Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Vi sinh vật – Đề 14

Bệnh sốt rét do ký sinh trùng đơn bào Plasmodium spp. gây ra, thuộc nhóm động vật nguyên sinh (Protozoa).

Virus cúm chủ yếu lây lan qua các giọt bắn hô hấp được tạo ra khi người bệnh ho, hắt hơi, hoặc nói chuyện. Các giọt bắn này chứa virus và có thể xâm nhập vào đường hô hấp của người khỏe mạnh khi họ hít phải.

Penicillin là một loại kháng sinh beta-lactam, ức chế enzyme transpeptidase, enzyme cần thiết cho quá trình tổng hợp peptidoglycan, thành phần chính của thành tế bào vi khuẩn, dẫn đến thành tế bào yếu và vi khuẩn bị ly giải.

Vi khuẩn cổ (Archaea) là sinh vật nhân sơ, không có nhân tế bào, có cấu trúc tế bào khác biệt với vi khuẩn thật (Bacteria). Thành tế bào của Archaea không chứa peptidoglycan (thành phần chính của thành tế bào vi khuẩn), mà cấu tạo từ pseudopeptidoglycan hoặc các polysaccharide khác. Archaea thường sống trong môi trường khắc nghiệt và một số loài sinh methane.

Phản nitrat hóa (Denitrification) là quá trình được thực hiện bởi một số vi khuẩn kỵ khí, chúng sử dụng nitrat (NO3-) làm chất nhận electron cuối cùng trong hô hấp, chuyển đổi nitrat thành nitrit, oxit nitơ và cuối cùng là nitơ khí (N2), trả lại nitơ cho khí quyển, hoàn thành một phần của chu trình nitơ.

Virus là sinh vật ký sinh bắt buộc, chúng không có khả năng tự sinh sản bên ngoài tế bào vật chủ mà phải xâm nhập và sử dụng bộ máy tế bào của vật chủ để nhân lên. Virus không có cấu tạo tế bào, và không bị tiêu diệt bởi kháng sinh (kháng sinh chỉ có tác dụng với vi khuẩn).

Bào tử (endospore) là dạng tế bào nghỉ của một số loài vi khuẩn (ví dụ: Bacillus, Clostridium), được hình thành khi môi trường trở nên bất lợi (thiếu dinh dưỡng, nhiệt độ cao, hóa chất độc hại...). Bào tử có khả năng chịu đựng các điều kiện khắc nghiệt và tồn tại trong thời gian dài, khi điều kiện thuận lợi trở lại, bào tử sẽ nảy mầm thành tế bào sinh dưỡng.

Trong kỹ thuật PCR, enzyme DNA polymerase chịu nhiệt (thường là Taq polymerase, lấy từ vi khuẩn Thermus aquaticus) đóng vai trò then chốt trong việc nhân bản DNA. Enzyme này có khả năng hoạt động ở nhiệt độ cao, chịu được các chu kỳ nhiệt trong PCR mà không bị biến tính, giúp tổng hợp các đoạn DNA mới từ khuôn mẫu.

Virus là tác nhân gây bệnh nhỏ bé, cấu tạo đơn giản gồm capsid (vỏ protein), vật chất di truyền (DNA hoặc RNA) và có thể có gai glycoprotein. Ribosome là bào quan thực hiện tổng hợp protein, chỉ có ở tế bào sống, không có ở virus.

Lactobacillus acidophilus là vi khuẩn lactic thường trú trong đường ruột người, có lợi cho sức khỏe, được sử dụng làm probiotic. Escherichia coli có một số chủng gây bệnh (E. coli gây bệnh tiêu chảy), Mycobacterium tuberculosis gây bệnh lao, Influenza virus gây bệnh cúm. Do đó, Lactobacillus acidophilus không phải là tác nhân gây bệnh ở người.

Hấp tiệt trùng (Autoclave) là phương pháp khử trùng hiệu quả sử dụng nhiệt ẩm (hơi nước) dưới áp suất cao (thường là 121°C, 15 psi trong 15-20 phút) để tiêu diệt hầu hết các loại vi sinh vật, bao gồm cả bào tử vi khuẩn và nấm, được sử dụng rộng rãi trong phòng thí nghiệm, bệnh viện và công nghiệp.

Virus HIV (Human Immunodeficiency Virus) tấn công và gây suy giảm hệ miễn dịch bằng cách đặc hiệu tấn công và phá hủy tế bào lympho T CD4+, là tế bào chủ chốt của hệ miễn dịch dịch thể và miễn dịch tế bào. Sự suy giảm số lượng tế bào CD4+ làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội và ung thư.

Vi khuẩn lam (Cyanobacteria) có khả năng cố định nitơ từ khí quyển thông qua quá trình cố định đạm, chuyển đổi nitơ khí thành dạng amoni dễ sử dụng cho cây trồng, làm giàu chất dinh dưỡng cho đất.

Tiếp hợp là hình thức trao đổi vật chất di truyền giữa hai tế bào vi khuẩn, là một dạng sinh sản hữu tính (hoặc cận hữu tính) vì có sự kết hợp vật chất di truyền, khác với phân đôi, nảy chồi và sinh sản bào tử là các hình thức sinh sản vô tính tạo ra bản sao di truyền.

Nhiệt độ, độ pH, và nguồn dinh dưỡng là các yếu tố môi trường quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng của vi sinh vật. Ánh sáng mặt trời trực tiếp (đặc biệt là tia UV) có thể có hại cho vi sinh vật, nhưng không phải là yếu tố quyết định sự sinh trưởng theo hướng tích cực như các yếu tố còn lại.

Nấm mốc (ví dụ: Aspergillus, Penicillium) và nấm men (ví dụ: Saccharomyces) được sử dụng rộng rãi trong sản xuất enzyme công nghiệp như amylase (phân giải tinh bột), protease (phân giải protein), lipase (phân giải lipid) do khả năng tiết enzyme ngoại bào cao và dễ nuôi cấy, thu hoạch.

Các tiêu chuẩn Koch (Koch's postulates) là bộ tiêu chuẩn để chứng minh mối quan hệ nhân quả giữa một vi sinh vật và một bệnh cụ thể. Bước quan trọng nhất là bước thứ tư: 'Tái phân lập vi sinh vật ban đầu từ động vật đã gây bệnh thực nghiệm'. Bước này khẳng định rằng vi sinh vật được phân lập ban đầu chính là tác nhân gây bệnh, chứ không phải một tác nhân khác.

Giới Khởi Sinh (Monera) bao gồm Vi khuẩn và Archaea. Nấm men thuộc giới Nấm (Fungi), là sinh vật nhân thực, không thuộc giới Khởi Sinh (sinh vật nhân sơ).

Màng ngoài của vi khuẩn Gram âm đóng vai trò bảo vệ, giúp vi khuẩn chống lại tác động của một số kháng sinh và chất tẩy rửa. Khi màng ngoài bị loại bỏ, vi khuẩn sẽ trở nên nhạy cảm hơn với các tác nhân này do mất đi lớp bảo vệ bên ngoài.

Vi khuẩn Rhizobium sống cộng sinh trong nốt sần rễ cây họ đậu, có khả năng cố định nitơ từ khí quyển, chuyển đổi nitơ thành dạng amoniac mà cây có thể hấp thụ và sử dụng để tổng hợp protein và các hợp chất hữu cơ khác, mang lại lợi ích cho cả vi khuẩn và cây.

Cơ chế kháng kháng sinh 'bất hoạt kháng sinh bằng enzyme' (enzymatic inactivation) là cơ chế mà vi khuẩn tạo ra các enzyme (ví dụ: beta-lactamase phá hủy penicillin) để phá hủy cấu trúc hóa học của kháng sinh, làm mất khả năng kháng khuẩn của thuốc.

Quá trình lên men lactic được thực hiện bởi vi khuẩn lactic (ví dụ: Lactobacillus, Streptococcus, Pediococcus), chúng chuyển hóa đường glucose thành acid lactic làm sản phẩm chính. Quá trình này được ứng dụng trong sản xuất sữa chua, nem chua, rau quả muối chua.

Vi sinh vật được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp thực phẩm để lên men tạo ra các sản phẩm như sữa chua, rượu bia, nước mắm. Sản xuất thuốc kháng sinh thuộc lĩnh vực công nghiệp dược phẩm, không phải công nghiệp thực phẩm, mặc dù một số kháng sinh có nguồn gốc từ vi sinh vật.

Nhuộm Gram là kỹ thuật nhuộm phân biệt vi khuẩn dựa trên cấu trúc thành tế bào. Vi khuẩn Gram dương có lớp peptidoglycan dày giữ màu tím, vi khuẩn Gram âm có lớp peptidoglycan mỏng và lớp màng ngoài nên mất màu tím và bắt màu đỏ của thuốc nhuộm thứ hai.

Phân loại vi sinh vật dựa trên kiểu dinh dưỡng chia thành hai nhóm chính: vi sinh vật tự dưỡng (autotrophs) tự tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ, và vi sinh vật dị dưỡng (heterotrophs) phải lấy chất hữu cơ từ môi trường bên ngoài. Các phân loại khác dựa trên nhiệt độ, nhu cầu oxy hoặc cấu trúc thành tế bào.

Vi sinh vật hóa dưỡng (chemoautotroph) là nhóm sinh vật tự dưỡng về hóa năng, sử dụng năng lượng từ các phản ứng hóa học vô cơ (ví dụ: oxy hóa các hợp chất vô cơ như lưu huỳnh, amoniac, hydro) và sử dụng CO2 làm nguồn carbon để tổng hợp chất hữu cơ.

Vi sinh vật (đặc biệt là vi khuẩn và nấm) đóng vai trò quan trọng trong quá trình phân hủy chất hữu cơ (như xác sinh vật, chất thải), chuyển hóa chúng thành các chất vô cơ đơn giản hơn, trả lại cho môi trường để các sinh vật khác sử dụng, duy trì vòng tuần hoàn vật chất trong hệ sinh thái.

Virus là loại vi sinh vật có kích thước nhỏ nhất, thường đo bằng nanomet (nm), nhỏ hơn nhiều so với vi khuẩn, nấm men và động vật nguyên sinh, vốn có kích thước đo bằng micromet (µm).

Liên kết hydrogen là loại liên kết yếu nhưng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cấu trúc xoắn kép của DNA. Liên kết hydrogen hình thành giữa các cặp base nitơ bổ sung (A-T, G-C) trên hai mạch DNA, giữ hai mạch xoắn kép lại với nhau.

Môi trường chọn lọc (selective media) chứa các chất ức chế sự phát triển của một số loại vi sinh vật, đồng thời cung cấp các chất dinh dưỡng đặc biệt để thúc đẩy sự phát triển của các loại vi sinh vật mong muốn, giúp phân lập và xác định vi sinh vật mục tiêu.