Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Đầu tư quốc tế – Đề 10

Đầu tư FDI theo chiều dọc, đặc biệt là đầu tư ngược chiều (backward vertical FDI), thường được thực hiện để đảm bảo nguồn cung nguyên liệu đầu vào hoặc tài nguyên thiên nhiên cần thiết cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Doanh nghiệp có thể đầu tư vào khai thác mỏ, trồng rừng, hoặc các ngành công nghiệp thượng nguồn khác ở nước ngoài để tiếp cận nguồn tài nguyên.

Thể chế pháp luật yếu kém, thiếu minh bạch, tham nhũng, và thủ tục hành chính phức tạp là những thách thức lớn đối với các nước đang phát triển trong việc thu hút và quản lý FDI. Những yếu tố này làm tăng rủi ro và chi phí đầu tư, làm giảm sức hấp dẫn của nước chủ nhà đối với nhà đầu tư nước ngoài.

Lý thuyết chiết trung của Dunning, còn gọi là mô hình OLI, cho rằng doanh nghiệp thực hiện FDI khi họ có đồng thời ba loại lợi thế: lợi thế sở hữu (O - Ownership advantage), lợi thế địa điểm (L - Location advantage) và lợi thế nội bộ hóa (I - Internalization advantage). Ba lợi thế này kết hợp lại tạo động lực cho FDI.

Hạn chế FDI quá mức có thể khiến quốc gia bỏ lỡ nhiều lợi ích tiềm năng từ FDI, bao gồm vốn đầu tư, chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất, tạo việc làm, và tiếp cận thị trường quốc tế. Điều này có thể làm chậm quá trình phát triển kinh tế và giảm khả năng cạnh tranh.

Quốc hữu hóa và tịch thu tài sản là những rủi ro chính trị nghiêm trọng nhất vì chúng có thể dẫn đến việc nhà đầu tư mất hoàn toàn quyền sở hữu và kiểm soát tài sản đầu tư mà không được bồi thường thỏa đáng, gây tổn thất lớn và lâu dài.

Đầu tư FDI theo chiều ngang nhằm mục đích sản xuất cùng loại sản phẩm hoặc dịch vụ ở thị trường nước ngoài mà công ty đã sản xuất ở thị trường nội địa. Động cơ chính là tiếp cận thị trường mới, vượt qua các rào cản thương mại (như thuế quan) và phục vụ trực tiếp khách hàng địa phương.

Thiên đường thuế là các quốc gia hoặc vùng lãnh thổ có mức thuế suất rất thấp hoặc bằng 0, kết hợp với luật pháp bảo mật thông tin tài chính nghiêm ngặt. Các thiên đường thuế thường được sử dụng để tránh thuế hoặc trốn thuế thông qua các hoạt động đầu tư và chuyển lợi nhuận quốc tế.

Năng lực quản lý và kinh nghiệm quốc tế là 'lợi thế sở hữu' (Ownership-specific advantages) của doanh nghiệp, không phải là yếu tố địa điểm. Yếu tố địa điểm liên quan đến các đặc điểm của nước chủ nhà đầu tư, làm cho địa điểm đó trở nên hấp dẫn hoặc không hấp dẫn đối với đầu tư nước ngoài.

Trong giai đoạn trưởng thành, khi sản phẩm đã được tiêu chuẩn hóa và cạnh tranh trở nên gay gắt hơn, doanh nghiệp có xu hướng thực hiện FDI để giảm chi phí sản xuất, tiếp cận thị trường mới và duy trì thị phần toàn cầu. FDI giúp doanh nghiệp kéo dài vòng đời sản phẩm và tăng cường lợi thế cạnh tranh.

Cơ chế ISDS là một đặc điểm quan trọng của các hiệp định đầu tư quốc tế, cho phép nhà đầu tư nước ngoài khiếu kiện trực tiếp chính phủ nước chủ nhà ra trọng tài quốc tế nếu họ cho rằng chính phủ đã vi phạm các cam kết trong hiệp định và gây thiệt hại cho khoản đầu tư của họ. Điều này tăng cường tính bảo vệ cho nhà đầu tư nước ngoài.

Đầu tư gián tiếp nước ngoài (FPI) là hình thức đầu tư mà nhà đầu tư mua các công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu trên thị trường nước ngoài, với mục đích kiếm lời tài chính thuần túy, không kèm theo quyền quản lý hoặc kiểm soát doanh nghiệp.

Dòng vốn FPI thường có tính đầu cơ cao và dễ biến động. Khi có biến động kinh tế hoặc tâm lý thị trường tiêu cực, dòng vốn FPI có thể rút ra nhanh chóng và ồ ạt, gây ra sự bất ổn trên thị trường tài chính, làm giảm giá tài sản và gây áp lực mất giá lên tỷ giá hối đoái.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư (hoặc các cơ quan tương đương với tên gọi khác nhau ở các quốc gia) thường là cơ quan chính phủ chịu trách nhiệm xây dựng chính sách, xúc tiến và quản lý hoạt động đầu tư nước ngoài. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo môi trường đầu tư thuận lợi và thu hút FDI.

Hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC) là hình thức hợp tác đầu tư mà các bên cùng thỏa thuận về phân chia lợi nhuận, phân chia sản phẩm, hoặc doanh thu mà không thành lập một pháp nhân mới. Các bên vẫn giữ tư cách pháp lý độc lập và chịu trách nhiệm riêng rẽ trong phạm vi hợp đồng.

Đầu tư gián tiếp nước ngoài (FPI), đặc biệt là đầu tư vào cổ phiếu và trái phiếu, thường dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý nhà đầu tư và các biến động kinh tế vĩ mô (như lãi suất, tỷ giá, tăng trưởng kinh tế). Dòng vốn FPI có thể biến động nhanh chóng và mạnh mẽ hơn so với FDI, vốn mang tính dài hạn và gắn liền với các dự án sản xuất kinh doanh cụ thể.

Sự khác biệt cốt lõi giữa FDI và FPI nằm ở mục đích và mức độ can thiệp của nhà đầu tư. FDI mang tính chiến lược dài hạn, nhà đầu tư muốn kiểm soát hoặc tham gia quản lý doanh nghiệp. FPI mang tính tài chính ngắn hạn, nhà đầu tư chỉ quan tâm đến lợi nhuận tài chính và không có ý định kiểm soát doanh nghiệp.

Để thu hút đầu tư quốc tế, một quốc gia cần tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi và hấp dẫn. Điều này bao gồm cải thiện chất lượng thể chế, đơn giản hóa thủ tục hành chính, đầu tư vào cơ sở hạ tầng (giao thông, năng lượng, viễn thông), phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, và duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.

Hiệp định BIT được ký kết giữa hai quốc gia nhằm tạo ra một khuôn khổ pháp lý ổn định và thuận lợi cho đầu tư tư nhân nước ngoài. Mục tiêu chính là bảo vệ nhà đầu tư nước ngoài khỏi các rủi ro phi thương mại (như quốc hữu hóa, phân biệt đối xử) và thiết lập cơ chế giải quyết tranh chấp quốc tế.

Trách nhiệm giải trình của doanh nghiệp trong đầu tư quốc tế ngày càng được mở rộng, không chỉ giới hạn ở việc tuân thủ pháp luật mà còn bao gồm cả các khía cạnh đạo đức kinh doanh, bảo vệ môi trường, tôn trọng quyền con người, và đóng góp vào phát triển bền vững. Doanh nghiệp được kỳ vọng phải minh bạch và chịu trách nhiệm về các tác động kinh tế, xã hội và môi trường của hoạt động đầu tư của mình.

Ưu đãi thuế, như giảm thuế suất thu nhập doanh nghiệp, miễn thuế nhập khẩu, là các biện pháp khuyến khích tài chính nhằm giảm chi phí đầu tư và tăng lợi nhuận kỳ vọng cho nhà đầu tư nước ngoài. Đây là một công cụ phổ biến để thu hút FDI.

Rủi ro quốc gia là một khái niệm rộng, bao gồm các rủi ro phát sinh từ môi trường kinh tế, chính trị và xã hội của một quốc gia, có thể ảnh hưởng đến hoạt động và lợi nhuận của nhà đầu tư nước ngoài. Các thành phần chính của rủi ro quốc gia bao gồm rủi ro chính trị (như bất ổn chính trị, thay đổi chính sách), rủi ro kinh tế (như khủng hoảng kinh tế, lạm phát) và rủi ro chuyển đổi ngoại tệ (biến động tỷ giá, kiểm soát ngoại hối).

Khi nhà đầu tư chuyển lợi nhuận từ nước chủ nhà về nước, lợi nhuận bằng đồng nội tệ phải được quy đổi sang đồng tiền của nhà đầu tư. Nếu đồng nội tệ mất giá so với đồng tiền của nhà đầu tư, cùng một lượng lợi nhuận bằng đồng nội tệ sẽ đổi được ít đồng tiền của nhà đầu tư hơn, dẫn đến lợi nhuận quy đổi giảm.

Cho vay vốn, kể cả với lãi suất ưu đãi, thường được coi là hình thức hỗ trợ tài chính hoặc đầu tư gián tiếp, không phải là FDI. FDI đòi hỏi nhà đầu tư phải có quyền kiểm soát hoặc tham gia quản lý doanh nghiệp nhận đầu tư, thông qua góp vốn cổ phần hoặc các hình thức sở hữu khác.

Tham nhũng và thiếu minh bạch làm tăng chi phí kinh doanh, tạo ra môi trường kinh doanh không công bằng và khó dự đoán, làm giảm niềm tin của nhà đầu tư và tăng rủi ro đầu tư. Đây là những yếu tố làm giảm đáng kể sức hấp dẫn đầu tư của một quốc gia.

Mặc dù FDI có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc gia tăng sự phụ thuộc vào vốn nước ngoài và rủi ro nợ không được coi là lợi ích. Đây thường được xem là một thách thức hoặc rủi ro tiềm ẩn đi kèm với FDI, đặc biệt nếu dòng vốn này không được quản lý hiệu quả.

Nguyên tắc đối xử quốc gia là một nguyên tắc cơ bản trong luật đầu tư quốc tế, yêu cầu các quốc gia phải đối xử với nhà đầu tư nước ngoài không kém thuận lợi hơn so với nhà đầu tư trong nước trong các tình huống tương tự. Mục tiêu là tạo ra sân chơi bình đẳng cho cả nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Đầu tư quốc tế có tiềm năng đóng góp vào phát triển bền vững thông qua việc chuyển giao công nghệ sạch, thúc đẩy các tiêu chuẩn môi trường và xã hội cao hơn, và khuyến khích doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần có các chính sách và quy định phù hợp để định hướng dòng vốn đầu tư vào các dự án bền vững.

Đầu tư FDI theo chiều dọc, đặc biệt là đầu tư xuôi chiều (forward vertical FDI), thường được thực hiện để thiết lập các kênh phân phối, trung tâm bán hàng, hoặc các cơ sở dịch vụ hỗ trợ ở thị trường nước ngoài. Mục tiêu là đưa sản phẩm hoặc dịch vụ đến gần hơn với khách hàng cuối cùng và kiểm soát chuỗi cung ứng/phân phối.

Đầu tư quốc tế, đặc biệt là FDI, thúc đẩy sự hình thành và phát triển của chuỗi giá trị toàn cầu, trong đó các quốc gia tham gia vào các công đoạn khác nhau của quá trình sản xuất. Điều này tăng cường sự liên kết kinh tế giữa các quốc gia và là một kênh quan trọng của hội nhập kinh tế quốc tế.

Toàn cầu hóa làm gia tăng sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế. Đầu tư quốc tế, đặc biệt là FDI, trở thành một động lực tăng trưởng quan trọng, giúp các quốc gia tiếp cận vốn, công nghệ, thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hóa.