Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Vật lý đại cương 1 – Đề 15

Đại lượng vectơ là đại lượng có cả độ lớn và hướng. Vận tốc là đại lượng vectơ, trong khi năng lượng, công và khối lượng là các đại lượng vô hướng (chỉ có độ lớn).

Watt (W) là đơn vị đo công suất (tốc độ thực hiện công), không phải công hoặc năng lượng. Joule, Calorie và Kilowatt-giờ đều là các đơn vị đo công hoặc năng lượng.

Trong chuyển động tròn đều, gia tốc hướng tâm luôn hướng vào tâm quỹ đạo và liên tục thay đổi hướng để giữ cho vật chuyển động trên quỹ đạo tròn. Tốc độ góc, chu kỳ và tần số là các đại lượng vô hướng hoặc có hướng không đổi (tốc độ góc có hướng dọc theo trục quay, nhưng không thay đổi hướng trong quá trình chuyển động tròn đều).

Tốc độ truyền âm thanh phụ thuộc vào tính chất môi trường. Âm thanh truyền nhanh nhất trong chất rắn, chậm hơn trong chất lỏng, chậm hơn nữa trong chất khí và không truyền được trong chân không. Trong các lựa chọn, thép là chất rắn, có tốc độ truyền âm lớn nhất.

Công là đại lượng vô hướng, được tính bằng tích vô hướng của lực và độ dịch chuyển. Công có thể dương (lực sinh công phát động), âm (lực sinh công cản) hoặc bằng không. Công chỉ được thực hiện khi có lực tác dụng và vật dịch chuyển theo phương của lực (hoặc có thành phần dịch chuyển theo phương của lực). Phát biểu sai là 'Công là đại lượng vectơ' vì công là đại lượng vô hướng.

Lực ma sát trượt là lực cản trở chuyển động, do đó luôn ngược hướng với vận tốc tương đối của vật so với bề mặt tiếp xúc. Độ lớn của lực ma sát trượt tỉ lệ với phản lực pháp tuyến và hệ số ma sát, không tỉ lệ thuận với diện tích bề mặt tiếp xúc và phụ thuộc vào bản chất vật liệu.

Trong thí nghiệm Young, khoảng vân i = λD/a, trong đó λ là bước sóng ánh sáng, D là khoảng cách từ hai khe đến màn, và a là khoảng cách giữa hai khe. Như vậy, khoảng vân i tỉ lệ thuận với bước sóng ánh sáng λ.

Bước sóng (λ) là khoảng cách ngắn nhất giữa hai điểm dao động cùng pha trên phương truyền sóng. Định nghĩa khác tương đương là khoảng đường mà sóng truyền đi được trong một chu kỳ. Đáp án 4 cũng đúng về mặt công thức (v = λf => λ = v/f), nhưng đáp án 2 mô tả bản chất vật lý của bước sóng chính xác hơn trong các lựa chọn.

Ánh sáng có tính chất sóng hạt lưỡng tính, nghĩa là nó vừa thể hiện tính chất sóng (trong các hiện tượng giao thoa, nhiễu xạ) và vừa thể hiện tính chất hạt (trong hiện tượng quang điện). Đây là một trong những nguyên lý cơ bản của vật lý lượng tử.

Ánh sáng đơn sắc là ánh sáng có một màu xác định và tương ứng với một bước sóng (hoặc tần số) xác định. Ánh sáng trắng là ánh sáng đa sắc, là sự chồng chập của nhiều ánh sáng đơn sắc có màu sắc khác nhau.

Hiện tượng quang điện ngoài xảy ra khi photon ánh sáng kích thích electron trong kim loại, và nếu năng lượng photon (hf) đủ lớn để thắng công thoát của electron khỏi kim loại, electron sẽ bật ra. Điều kiện là tần số ánh sáng kích thích (f) phải lớn hơn hoặc bằng tần số giới hạn (f₀), hoặc bước sóng ánh sáng kích thích phải nhỏ hơn hoặc bằng bước sóng giới hạn (λ₀).

Tại điểm cao nhất của quỹ đạo ném thẳng đứng lên, vận tốc của vật bằng không (trước khi đổi hướng rơi xuống). Gia tốc luôn là gia tốc trọng trường (g), thế năng đạt giá trị cực đại (so với vị trí ném nếu chọn gốc thế năng tại đó), và động năng bằng không (vì vận tốc bằng không).

Công suất (P) được định nghĩa là tốc độ thực hiện công, tức là công (W) thực hiện trong một đơn vị thời gian (t). Do đó, công thức đúng là P = W / t.

Hiện tượng nhiễu xạ ánh sáng (sự lệch phương truyền của ánh sáng khi gặp vật cản) thể hiện rõ nhất khi ánh sáng gặp vật cản có kích thước nhỏ hoặc khe hẹp có kích thước cỡ bước sóng ánh sáng. Khi vật cản lớn hơn nhiều so với bước sóng, hiện tượng nhiễu xạ ít đáng kể.

Định luật bảo toàn cơ năng phát biểu rằng trong một hệ kín chỉ chịu tác dụng của lực thế (lực bảo toàn), tổng động năng và thế năng (cơ năng) của hệ là một hằng số. Động năng và thế năng riêng lẻ không bảo toàn, và cơ năng không phải luôn tăng theo thời gian.

Hiện tượng cộng hưởng xảy ra khi tần số của ngoại lực cưỡng bức (tác dụng tuần hoàn) bằng với tần số dao động riêng của hệ. Khi đó, biên độ dao động cưỡng bức đạt giá trị cực đại.

Hiệu ứng Doppler là sự thay đổi tần số sóng (âm thanh hoặc ánh sáng) mà người quan sát cảm nhận được khi nguồn sóng và người quan sát chuyển động tương đối với nhau. Khi nguồn và quan sát tiến lại gần nhau, tần số tăng (âm thanh cao hơn, ánh sáng lam hơn), và khi ra xa nhau, tần số giảm (âm thanh trầm hơn, ánh sáng đỏ hơn).

Định luật 2 Newton phát biểu rằng gia tốc của một vật tỉ lệ thuận với hợp lực tác dụng lên vật và tỉ lệ nghịch với khối lượng của vật. Công thức biểu diễn định luật này là F = ma, trong đó F là hợp lực, m là khối lượng và a là gia tốc. Các công thức còn lại biểu diễn công (W = Fd), động lượng (p = mv) và năng lượng tương đương khối lượng (E = mc²).

Sóng dọc là sóng trong đó các phần tử môi trường dao động dọc theo phương truyền sóng, tức là phương dao động trùng với phương truyền sóng. Sóng ngang là sóng mà phương dao động vuông góc với phương truyền sóng.

Trong mọi va chạm (cả va chạm mềm và va chạm đàn hồi), động lượng của hệ kín luôn được bảo toàn. Trong va chạm mềm, động năng không được bảo toàn (một phần chuyển thành nhiệt hoặc biến dạng). Cơ năng cũng không bảo toàn trong trường hợp có lực không thế (như lực ma sát trong va chạm mềm). Vận tốc tương đối không được bảo toàn.

Dao động tắt dần là dao động mà biên độ giảm dần theo thời gian do ma sát hoặc lực cản. Do biên độ giảm, cơ năng của hệ (tỉ lệ với bình phương biên độ) cũng giảm dần theo thời gian. Tần số và chu kỳ dao động (nếu có) thường ít thay đổi hoặc không đáng kể trong dao động tắt dần yếu.

Theo định lý trục song song, mômen quán tính đối với trục quay mới (song song và cách trục ban đầu một khoảng d) lớn hơn mômen quán tính đối với trục ban đầu đi qua khối tâm một lượng m*d², với m là khối lượng vật. Do đó, khi trục quay dịch chuyển ra xa vật, mômen quán tính tăng.

Nguyên lý Huygens-Fresnel là một nguyên lý cơ bản trong quang học sóng, được sử dụng để giải thích nhiều hiện tượng sóng như phản xạ, khúc xạ, nhiễu xạ và giao thoa sóng. Nguyên lý này cho rằng mỗi điểm trên mặt sóng có thể được coi là một nguồn sóng thứ cấp phát sóng cầu.

Động năng K = p²/2m, suy ra động lượng p = √(2mK). Vì hai vật có cùng động năng K và m1 > m2, nên vật m1 có động lượng lớn hơn (p tỉ lệ thuận với căn bậc hai của khối lượng khi K không đổi).

Mômen lực (torque) được tính bằng tích của lực và khoảng cách từ trục quay đến đường tác dụng của lực (cánh tay đòn). Do đó, đơn vị của mômen lực là Newton-mét (N.m). Newton là đơn vị của lực, Joule là đơn vị của công và năng lượng, Pascal là đơn vị của áp suất.

Chuyển động thẳng đều được định nghĩa là chuyển động có vận tốc không đổi theo thời gian. Gia tốc trong chuyển động thẳng đều bằng không. Quãng đường và vị trí thay đổi theo thời gian.

Hiện tượng giao thoa sóng xảy ra khi có sự chồng chập của hai hay nhiều sóng kết hợp, tức là các sóng có cùng tần số và hiệu pha không đổi theo thời gian. Biên độ sóng có thể khác nhau, và phương truyền sóng không nhất thiết vuông góc.

Trong dao động điều hòa, cả li độ, vận tốc và gia tốc đều biến thiên điều hòa với cùng tần số. Biên độ và chu kỳ/tần số góc là các hằng số đặc trưng cho dao động, không biến thiên điều hòa. Vận tốc biến thiên điều hòa và lệch pha π/2 so với li độ.

Theo định luật vạn vật hấp dẫn của Newton, lực hấp dẫn giữa hai chất điểm tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng và tỉ lệ thuận với tích khối lượng của chúng.

Lực căng bề mặt là lực tạo ra xu hướng thu nhỏ diện tích bề mặt của chất lỏng. Do lực căng bề mặt, chất lỏng có xu hướng tạo thành hình dạng có diện tích bề mặt nhỏ nhất, đó là hình cầu. Sự nổi của tàu liên quan đến lực đẩy Archimedes, cầu vồng liên quan đến sự khúc xạ và phản xạ ánh sáng, khuếch tán liên quan đến chuyển động nhiệt của phân tử.