Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Vi sinh đại cương – Đề 8

Plasmid là các phân tử DNA mạch vòng nhỏ, nằm ngoài nhiễm sắc thể chính của vi khuẩn và có khả năng tự sao chép độc lập. Plasmid thường mang các gen không thiết yếu cho sự sống của vi khuẩn trong điều kiện bình thường nhưng có thể mang lại lợi thế như kháng kháng sinh.

Tiếp hợp (conjugation) là quá trình trao đổi vật chất di truyền trực tiếp giữa hai tế bào vi khuẩn thông qua cầu tiếp hợp (pilus). Một tế bào (tế bào cho) chuyển DNA (thường là plasmid) sang tế bào khác (tế bào nhận). Transduction là chuyển gen qua virus, transformation là nhận DNA tự do từ môi trường, và mutation là đột biến gen.

Fimbriae (hoặc pili) là các cấu trúc dạng sợi ngắn, mỏng manh nhô ra từ bề mặt tế bào vi khuẩn. Chúng chủ yếu đóng vai trò trong sự bám dính của vi khuẩn vào bề mặt, tế bào chủ hoặc các tế bào vi khuẩn khác. Tiêm mao giúp vi khuẩn di chuyển, nội bào tử là dạng nghỉ của vi khuẩn, ribosome tham gia tổng hợp protein.

Vách tế bào vi khuẩn, chủ yếu cấu tạo từ peptidoglycan, có chức năng chính là duy trì hình dạng tế bào và bảo vệ tế bào khỏi bị vỡ do áp suất thẩm thấu bên trong tế bào cao hơn so với môi trường xung quanh. Màng tế bào kiểm soát vận chuyển chất, ribosome tổng hợp protein, và DNA polymerase sao chép DNA.

Đun sôi ở 100°C trong 10 phút có thể tiêu diệt hầu hết các dạng sinh dưỡng của vi khuẩn nhưng không đủ để tiêu diệt bào tử vi khuẩn, vốn có khả năng chịu nhiệt cao. Hấp ướt, khí ethylene oxide và lọc tiệt trùng là các phương pháp tiệt trùng có thể tiêu diệt bào tử.

Nấm là sinh vật nhân thực, có tế bào chứa nhân thật (nhân có màng bao bọc) và các bào quan có màng bao bọc khác. Vi khuẩn lam, Archaea và vi khuẩn là sinh vật nhân sơ, không có nhân thật.

Màng tế bào vi khuẩn chủ yếu cấu tạo từ phospholipid và protein màng. Glycoprotein có thể có mặt nhưng không phải thành phần chính. Cholesterol là thành phần chính của màng tế bào động vật và không phổ biến ở vi khuẩn (ngoại trừ Mycoplasma).

Vi khuẩn là sinh vật nhân sơ, nghĩa là chúng KHÔNG có nhân tế bào có màng bao bọc. Chúng có ribosome, màng tế bào và DNA (vật chất di truyền), nhưng DNA của chúng nằm trong vùng nhân (nucleoid) mà không có màng.

Đột biến điểm là loại đột biến gen liên quan đến sự thay đổi một nucleotide đơn lẻ trong trình tự DNA. Đột biến dịch khung xảy ra khi thêm hoặc mất nucleotide làm thay đổi khung đọc, đột biến đảo đoạn là sự đảo ngược một đoạn DNA, và đột biến mất đoạn là mất một đoạn DNA.

Liên kết hydro là lực chính duy trì cấu trúc bậc hai (alpha helix và beta sheet) của protein. Trong khi liên kết peptide tạo cấu trúc bậc một, liên kết disulfide và ion đóng vai trò trong cấu trúc bậc ba và bậc bốn.

Cố định đạm là quá trình quan trọng chuyển đổi nitơ phân tử (N2) từ khí quyển thành các hợp chất amoni hoặc nitrat mà thực vật và các sinh vật khác có thể hấp thụ và sử dụng để tổng hợp protein và axit nucleic. Quá trình này đóng vai trò then chốt trong chu trình nitơ và sự sống trên Trái Đất.

Ánh sáng thường không phải là yếu tố chính ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng của hầu hết vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn dị dưỡng (chemoheterotrophs) thường được nuôi cấy trong phòng tối. Nhiệt độ, pH và nồng độ chất dinh dưỡng là các yếu tố môi trường quan trọng ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng của vi khuẩn.

Nội bào tử là dạng tế bào nghỉ, có khả năng chịu đựng cao được tạo ra bởi một số vi khuẩn Gram dương (ví dụ: Bacillus, Clostridium) để tồn tại trong điều kiện môi trường bất lợi như thiếu dinh dưỡng, nhiệt độ cao, hóa chất độc hại. Khi điều kiện thuận lợi trở lại, nội bào tử có thể nảy mầm thành tế bào sinh dưỡng.

Tetracycline là một loại kháng sinh ức chế tổng hợp protein ở vi khuẩn bằng cách gắn vào ribosome 30S và ngăn chặn sự gắn kết của tRNA aminoacyl, do đó ngăn chặn sự kéo dài chuỗi polypeptide.

Nhuộm Gram là phương pháp nhuộm phân biệt quan trọng trong vi sinh vật học, phân loại vi khuẩn thành Gram dương (tím) và Gram âm (đỏ) dựa trên sự khác biệt về cấu trúc thành tế bào và khả năng giữ màu của thuốc nhuộm.

Liên kết peptide là liên kết chính hình thành cấu trúc bậc một (chuỗi polypeptide) của protein. Cấu trúc bậc ba được hình thành và ổn định bởi các tương tác giữa các gốc R của axit amin, bao gồm liên kết hydro, liên kết ion, liên kết disulfide và tương tác kỵ nước.

Môi trường chọn lọc chứa các chất ức chế sự phát triển của một số nhóm vi sinh vật không mong muốn, đồng thời cung cấp các điều kiện tối ưu cho sự phát triển của các vi sinh vật mục tiêu. Ví dụ, môi trường MacConkey là môi trường chọn lọc cho vi khuẩn Gram âm.

Môi trường phân biệt chứa các chất chỉ thị cho phép phân biệt các loại vi khuẩn khác nhau dựa trên các phản ứng sinh hóa của chúng. Ví dụ, môi trường MacConkey phân biệt vi khuẩn lên men lactose và không lên men lactose.

Penicillin là một loại kháng sinh beta-lactam, ức chế quá trình tổng hợp peptidoglycan, một thành phần quan trọng của thành tế bào vi khuẩn. Điều này dẫn đến thành tế bào yếu đi và tế bào vi khuẩn bị ly giải.

Cấy ria là kỹ thuật cấy truyền được sử dụng để phân lập các khuẩn lạc thuần khiết (chỉ chứa một loại vi khuẩn) từ một mẫu hỗn hợp. Bằng cách ria loãng dần mẫu trên môi trường thạch, các tế bào vi khuẩn được phân tán đủ xa để phát triển thành các khuẩn lạc riêng biệt.

Sinh vật chỉ thị là các vi sinh vật (thường là vi khuẩn) có mặt trong mẫu môi trường cho thấy sự ô nhiễm, đặc biệt là ô nhiễm phân. Sự hiện diện của chúng gợi ý khả năng có mặt của các mầm bệnh đường ruột khác, mặc dù bản thân sinh vật chỉ thị có thể không gây bệnh.

Catalase là enzyme quan trọng trong vi khuẩn hiếu khí, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của hydrogen peroxide (H2O2), một sản phẩm phụ độc hại của quá trình hô hấp hiếu khí. Catalase phân hủy H2O2 thành nước (H2O) và oxy (O2).

Bacteriophage, còn gọi là phage, là loại virus đặc biệt chỉ lây nhiễm và nhân lên trong tế bào vi khuẩn. Chúng không lây nhiễm tế bào động vật, thực vật hay nấm.

Retrovirus là loại virus đặc biệt có vật chất di truyền là RNA. Chúng sử dụng enzyme phiên mã ngược để chuyển đổi RNA của mình thành DNA, sau đó DNA này được tích hợp vào bộ gen của tế bào chủ để sao chép. HIV là một ví dụ điển hình của retrovirus.

Phản ứng PCR là kỹ thuật sinh học phân tử được sử dụng rộng rãi để khuếch đại (nhân bản) một đoạn DNA cụ thể lên hàng triệu bản sao. Trong vi sinh vật học, PCR được dùng để phát hiện, định danh vi sinh vật, nghiên cứu gen và nhiều ứng dụng khác.

Điểm khác biệt chính giữa lên men và hô hấp hiếu khí là lên men không sử dụng chuỗi vận chuyển electron và chất nhận electron cuối cùng là chất hữu cơ nội sinh (thường là pyruvate hoặc dẫn xuất của nó). Hô hấp hiếu khí sử dụng chuỗi vận chuyển electron và oxy là chất nhận electron cuối cùng, tạo ra ATP nhiều hơn đáng kể.

Vi sinh vật nhân sơ được đặc trưng bởi việc thiếu nhân tế bào có màng bao bọc. Chúng có ribosome, màng tế bào và tế bào chất, nhưng vật chất di truyền của chúng nằm trong vùng nhân (nucleoid) mà không có màng bao quanh.

Sự khác biệt chính giữa vi khuẩn Gram dương và Gram âm nằm ở cấu trúc thành tế bào. Vi khuẩn Gram dương có lớp peptidoglycan dày và không có màng ngoài, trong khi vi khuẩn Gram âm có lớp peptidoglycan mỏng và có thêm màng ngoài phức tạp chứa lipopolysaccharide (LPS).

Virus không được coi là tế bào. Chúng là các tác nhân lây nhiễm bắt buộc nội bào, có cấu trúc đơn giản hơn tế bào, bao gồm vật chất di truyền (DNA hoặc RNA) được bao bọc bởi lớp vỏ protein (capsid) và đôi khi có thêm lớp vỏ ngoài (envelope).

Chuỗi vận chuyển electron là giai đoạn tạo ra ATP nhiều nhất trong hô hấp hiếu khí. Đường phân và chu trình Krebs tạo ra ATP ở mức độ cơ chất, trong khi lên men tạo ra ATP ít hơn đáng kể và không sử dụng chuỗi vận chuyển electron.