Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Vật lý đại cương – Đề 7

Trong thang bức xạ điện từ, tia gamma có bước sóng ngắn nhất và tần số cao nhất, do đó mang năng lượng lớn nhất. Thứ tự bước sóng tăng dần là: tia gamma, tia X, tia tử ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tia hồng ngoại, vi sóng, sóng vô tuyến.

Thấu kính hội tụ là thấu kính có khả năng hội tụ các tia sáng song song tới nó tại một điểm phía sau thấu kính, điểm đó gọi là tiêu điểm chính. Thấu kính hội tụ có tiêu cự dương và có thể tạo ra cả ảnh thật và ảnh ảo tùy thuộc vào vị trí vật. Thấu kính phân kì thì ngược lại, phân kì các tia sáng song song.

Định luật vạn vật hấp dẫn của Newton phát biểu rằng mọi vật có khối lượng trong vũ trụ đều hút nhau bằng một lực hấp dẫn. Lực này tỉ lệ thuận với tích khối lượng của hai vật và tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng. Lực hấp dẫn là lực hút và tồn tại giữa mọi vật có khối lượng, không giới hạn kích thước hay khoảng cách.

Trong dao động điều hòa, li độ dao động (vị trí của vật so với vị trí cân bằng) biến thiên tuần hoàn theo thời gian, thường được mô tả bằng hàm sin hoặc cosin. Biên độ, tần số và pha ban đầu là các hằng số đặc trưng cho dao động và không biến thiên tuần hoàn.

Phương trình trạng thái khí lý tưởng, hay còn gọi là phương trình Clapeyron-Mendeleev, được biểu diễn bằng công thức PV = nRT, trong đó P là áp suất, V là thể tích, n là số mol khí, R là hằng số khí lý tưởng, và T là nhiệt độ tuyệt đối. Các phương án 1, 2, 3 là các trường hợp riêng của phương trình này khi một trong các thông số được giữ không đổi (đẳng nhiệt, đẳng áp, đẳng tích), nhưng phương án 4 là dạng tổng quát nhất.

Khối lượng là đại lượng đặc trưng cho mức quán tính của vật trong chuyển động tịnh tiến. Vật có khối lượng càng lớn thì quán tính càng lớn, tức là càng khó thay đổi trạng thái chuyển động (vận tốc) của nó.

Hiệu ứng Doppler trong âm học (và sóng nói chung) mô tả sự thay đổi tần số sóng cảm nhận được bởi người quan sát khi nguồn sóng và người quan sát chuyển động tương đối với nhau. Khi nguồn và quan sát tiến lại gần nhau, tần số tăng (âm cao hơn), khi ra xa nhau, tần số giảm (âm thấp hơn).

Sóng cơ học là dao động cơ lan truyền trong môi trường vật chất (rắn, lỏng, khí). Để lan truyền, sóng cơ cần có môi trường đàn hồi để các phần tử môi trường tương tác và truyền dao động cho nhau. Sóng cơ không truyền được trong chân không vì chân không không có vật chất. Các phát biểu còn lại đều đúng: sóng cơ có thể là sóng dọc hoặc ngang, và mang theo năng lượng.

Mômen lực (torque) gây ra bởi một lực đối với một trục quay phụ thuộc vào ba yếu tố: độ lớn của lực, khoảng cách từ trục quay đến điểm đặt của lực (cánh tay đòn), và góc giữa phương của lực và cánh tay đòn. Mômen lực đạt giá trị lớn nhất khi lực vuông góc với cánh tay đòn.

Định luật bảo toàn cơ năng phát biểu rằng trong một hệ cô lập (không chịu tác dụng của lực không thế như lực ma sát, lực cản môi trường) và chỉ có lực thế (như trọng lực, lực đàn hồi) thực hiện công, thì tổng cơ năng (tổng động năng và thế năng) của hệ được bảo toàn, tức là không đổi theo thời gian.

Hiện tượng khúc xạ ánh sáng xảy ra khi ánh sáng truyền xiên góc từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác có chiết suất khác nhau, dẫn đến sự thay đổi vận tốc truyền ánh sáng. Sự thay đổi vận tốc này làm thay đổi hướng truyền của ánh sáng (góc khúc xạ khác góc tới). Tần số sóng ánh sáng không đổi khi khúc xạ, nhưng bước sóng và vận tốc thay đổi.

Điện trường do điện tích điểm tạo ra có các đường sức điện tỏa ra hoặc hội tụ về điện tích điểm. Đường sức điện hướng ra xa điện tích dương (vì lực tác dụng lên điện tích thử dương đặt vào điện trường sẽ hướng ra xa) và hướng vào điện tích âm (lực tác dụng lên điện tích thử dương sẽ hướng vào).

Nguyên lý bất định Heisenberg phát biểu rằng không thể xác định đồng thời chính xác tuyệt đối cả vị trí và động lượng của một hạt vi mô. Độ bất định trong vị trí và độ bất định trong động lượng có mối quan hệ tỉ lệ nghịch và bị giới hạn bởi hằng số Planck.

Trong hệ SI, đơn vị đo cường độ từ trường (cảm ứng từ) là Tesla (T). Weber là đơn vị từ thông, Henry là đơn vị độ tự cảm, và Ohm là đơn vị điện trở.

Quá trình đẳng nhiệt là quá trình biến đổi trạng thái của khí mà nhiệt độ được giữ không đổi. Các quá trình còn lại là đẳng áp (áp suất không đổi), đẳng tích (thể tích không đổi), và đoạn nhiệt (không trao đổi nhiệt).

Trong hệ đo lường quốc tế SI, đơn vị của lực là Newton (N). Kilogam là đơn vị của khối lượng, Jun là đơn vị của năng lượng và công, Watt là đơn vị của công suất.

Độ phóng đại góc của kính lúp khi ngắm chừng ở vô cực (điều tiết mắt tối thiểu) được tính xấp xỉ bằng công thức G = 25/f, trong đó f là tiêu cự của kính lúp tính bằng cm và 25 cm là khoảng cực cận trung bình của mắt người.

Hiện tượng quang điện ngoài là hiện tượng electron bị bật ra khỏi bề mặt kim loại khi bị chiếu bởi ánh sáng có bước sóng (hoặc tần số) thích hợp. Năng lượng của photon ánh sáng được hấp thụ bởi electron, và nếu năng lượng đủ lớn để thắng công thoát, electron sẽ được giải phóng khỏi kim loại.

Hiện tượng nhiệt điện là hiện tượng biến đổi trực tiếp giữa nhiệt năng và điện năng. Ví dụ, hiệu ứng Seebeck là hiện tượng tạo ra điện áp khi có sự chênh lệch nhiệt độ giữa hai đầu mối hàn của hai vật liệu dẫn điện khác nhau. Ngược lại, hiệu ứng Peltier là hiện tượng tạo ra sự chênh lệch nhiệt độ khi có dòng điện chạy qua mối hàn của hai vật liệu dẫn điện khác nhau.

Định luật Ohm phát biểu rằng hiệu điện thế (V) giữa hai đầu dây dẫn tỉ lệ thuận với cường độ dòng điện (I) chạy qua dây và tỉ lệ nghịch với điện trở (R) của dây. Công thức đúng là V = I*R.

Laser có các tính chất đặc trưng là tính đơn sắc cao (một màu sắc, một bước sóng), tính định hướng cao (chùm sáng rất hẹp, ít phân kì), và tính kết hợp cao (các sóng ánh sáng cùng pha). Tính phân kì mạnh là ngược lại với tính chất của laser; laser có tính hội tụ hoặc phân kì rất nhỏ.

Trong mạch dao động LC lý tưởng, năng lượng điện trường trong tụ điện và năng lượng từ trường trong cuộn cảm biến đổi tuần hoàn và chuyển hóa lẫn nhau. Khi năng lượng điện trường cực đại (tụ tích điện tối đa), năng lượng từ trường bằng không (dòng điện bằng không), và ngược lại. Tổng năng lượng điện từ trong mạch được bảo toàn.

Trong mọi phản ứng hạt nhân, có hai định luật bảo toàn luôn được nghiệm đúng: định luật bảo toàn số nuclon (tổng số proton và neutron được bảo toàn) và định luật bảo toàn điện tích (tổng điện tích được bảo toàn). Khối lượng và động năng thường không được bảo toàn riêng lẻ trong phản ứng hạt nhân do có sự chuyển hóa giữa khối lượng và năng lượng (E=mc^2) và năng lượng có thể chuyển dạng. Thế năng không phải là đại lượng bảo toàn cơ bản trong phản ứng hạt nhân.

Động năng (W_đ) của một vật khối lượng m chuyển động với vận tốc v được tính bằng công thức W_đ = 1/2 * m * v^2. Công thức W_đ = m*g*h là công thức tính thế năng trọng trường, W_đ = m * v liên quan đến động lượng, và W_đ = m * a liên quan đến lực theo định luật II Newton.

Hiện tượng cộng hưởng cơ xảy ra khi tần số của ngoại lực cưỡng bức tác dụng lên hệ dao động bằng với tần số dao động riêng của hệ. Lúc này, biên độ dao động của hệ đạt giá trị cực đại.

Trong chuyển động tròn đều, tốc độ góc (ω) là hằng số. Tuy nhiên, vận tốc tuyến tính (v) và gia tốc hướng tâm (a_ht) luôn thay đổi về phương liên tục để hướng vào tâm quỹ đạo, mặc dù độ lớn của chúng không đổi (nếu tốc độ góc không đổi). Gia tốc hướng tâm luôn hướng vào tâm, nhưng phương của nó thay đổi liên tục theo vị trí trên đường tròn.

Hiện tượng cộng hưởng điện trong mạch RLC nối tiếp xảy ra khi dung kháng (Z_C) bằng cảm kháng (Z_L). Khi đó, tổng trở của mạch đạt giá trị nhỏ nhất và dòng điện trong mạch đạt giá trị lớn nhất, mạch có tính thuần trở.

Đại lượng vectơ là đại lượng có cả độ lớn và hướng. Trong các lựa chọn trên, vận tốc là đại lượng vectơ vì nó chỉ cả tốc độ và hướng chuyển động. Các đại lượng còn lại (năng lượng, công, khối lượng) là đại lượng vô hướng, chỉ có độ lớn.

Hiện tượng giao thoa ánh sáng là bằng chứng trực tiếp nhất cho thấy ánh sáng có tính chất sóng. Giao thoa xảy ra khi hai hay nhiều sóng kết hợp gặp nhau, tạo ra các vùng tăng cường và triệt tiêu, một đặc trưng của sóng. Hiện tượng quang điện liên quan đến tính chất hạt của ánh sáng, còn tán sắc và phản xạ có thể giải thích bằng cả tính chất sóng và hạt nhưng giao thoa là đặc trưng sóng rõ ràng nhất.

Theo thuyết tương đối hẹp, vận tốc ánh sáng trong chân không là bất biến đối với mọi hệ quy chiếu quán tính. Khối lượng nghỉ của hạt và điện tích của electron cũng là các đại lượng bất biến. Tuy nhiên, thời gian là tương đối và phụ thuộc vào hệ quy chiếu quán tính. Hiện tượng giãn nở thời gian xảy ra khi quan sát thời gian trôi trong một hệ quy chiếu chuyển động tương đối so với hệ quy chiếu đứng yên.