Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Vi sinh đại cương – Đề 3

Tế bào prokaryote (như vi khuẩn) không có nhân tế bào được bao bọc bởi màng. Vật chất di truyền của chúng nằm tự do trong tế bào chất. Ribosome, màng tế bào và cytoplasm là các thành phần có mặt ở cả tế bào prokaryote và eukaryote.

Nhiệt độ, độ pH và nguồn dinh dưỡng là các yếu tố môi trường quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ sinh trưởng của vi khuẩn. Ánh sáng thường không phải là yếu tố chính ảnh hưởng đến sinh trưởng của hầu hết vi khuẩn (trừ vi khuẩn quang hợp), đặc biệt là vi khuẩn gây bệnh hoặc vi khuẩn trong môi trường kín.

Môi trường chọn lọc được thiết kế để ức chế sự phát triển của một nhóm vi sinh vật trong khi hỗ trợ sự phát triển của nhóm vi sinh vật mong muốn. Điều này giúp phân lập và xác định các loại vi sinh vật cụ thể.

Reverse transcriptase là enzyme đặc trưng của retrovirus (ví dụ HIV). Enzyme này có khả năng phiên mã ngược RNA thành DNA, cho phép virus chèn vật liệu di truyền của mình (dạng DNA) vào bộ gen của tế bào chủ. Bacteriophage tấn công vi khuẩn, adenovirus và herpesvirus là virus DNA, không sử dụng reverse transcriptase.

Trong hô hấp hiếu khí, oxy phân tử (O2) là chất nhận electron cuối cùng trong chuỗi vận chuyển electron. Oxy nhận electron và proton để tạo thành nước (H2O). Các chất khác như nitrat và sulfat có thể là chất nhận electron cuối cùng trong hô hấp kỵ khí, còn CO2 là sản phẩm của quá trình hô hấp tế bào, không phải chất nhận electron.

Penicillin và các kháng sinh beta-lactam khác ức chế quá trình tổng hợp thành tế bào peptidoglycan của vi khuẩn. Chúng tác động vào các enzyme transpeptidase (protein gắn penicillin - PBPs) cần thiết cho việc liên kết chéo các chuỗi peptidoglycan, dẫn đến thành tế bào vi khuẩn bị yếu và vỡ ra.

Nấm men, đặc biệt là *Saccharomyces cerevisiae*, là vi sinh vật chính chịu trách nhiệm cho quá trình lên men rượu. Chúng chuyển đổi đường glucose (hoặc các loại đường khác) thành ethanol (cồn) và carbon dioxide (CO2) trong điều kiện yếm khí.

Nhuộm Gram là phương pháp nhuộm phân biệt để phân loại vi khuẩn, không phải phương pháp định lượng. Các phương pháp định lượng vi khuẩn bao gồm đếm trực tiếp dưới kính hiển vi, đếm khuẩn lạc trên đĩa thạch (phương pháp đếm sống), và đo độ đục (phương pháp gián tiếp ước tính sinh khối).

Tế bào B là tế bào chủ chốt của hệ miễn dịch dịch thể. Khi được kích hoạt bởi kháng nguyên và tế bào T hỗ trợ, tế bào B biệt hóa thành tế bào plasma, chuyên biệt hóa trong việc sản xuất và bài tiết kháng thể vào máu và dịch cơ thể.

Virus trần thường xâm nhập tế bào chủ thông qua nhập bào qua trung gian thụ thể. Do không có vỏ bao, chúng không thể dung hợp màng hoặc xâm nhập trực tiếp một cách hiệu quả như virus có vỏ bao. Sự tương tác đặc hiệu giữa protein capsid virus và thụ thể tế bào chủ khởi động quá trình nhập bào.

Cấu trúc bậc hai của protein (alpha-helix và beta-sheet) được hình thành và ổn định chủ yếu bởi các liên kết hydro giữa các nhóm peptide trong chuỗi polypeptide.

Cố định đạm là quá trình chuyển đổi Nitrogen phân tử (N2) từ khí quyển thành ammonia (NH3) hoặc các hợp chất hữu cơ chứa nitrogen khác, chủ yếu được thực hiện bởi các vi sinh vật cố định đạm. Ammonia sau đó có thể được sử dụng bởi thực vật và các sinh vật khác.

Virus là ký sinh nội bào bắt buộc, có nghĩa là chúng không thể tự sinh sản độc lập mà phải xâm nhập và sử dụng bộ máy tế bào của tế bào chủ để nhân lên. Chúng chứa vật chất di truyền (DNA hoặc RNA) và có cấu trúc đơn giản, nhưng không có khả năng tự sinh sản bên ngoài tế bào sống.

Quorum sensing là hệ thống giao tiếp giữa các tế bào vi khuẩn, cho phép chúng phối hợp hoạt động dựa trên mật độ quần thể. Vi khuẩn tiết ra các phân tử tín hiệu (autoinducers), khi nồng độ đạt ngưỡng nhất định, sẽ kích hoạt biểu hiện gen đồng loạt, ảnh hưởng đến các quá trình như hình thành biofilm, độc lực, phát quang sinh học, v.v.

Tế bào trình diện kháng nguyên (Antigen-Presenting Cells - APCs), như tế bào đuôi gai, đại thực bào và tế bào B, có chức năng bắt giữ, xử lý và trình diện kháng nguyên cho tế bào T hỗ trợ. Điều này kích hoạt phản ứng miễn dịch thích ứng.

Nhuộm Gram là phương pháp nhuộm phân biệt quan trọng trong vi sinh vật học, phân biệt vi khuẩn thành hai nhóm chính: Gram dương và Gram âm, dựa trên sự khác biệt về cấu trúc và thành phần hóa học của thành tế bào của chúng, đặc biệt là lớp peptidoglycan.

Sự khác biệt chính giữa vi khuẩn Gram dương và Gram âm nằm ở cấu trúc và thành phần của thành tế bào. Vi khuẩn Gram dương có lớp peptidoglycan dày và không có màng ngoài, trong khi vi khuẩn Gram âm có lớp peptidoglycan mỏng và có màng ngoài.

Môi trường tổng hợp (defined media), còn gọi là môi trường hóa học xác định, là loại môi trường nuôi cấy mà tất cả các thành phần hóa học được biết rõ về cả định tính (chất gì) và định lượng (bao nhiêu). Điều này cho phép kiểm soát chính xác các yếu tố dinh dưỡng và tạo điều kiện nghiên cứu các yêu cầu dinh dưỡng cụ thể của vi sinh vật.

mRNA (messenger RNA) mang thông tin di truyền đã được phiên mã từ DNA (gen) trong nhân tế bào (hoặc vùng nhân ở prokaryote) đến ribosome trong tế bào chất. Ribosome sau đó sử dụng thông tin này để tổng hợp protein trong quá trình dịch mã. tRNA vận chuyển amino acid đến ribosome, rRNA là thành phần cấu trúc của ribosome, snRNA tham gia vào quá trình xử lý RNA.

Hấp tiệt trùng (autoclaving) sử dụng hơi nước bão hòa dưới áp suất cao để đạt nhiệt độ cao hơn điểm sôi của nước (thường là 121°C). Phương pháp này hiệu quả trong việc tiêu diệt hầu hết các loại vi sinh vật, bao gồm cả bào tử vi khuẩn chịu nhiệt, do sự kết hợp của nhiệt độ cao và hơi ẩm.

Pili (còn gọi là fimbriae) là các cấu trúc dạng sợi ngắn trên bề mặt tế bào vi khuẩn, chủ yếu tham gia vào quá trình bám dính vào bề mặt tế bào chủ, bề mặt vật chất, và các vi khuẩn khác, đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành biofilm và gây bệnh.

Primase là enzyme RNA polymerase đặc biệt tổng hợp các đoạn RNA ngắn, gọi là mồi, cần thiết để DNA polymerase có thể bắt đầu quá trình nhân đôi DNA. DNA polymerase I và III là DNA polymerase, còn ligase nối các đoạn DNA Okazaki.

Tiếp hợp là quá trình truyền vật chất di truyền trực tiếp giữa hai tế bào vi khuẩn thông qua một cầu tiếp hợp (pilus). Vi khuẩn cho (donor) chứa plasmid F (yếu tố sinh sản) sẽ truyền bản sao plasmid này sang vi khuẩn nhận (recipient) qua cầu tiếp hợp.

Vi sinh vật được sử dụng rộng rãi trong sản xuất thực phẩm như sữa chua, bia, rượu vang và dấm thông qua quá trình lên men. Sản xuất thuốc kháng sinh là ứng dụng trong công nghiệp dược phẩm, không phải thực phẩm, mặc dù một số kháng sinh có nguồn gốc từ vi sinh vật.

Các cơ chế kháng kháng sinh phổ biến bao gồm bơm đẩy kháng sinh, thay đổi đích tác động, và phân hủy/biến đổi kháng sinh. Tăng cường phiên mã gen ribosome không phải là cơ chế kháng kháng sinh trực tiếp; ribosome là nơi kháng sinh có thể tác động, nhưng tăng phiên mã ribosome không giúp vi khuẩn kháng thuốc.

Archaea là một giới sinh vật prokaryote khác biệt với Bacteria. Chúng thường được tìm thấy trong các môi trường khắc nghiệt như suối nước nóng, hồ muối, hoặc môi trường yếm khí. Màng tế bào, thành tế bào và nhiều đặc điểm sinh hóa của Archaea khác biệt so với Bacteria. Archaea không có nhân tế bào và hầu hết không gây bệnh cho người.

Trong giai đoạn ổn định, số lượng tế bào vi khuẩn sống không tăng cũng không giảm đáng kể vì tốc độ sinh sản và tốc độ chết gần như cân bằng. Điều này thường xảy ra do sự cạn kiệt chất dinh dưỡng và tích tụ chất thải.

Đột biến thay thế base (substitution mutation) là loại đột biến điểm phổ biến nhất, trong đó một nucleotide base trong trình tự DNA được thay thế bằng một nucleotide base khác. Các loại đột biến điểm khác bao gồm thêm đoạn (insertion) và mất đoạn (deletion), làm thay đổi số lượng nucleotide.

Giới Nguyên sinh (Protista) bao gồm các sinh vật nhân thực đơn bào hoặc đa bào đơn giản, bao gồm trùng roi, trùng lông và trùng bào tử. Nấm men (yeasts) thuộc giới Nấm (Fungi), không phải giới Nguyên sinh. Nấm men là vi sinh vật nhân thực đơn bào nhưng có nhiều đặc điểm sinh học khác biệt với các sinh vật Nguyên sinh.

Dị hóa là quá trình phân giải các chất phức tạp thành các chất đơn giản hơn, giải phóng năng lượng. Đường phân, chu trình Krebs và lên men lactic đều là các quá trình dị hóa. Tổng hợp protein là quá trình đồng hóa (anabolism), sử dụng năng lượng để xây dựng các phân tử phức tạp.