Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Vi sinh đại cương – Đề 14

DNA polymerase là enzyme chính trong quá trình nhân đôi DNA, có chức năng tổng hợp chuỗi DNA mới bằng cách thêm các nucleotide bổ sung vào chuỗi khuôn mẫu. Các enzyme khác như helicase tháo xoắn, ligase nối đoạn Okazaki, exonuclease loại bỏ mồi RNA.

Phản ứng PCR là kỹ thuật sinh học phân tử được sử dụng để nhân bản nhanh chóng một đoạn DNA cụ thể, tạo ra hàng triệu bản sao từ một lượng nhỏ DNA ban đầu. Nó có ứng dụng rộng rãi trong vi sinh vật học để phát hiện, định danh và nghiên cứu gene vi sinh vật.

Vi khuẩn thuộc chi Bacillus là vi khuẩn Gram dương, sinh bào tử. Bào tử của Bacillus rất bền nhiệt và hóa chất, giúp vi khuẩn tồn tại trong điều kiện bất lợi. Một số loài Bacillus có ích (ví dụ Bacillus subtilis), một số gây bệnh (ví dụ Bacillus anthracis).

Capsule là lớp vỏ ngoài cùng của một số vi khuẩn, thường được cấu tạo từ polysaccharide. Chức năng chính của capsule là bảo vệ vi khuẩn khỏi sự thực bào của tế bào miễn dịch và tác động của kháng thể, đồng thời có thể giúp vi khuẩn bám dính vào bề mặt.

Crystal violet là thuốc nhuộm sơ cấp trong nhuộm Gram, nhuộm màu tím tất cả các tế bào vi khuẩn. Iodine là chất cố định màu (mordant). Ethanol là chất tẩy màu. Safranin là thuốc nhuộm đối (counterstain), nhuộm màu hồng các vi khuẩn Gram âm sau khi bị tẩy màu.

Vi sinh vật kỵ khí bắt buộc (obligate anaerobe) không thể sinh trưởng khi có oxy, và thậm chí oxy có thể gây độc hoặc tiêu diệt chúng. Chúng sử dụng các chất nhận electron khác oxy trong hô hấp kỵ khí hoặc lên men.

Vi khuẩn Gram âm có lớp peptidoglycan mỏng và lớp màng ngoài chứa lipopolysaccharide (LPS), trong khi vi khuẩn Gram dương có lớp peptidoglycan dày và không có màng ngoài.

Lên men lactic là một quá trình lên men kỵ khí, trong đó pyruvate (sản phẩm của đường phân) được chuyển hóa thành acid lactic. Quá trình này được thực hiện bởi nhiều vi khuẩn và nấm, và quan trọng trong sản xuất thực phẩm như sữa chua, phô mai.

Môi trường phân biệt chứa các chất chỉ thị cho phép phân biệt các nhóm vi khuẩn khác nhau dựa trên khả năng sử dụng các chất dinh dưỡng hoặc các phản ứng sinh hóa đặc trưng. Môi trường chọn lọc ức chế sự phát triển của một số loại vi khuẩn, môi trường đặc và lỏng chỉ là trạng thái vật lý của môi trường.

Flagella (lông roi) là cấu trúc dạng sợi dài, giúp vi khuẩn di chuyển bằng cách xoay hoặc uốn lượn trong môi trường lỏng. Pili thường liên quan đến sự tiếp hợp, fimbriae giúp bám dính, capsule bảo vệ vi khuẩn.

Tiếp hợp (Conjugation) là hình thức trao đổi vật chất di truyền ở vi khuẩn, đòi hỏi sự tiếp xúc trực tiếp giữa tế bào cho và tế bào nhận, thông qua cầu tiếp hợp (pilus). Biến nạp là nhận DNA tự do từ môi trường, tải nạp là trung gian virus, đột biến là sự thay đổi trong DNA.

Phương pháp đếm khuẩn lạc (plate count) là phương pháp định lượng vi khuẩn sống bằng cách pha loãng mẫu, trải lên môi trường thạch, và đếm số khuẩn lạc hình thành sau khi ủ. Mỗi khuẩn lạc được cho là phát triển từ một tế bào sống ban đầu.

Bơm đẩy kháng sinh (efflux pump) là một cơ chế kháng kháng sinh, trong đó vi khuẩn sử dụng các protein vận chuyển trên màng tế bào để bơm thuốc kháng sinh ra khỏi tế bào, làm giảm nồng độ thuốc bên trong tế bào và giảm tác dụng của thuốc.

Cấu trúc bậc hai của protein (alpha-helix và beta-sheet) được hình thành và ổn định chủ yếu nhờ các liên kết hydrogen giữa các nhóm carboxyl và amino trên khung polypeptide. Liên kết peptide là liên kết bậc một, liên kết ion và disulfide tham gia vào cấu trúc bậc ba và bậc bốn.

Sinh vật tự dưỡng tự tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ, sử dụng nguồn năng lượng từ ánh sáng (quang tự dưỡng) hoặc chất vô cơ (hóa tự dưỡng). Sinh vật dị dưỡng (heterotroph) phải lấy carbon từ chất hữu cơ.

Tiệt trùng bằng nồi hấp (autoclave) sử dụng hơi nước bão hòa dưới áp suất cao, đạt nhiệt độ trên 121°C, đủ để tiêu diệt bào tử vi khuẩn, vốn rất khó tiêu diệt bằng các phương pháp khử trùng khác. Đun sôi không đủ nhiệt độ, tia UV và lọc tiệt trùng không tiêu diệt bào tử.

TSA (Tryptic Soy Agar) là môi trường nuôi cấy giàu dinh dưỡng, cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn không kén chọn. Nó được sử dụng rộng rãi làm môi trường cơ bản để nuôi cấy và phân lập vi khuẩn.

Influenza virus là loại virus RNA gây bệnh cúm mùa (influenza). Coronavirus gây bệnh COVID-19, Rhinovirus gây cảm lạnh thông thường, Adenovirus gây nhiều bệnh khác nhau, bao gồm viêm đường hô hấp, viêm kết mạc.

Dị hóa là quá trình phân giải các phân tử phức tạp thành các phân tử đơn giản hơn, thường kèm theo giải phóng năng lượng. Phân giải glucose thành pyruvate (đường phân) là một ví dụ điển hình của dị hóa. Các quá trình còn lại (tổng hợp protein, DNA, polysaccharide) là đồng hóa (anabolism), quá trình tổng hợp các phân tử phức tạp từ đơn giản, cần năng lượng.

Giai đoạn xâm nhập (Penetration) là giai đoạn virus đưa vật liệu di truyền (DNA hoặc RNA) vào bên trong tế bào chủ. Giai đoạn hấp phụ là virus gắn vào tế bào chủ, sinh tổng hợp là giai đoạn nhân lên vật liệu di truyền và protein virus, giải phóng là giai đoạn virus mới thoát ra khỏi tế bào chủ.

Plasmid là các phân tử DNA nhỏ, dạng vòng, nhân đôi độc lập với nhiễm sắc thể vi khuẩn. Chúng thường mang các gene không thiết yếu nhưng có lợi cho vi khuẩn trong những điều kiện nhất định, ví dụ như gene kháng kháng sinh, gene mã hóa độc tố hoặc enzyme đặc biệt.

Lysozyme là enzyme phá hủy liên kết β-1,4-glycosidic trong peptidoglycan, thành phần chính của vách tế bào vi khuẩn Gram dương. Do đó, xử lý vi khuẩn Gram dương bằng lysozyme sẽ làm phá hủy vách tế bào của chúng.

Virus là tác nhân lây nhiễm bắt buộc ký sinh nội bào, chúng không thể tự sinh sản bên ngoài tế bào vật chủ. Vi khuẩn là tế bào sống, có thể tự sinh sản và có cấu trúc tế bào hoàn chỉnh. Virus nhỏ hơn vi khuẩn rất nhiều.

Đột biến điểm (point mutation) là loại đột biến gene đơn giản nhất, liên quan đến sự thay thế, thêm hoặc mất một nucleotide đơn lẻ trong chuỗi DNA. Đột biến dịch khung gây ra sự thay đổi khung đọc mã di truyền, đột biến đảo đoạn và mất đoạn liên quan đến các đoạn DNA lớn hơn.

Tế bào prokaryote thiếu các bào quan có màng bao bọc như ty thể, nhân tế bào, lưới nội chất và bộ Golgi. Ribosome, màng tế bào và tế bào chất đều có mặt trong tế bào prokaryote.

Phân tích trình tự gene rRNA 16S là một phương pháp phân loại vi khuẩn dựa trên di truyền phân tử. Gene rRNA 16S có mặt trong tất cả các vi khuẩn và có tốc độ tiến hóa chậm, do đó nó được sử dụng rộng rãi để xác định mối quan hệ tiến hóa và phân loại vi khuẩn.

Trong môi trường tối, ánh sáng không ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ sinh trưởng của hầu hết vi khuẩn (trừ vi khuẩn quang hợp). Nhiệt độ, độ pH và nồng độ chất dinh dưỡng là các yếu tố môi trường quan trọng ảnh hưởng đến sinh trưởng của vi khuẩn.

Retrovirus là loại virus RNA đặc biệt, chúng có enzyme phiên mã ngược (reverse transcriptase) cho phép chuyển đổi RNA của virus thành DNA, sau đó DNA này được tích hợp vào bộ gene của tế bào chủ. HIV là một ví dụ điển hình của retrovirus.

Chuỗi truyền electron và phosphoryl hóa oxy hóa là giai đoạn cuối cùng của hô hấp hiếu khí, tạo ra phần lớn ATP (khoảng 34 ATP) từ một phân tử glucose. Đường phân và chu trình Krebs tạo ra ít ATP hơn trực tiếp, và lên men tạo ra rất ít ATP.

Trong hô hấp hiếu khí, oxy (O2) là chất nhận electron cuối cùng trong chuỗi truyền electron. Khi electron được chuyển đến oxy, nó kết hợp với proton (H+) tạo thành nước (H2O). Trong hô hấp kỵ khí, chất nhận electron cuối cùng có thể là nitrate, sulfate hoặc các chất vô cơ khác.