò là điện cực chỉ thị (indicator electrode), có điện thế thay đổi theo pH của dung dịch. Điện cực so sánh (reference electrode) thường là điện cực calomen hoặc điện cực bạc clorua, có điện thế ổn định và không phụ thuộc vào pH.

Trong sắc ký lỏng pha đảo (reversed-phase HPLC), pha tĩnh thường là vật liệu không phân cực (ví dụ: C18, C8 silica gel) trong khi pha động là dung môi phân cực hơn (ví dụ: hỗn hợp nước và dung môi hữu cơ phân cực như methanol, acetonitrile). Pha đảo được sử dụng phổ biến để tách các chất hữu cơ không phân cực đến trung bình phân cực.

Độ phân giải (resolution) trong sắc ký là thước đo khả năng tách biệt hai chất phân tích gần nhau trên sắc ký đồ. Độ phân giải cao thể hiện hai pic sắc ký tách biệt tốt, ít chồng lấp, giúp định lượng và định tính chính xác hơn.

EDTA (Ethylenediaminetetraacetic acid) là một phối tử đa càng, có khả năng tạo phức càng với ion kim loại thông qua nhiều vị trí liên kết (thường là 6 vị trí), tạo phức bền vững.

Trong sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC), pha động luôn là chất lỏng (dung môi hoặc hỗn hợp dung môi). Pha khí được sử dụng trong sắc ký khí (GC).

Chuẩn hóa dung dịch chuẩn (standardization) là quá trình xác định nồng độ chính xác của dung dịch chuẩn bằng cách chuẩn độ nó với một chất chuẩn gốc (primary standard) đã biết nồng độ chính xác cao. Mục đích là để có được dung dịch chuẩn có nồng độ biết chính xác để sử dụng trong các phép chuẩn độ định lượng.

Dung dịch KMnO4 không phải là dung dịch chuẩn gốc vì KMnO4 không tinh khiết tuyệt đối và dễ bị phân hủy tạo MnO2, đặc biệt khi có ánh sáng hoặc chất hữu cơ. Do đó, để chuẩn bị dung dịch chuẩn KMnO4, người ta thường pha dung dịch có nồng độ gần đúng, đun sôi để phân hủy hết chất hữu cơ và MnO2, sau đó lọc bỏ MnO2 kết tủa và chuẩn hóa lại nồng độ bằng chất chuẩn gốc như Na2C2O4.

Độ chụm (precision) hay độ lặp lại (repeatability) là thước đo mức độ tương đồng (gần nhau) giữa các kết quả đo lặp lại của cùng một mẫu bằng cùng một phương pháp. Độ chụm cao thể hiện các kết quả đo ít phân tán và gần nhau, nhưng không nhất thiết đảm bảo kết quả đo đúng với giá trị thực (độ chính xác cao).

Khi chuẩn độ axit mạnh bằng bazơ mạnh, phản ứng trung hòa tạo ra muối của axit mạnh và bazơ mạnh. Muối này không bị thủy phân, do đó dung dịch tại điểm tương đương có pH = 7 (trung tính).

Hằng số cân bằng tạo phức (Kf - formation constant) là thước đo độ bền của phức chất. Kf càng lớn, phản ứng tạo phức càng xảy ra hoàn toàn hơn, nghĩa là phức chất tạo thành càng bền, ít bị phân ly ngược lại thành ion kim loại và phối tử.

Trong phân tích mẫu vết (trace analysis), nồng độ chất phân tích rất thấp (ppm, ppb,...). Do đó, sự nhiễm bẩn từ môi trường, dụng cụ, thuốc thử... có thể ảnh hưởng đáng kể đến kết quả phân tích, thậm chí gây sai số lớn hơn lượng chất phân tích cần đo. Việc kiểm soát và giảm thiểu sự nhiễm bẩn là yếu tố quan trọng hàng đầu để đảm bảo độ chính xác trong phân tích mẫu vết.

Chuẩn độ axit-bazơ là phương pháp phân tích định lượng, xác định lượng chất phân tích dựa trên thể tích chất chuẩn đã dùng. Các phương pháp còn lại (TLC, IR, thử màu định tính) thường được sử dụng cho mục đích định tính hoặc bán định lượng.

Trong phân tích khối lượng, kết tủa lý tưởng phải có độ tan thấp (để thu hồi hoàn toàn chất phân tích), dễ lọc (kích thước hạt lớn hoặc trung bình), tinh khiết (ít lẫn tạp chất) và có công thức hóa học xác định (để tính toán chính xác hàm lượng chất phân tích).

Phương pháp đo phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) chủ yếu được sử dụng để phân tích định lượng các nguyên tố kim loại và bán kim trong các mẫu khác nhau. Nó không trực tiếp phân tích thành phần nguyên tố của hợp chất hữu cơ; các phương pháp khác như phân tích nguyên tố (elemental analysis) hoặc phổ khối lượng (mass spectrometry) phù hợp hơn cho mục đích đó.

Độ lệch chuẩn (standard deviation) là một thước đo mức độ phân tán (hay độ trải rộng) của dữ liệu xung quanh giá trị trung bình. Trong phân tích hóa học, độ lệch chuẩn thường được sử dụng để đánh giá sai số ngẫu nhiên của một loạt các phép đo lặp lại.

Nguyên tắc cơ bản của sắc ký là sự tách các chất dựa trên sự khác biệt về ái lực của chúng đối với hai pha: pha tĩnh (stationary phase) và pha động (mobile phase). Các chất có ái lực khác nhau với pha tĩnh và pha động sẽ di chuyển với tốc độ khác nhau qua hệ thống sắc ký, dẫn đến sự tách biệt.

Sai số ngẫu nhiên (random error) là loại sai số không có quy luật, không thể xác định được nguyên nhân cụ thể và thường phân bố ngẫu nhiên xung quanh giá trị thực. Để giảm ảnh hưởng của sai số ngẫu nhiên, người ta thường thực hiện phép đo lặp lại nhiều lần và lấy giá trị trung bình, vì giá trị trung bình sẽ hội tụ về giá trị thực khi số lần đo tăng lên.

Sắc ký khí (GC - Gas Chromatography) là phương pháp tách các chất dựa trên sự khác biệt về điểm sôi và ái lực với pha tĩnh khi chúng được hóa hơi và vận chuyển qua cột sắc ký bằng khí mang.

Chất chuẩn gốc (primary standard) phải có độ tinh khiết cao, ổn định, không hút ẩm, dễ dàng cân chính xác và có khối lượng mol xác định để pha dung dịch chuẩn có nồng độ chính xác cao.

Đường chuẩn (calibration curve) là đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa tín hiệu phân tích (ví dụ: độ hấp thụ, cường độ huỳnh quang) và nồng độ của chất phân tích trong dãy dung dịch chuẩn đã biết nồng độ. Đường chuẩn được sử dụng để xác định nồng độ chất phân tích trong mẫu thử bằng cách đo tín hiệu của mẫu và đối chiếu với đường chuẩn.

Phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR - Nuclear Magnetic Resonance spectroscopy) là một kỹ thuật mạnh mẽ để xác định cấu trúc phân tử của hợp chất hữu cơ. NMR cung cấp thông tin chi tiết về khung carbon-hydro, các nhóm chức, và sự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.

Metyl da cam là chỉ thị có khoảng chuyển màu trong môi trường axit (pH khoảng 3.1 - 4.4). Do đó, nó thích hợp để sử dụng trong chuẩn độ axit mạnh bằng bazơ yếu, vì điểm tương đương của phản ứng này xảy ra ở pH axit.

Độ thu hồi (recovery) là một chỉ số quan trọng đánh giá hiệu quả của quy trình phân tích, đặc biệt là trong phân tích vết và phân tích mẫu phức tạp. Nó biểu thị tỷ lệ phần trăm chất phân tích được tìm thấy (đo được) so với lượng chất phân tích đã được thêm vào mẫu (spiked sample) hoặc lượng chất phân tích đã biết có trong mẫu chuẩn.

Chuẩn độ đo quang (Spectrophotometric titration) là phương pháp dựa trên sự thay đổi độ hấp thụ ánh sáng của dung dịch trong quá trình chuẩn độ, thuộc nhóm phương pháp phân tích quang phổ. Các phương pháp còn lại (chuẩn độ đo thế, đo dẫn điện, von-ampe) đều là các phương pháp phân tích điện hóa, dựa trên các tính chất điện của dung dịch và điện cực.

Von-ampe (Voltammetry) là một phương pháp phân tích điện hóa, trong đó dòng điện được đo khi thế điện cực làm việc (working electrode) được quét (thay đổi) theo thời gian. Dạng đường cong dòng-thế (voltammogram) thu được cung cấp thông tin định tính và định lượng về các quá trình điện hóa xảy ra tại điện cực.

Điểm tương đương là điểm lý thuyết trong quá trình chuẩn độ, tại đó lượng chất chuẩn thêm vào phản ứng vừa đủ với lượng chất phân tích ban đầu theo đúng tỉ lệ stoichiometry của phản ứng.

Sai số hệ thống (systematic error) hay còn gọi là sai số định hướng, là loại sai số có nguyên nhân cụ thể, thường theo một hướng nhất định (luôn cao hơn hoặc luôn thấp hơn giá trị thực). Sai số này có thể được phát hiện và khắc phục bằng cách chuẩn hóa phương pháp, hiệu chuẩn thiết bị hoặc sử dụng chất chuẩn.

Định luật Lambert-Beer phát biểu rằng độ hấp thụ (Absorbance) của dung dịch tỉ lệ thuận với nồng độ của chất hấp thụ và chiều dài đường đi của ánh sáng qua dung dịch, ở bước sóng xác định.

Detector FID (Flame Ionization Detector) hoạt động dựa trên nguyên tắc đốt cháy các chất hữu cơ trong ngọn lửa hydro-không khí, tạo ra các ion. Các ion này được phát hiện và cường độ dòng ion tỉ lệ với lượng chất hữu cơ cháy được. FID rất nhạy và được sử dụng rộng rãi để phát hiện các hợp chất hữu cơ.

Phương pháp Karl Fischer là phương pháp chuẩn độ đặc hiệu để xác định hàm lượng nước (độ ẩm) trong nhiều loại mẫu khác nhau, từ chất lỏng, chất rắn đến chất khí. Phương pháp này dựa trên phản ứng giữa nước, iod, lưu huỳnh dioxit và bazơ hữu cơ (thường là pyridin hoặc imidazol).

Khe đơn sắc (monochromator) là bộ phận quan trọng trong các máy quang phổ, có chức năng chọn lọc và tách ra ánh sáng đơn sắc (ánh sáng có một bước sóng xác định) từ nguồn sáng đa sắc (ánh sáng trắng). Ánh sáng đơn sắc này sau đó được chiếu qua mẫu để đo sự hấp thụ hoặc phát xạ.

Pha tĩnh trong HPLC là vật liệu được nhồi trong cột sắc ký, nó tương tác khác nhau với các chất phân tích trong mẫu khi pha động chảy qua. Sự khác biệt trong tương tác này dẫn đến việc các chất phân tích di chuyển với tốc độ khác nhau, từ đó tách chúng ra.

Sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) là phương pháp rất linh hoạt và phù hợp để phân tích các chất không bay hơi hoặc kém bay hơi, cũng như các chất dễ bị phân hủy khi gia nhiệt. Trong khi GC yêu cầu mẫu phải bay hơi được, HPLC hoạt động ở pha lỏng và có thể phân tích nhiều loại hợp chất khác nhau.

Độ thu hồi (recovery) là một thước đo hiệu quả của một phương pháp phân tích, đặc biệt trong việc chuẩn bị mẫu và chiết tách chất phân tích. Nó biểu thị phần trăm chất phân tích ban đầu được tìm thấy sau toàn bộ quy trình phân tích, thể hiện mức độ mất mát hoặc sai sót trong quá trình.

Chiết Soxhlet là một kỹ thuật chiết xuất chất rắn-lỏng, thường được sử dụng để chiết tách các hợp chất ít tan hoặc không tan trong dung môi chiết từ mẫu rắn. Chiết Soxhlet đặc biệt hiệu quả để tách chất béo hoặc lipid từ thực phẩm hoặc mẫu sinh học.

Hệ số dung lượng (k), còn gọi là hệ số giữ, là thước đo mức độ chất phân tích bị giữ lại bởi pha tĩnh. Nó được định nghĩa là tỷ lệ giữa lượng chất phân tích trong pha tĩnh và lượng chất phân tích trong pha động. Giá trị k lớn hơn cho thấy chất phân tích bị giữ lại mạnh hơn trên cột.

Quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) và khối phổ plasma cảm ứng cao tần (ICP-MS) là các kỹ thuật nhạy và hiệu quả để phân tích kim loại nặng trong các mẫu môi trường (nước, đất, không khí). AAS đặc biệt tốt cho định lượng một nguyên tố cụ thể, trong khi ICP-MS có thể phân tích đa nguyên tố với độ nhạy cao hơn.

Phân hủy vi sóng là phương pháp phổ biến và hiệu quả để hòa tan mẫu rắn, đặc biệt là các mẫu phức tạp như mẫu môi trường, thực phẩm, và sinh học. Sử dụng năng lượng vi sóng để gia nhiệt và tăng tốc quá trình phản ứng với axit hoặc các chất phân hủy khác trong bình kín, giúp hòa tan hoàn toàn mẫu.

Chuẩn độ Karl Fischer là phương pháp đặc hiệu và chính xác để xác định hàm lượng nước trong nhiều loại mẫu, từ chất lỏng, chất rắn đến khí. Các phương pháp khác có thể cung cấp thông tin về sự hiện diện của nước (IR) hoặc thành phần (MS, TLC) nhưng không định lượng nước một cách trực tiếp và chính xác như Karl Fischer.

Phương pháp thêm chuẩn được sử dụng để giảm thiểu ảnh hưởng của nền mẫu (matrix effect). Trong phương pháp này, lượng chuẩn đã biết được thêm trực tiếp vào mẫu phân tích, sau đó mẫu được đo. So sánh tín hiệu của mẫu ban đầu và mẫu đã thêm chuẩn cho phép định lượng chất phân tích một cách chính xác hơn trong nền mẫu phức tạp.

Eriochrome Black T (EBT) là chất chỉ thị phổ biến trong chuẩn độ EDTA (chuẩn độ phức chất). EBT tạo phức màu với nhiều ion kim loại, và sự thay đổi màu sắc khi EDTA đẩy EBT ra khỏi phức kim loại được sử dụng để xác định điểm kết thúc chuẩn độ.

Chất chuẩn gốc cần có độ tinh khiết cao để đảm bảo độ chính xác của phép chuẩn độ, bền vững để không bị biến đổi trong quá trình cân và sử dụng, và có khối lượng mol xác định để tính toán chính xác lượng chất.

Đường chuẩn là đồ thị biểu diễn mối quan hệ giữa tín hiệu phân tích (ví dụ: độ hấp thụ, cường độ huỳnh quang, diện tích peak) và nồng độ đã biết của chất chuẩn. Đường chuẩn được sử dụng để nội suy nồng độ của chất phân tích trong mẫu chưa biết từ tín hiệu đo được của mẫu đó.

Định luật Lambert-Beer phát biểu rằng độ hấp thụ của dung dịch tỷ lệ thuận với nồng độ của chất hấp thụ và chiều dài đường đi của ánh sáng qua dung dịch. Định luật này là cơ sở của phương pháp quang phổ UV-Vis để định lượng chất.

Sắc ký ion là kỹ thuật đặc biệt dùng để tách các ion. Cột sắc ký trong sắc ký ion chứa vật liệu pha tĩnh là nhựa trao đổi ion, có khả năng trao đổi ion với các ion trong mẫu, dựa trên điện tích và kích thước của ion, dẫn đến sự phân tách.

Độ lệch chuẩn là một thước đo độ phân tán thống kê, cho biết mức độ phân tán của một tập hợp dữ liệu xung quanh giá trị trung bình của nó. Độ lệch chuẩn càng nhỏ, dữ liệu càng tập trung gần giá trị trung bình, thể hiện độ chụm (precision) cao hơn.

Sắc ký khí (GC) là kỹ thuật phân tách dựa trên sự khác biệt về điểm sôi và độ phân cực của các chất phân tích. Mẫu được hóa hơi và di chuyển qua cột sắc ký bằng khí mang. Các chất có điểm sôi khác nhau sẽ ngưng tụ và bay hơi ở các nhiệt độ khác nhau trong cột, dẫn đến sự phân tách.

Điện hóa học là một nhánh của hóa phân tích liên quan đến việc nghiên cứu phản ứng hóa học tạo ra điện hoặc phản ứng hóa học gây ra bởi dòng điện. Đo điện thế giữa hai điện cực là một phần cơ bản của nhiều kỹ thuật điện hóa học như đo pH, điện thế kế, và chuẩn độ điện thế.

Quang phổ cộng hưởng từ hạt nhân (NMR) là một kỹ thuật mạnh mẽ để xác định cấu trúc phân tử của hợp chất hữu cơ. NMR cung cấp thông tin chi tiết về khung carbon-hydro, các nhóm chức năng, và mối liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.

Phân tích trọng lượng (gravimetry) là phương pháp định lượng dựa trên việc đo khối lượng của chất kết tủa tạo thành hoặc khối lượng chất còn lại sau khi loại bỏ một thành phần dễ bay hơi. Khối lượng này được sử dụng để tính toán lượng chất phân tích ban đầu.

Độ chọn lọc là khả năng của một phương pháp phân tích để đo lường chính xác chất phân tích mục tiêu mà không bị ảnh hưởng bởi sự có mặt của các chất khác (chất nền, chất gây nhiễu) trong mẫu. Một phương pháp có độ chọn lọc cao sẽ cho kết quả chính xác ngay cả khi mẫu phức tạp.

Quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) là kỹ thuật phân tích nguyên tố, rất hiệu quả để xác định nồng độ của các nguyên tố kim loại trong mẫu. Các phương pháp khác như GC chủ yếu cho phân tích hữu cơ, chuẩn độ cho định lượng chất dựa trên phản ứng hóa học, và điện di mao quản cho phân tách các ion hoặc phân tử.

Khối phổ laser hóa hơi và ion hóa (LA-ICP-MS) kết hợp laser để loại bỏ vật liệu từ bề mặt mẫu, thường là rắn, tạo ra đám hơi, sau đó đám hơi này được ion hóa trong nguồn ion plasma cảm ứng cao tần (ICP). Các ion tạo thành sau đó được phân tích bằng khối phổ kế.

Điện cực chỉ thị pH, thường là điện cực thủy tinh, có lớp màng nhạy cảm với ion H+. Điện thế của điện cực này thay đổi tuyến tính theo nồng độ ion H+ (tức là theo pH) của dung dịch, cho phép đo pH.

Phân tích điểm nóng chảy là một phương pháp cổ điển nhưng vẫn hữu ích để đánh giá độ tinh khiết của chất rắn, đặc biệt là chất hữu cơ. Chất tinh khiết thường có điểm nóng chảy hẹp và xác định. Sự hiện diện của tạp chất làm giảm và mở rộng khoảng điểm nóng chảy.

Sai số hệ thống là loại sai số có tính nhất quán và có thể xác định được nguyên nhân, ví dụ như lỗi dụng cụ, lỗi phương pháp, hoặc lỗi do người phân tích. Nó thường làm kết quả đo bị lệch theo một hướng nhất định (cao hơn hoặc thấp hơn giá trị thực) và không giảm khi tăng số lần đo.

pH của dung dịch đệm trong chuẩn độ EDTA rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến khả năng tạo phức của EDTA với ion kim loại và độ bền của phức tạo thành. pH thích hợp đảm bảo phản ứng tạo phức xảy ra hoàn toàn, nhanh chóng và có độ chọn lọc cao, tránh sự tạo phức của EDTA với các ion kim loại không mong muốn.

Nhiễu xạ tia X (XRD) là kỹ thuật phân tích cấu trúc vật liệu dựa trên sự nhiễu xạ của tia X khi chiếu vào mẫu. XRD cung cấp thông tin về cấu trúc tinh thể, pha, định hướng tinh thể và thành phần nguyên tố (định tính và bán định lượng) của vật liệu.

Sắc ký khí (GC) sử dụng nhiệt độ cột để kiểm soát quá trình bay hơi và ngưng tụ của các chất phân tích. Dựa trên sự khác biệt về điểm sôi, các thành phần trong mẫu được tách ra khi chúng di chuyển qua cột được gia nhiệt.

Trong sắc ký lỏng pha đảo, pha tĩnh là không phân cực (ví dụ: C18), trong khi pha động thường là dung môi phân cực (ví dụ: nước, methanol, acetonitrile hoặc hỗn hợp của chúng). Sự khác biệt về độ phân cực này là cơ sở cho sự phân tách, các chất ít phân cực sẽ tương tác mạnh hơn với pha tĩnh và bị giữ lại lâu hơn.