Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Vi sinh vật – Đề 5

Động vật nhai lại (trâu, bò, cừu, dê...) có dạ dày 4 ngăn, trong đó dạ cỏ (rumen) chứa một quần xã vi sinh vật phức tạp (vi khuẩn, archaea, nấm, động vật nguyên sinh). Các vi sinh vật này có khả năng tiêu hóa cellulose, thành phần chính của thực vật, thành các acid béo bay hơi mà động vật có thể hấp thụ và sử dụng làm năng lượng.

Tiên mao (flagella) là cấu trúc dạng sợi roi dài, nhô ra từ bề mặt tế bào vi khuẩn, giúp vi khuẩn di chuyển trong môi trường lỏng. Sự chuyển động của tiên mao tạo ra lực đẩy giúp vi khuẩn bơi lội.

Sinh vật chỉ thị là các vi sinh vật mà sự hiện diện hoặc số lượng của chúng trong một môi trường cụ thể (ví dụ: nước, đất) cho thấy sự ô nhiễm hoặc chất lượng của môi trường đó. Ví dụ, vi khuẩn E. coli thường được sử dụng làm sinh vật chỉ thị ô nhiễm phân trong nước.

Bào tử nội sinh (endospore) là dạng tế bào nghỉ có khả năng chịu đựng cao, được hình thành bởi một số chi vi khuẩn Gram dương, chủ yếu là Bacillus và Clostridium. Bào tử nội sinh giúp vi khuẩn tồn tại trong điều kiện môi trường khắc nghiệt như nhiệt độ cao, khô hạn, thiếu dinh dưỡng, và khi điều kiện thuận lợi trở lại, bào tử sẽ nảy mầm thành tế bào sinh dưỡng.

Sinh vật nhân sơ bao gồm vi khuẩn và archaea, đặc trưng bởi tế bào không có nhân và các bào quan có màng bao bọc. Nấm men thuộc nhóm sinh vật nhân thực (Eukaryote), có nhân tế bào và các bào quan phức tạp.

Virus HIV (Human Immunodeficiency Virus), gây ra bệnh AIDS, thuộc họ Retroviridae (Retrovirus). Retrovirus có đặc điểm là vật chất di truyền là RNA và chúng sử dụng enzyme phiên mã ngược (reverse transcriptase) để chuyển RNA thành DNA, sau đó DNA này được tích hợp vào bộ gene của tế bào chủ.

Cơ chế kháng kháng sinh 'bơm đẩy' (efflux pump) là một cơ chế quan trọng giúp vi khuẩn kháng lại nhiều loại kháng sinh. Các bơm đẩy là protein màng tế bào có chức năng bơm các chất, bao gồm cả kháng sinh, ra khỏi tế bào vi khuẩn, làm giảm nồng độ kháng sinh bên trong tế bào xuống dưới mức hiệu quả.

Ribosome 70S là loại ribosome phổ biến ở cả vi khuẩn Bacteria và Archaea. Trong khi đó, Archaea khác biệt với Bacteria ở thành tế bào không có peptidoglycan, màng tế bào có liên kết ether lipid, và bộ gene có một số đặc điểm tương đồng với sinh vật nhân thực (như có intron và histone-like protein).

Bệnh viêm gan B là một bệnh nhiễm trùng gan nguy hiểm, do virus viêm gan B (Hepatitis B virus - HBV) gây ra. HBV lây truyền qua đường máu, quan hệ tình dục, và từ mẹ sang con, có thể dẫn đến viêm gan mãn tính, xơ gan, và ung thư gan.

Kính hiển vi điện tử truyền qua (TEM) sử dụng chùm electron truyền qua mẫu vật để tạo ra hình ảnh. TEM có độ phân giải rất cao, cho phép quan sát chi tiết cấu trúc bên trong tế bào vi sinh vật, như các bào quan, màng tế bào, ribosome, và vật chất di truyền, ở mức độ nanomet.

Vi sinh vật, đặc biệt là vi khuẩn và nấm, đóng vai trò sinh vật phân giải chủ yếu trong hầu hết các hệ sinh thái. Chúng phân giải chất hữu cơ từ sinh vật chết và chất thải, trả lại các chất dinh dưỡng vô cơ cho môi trường để các sinh vật khác sử dụng.

Môi trường nuôi cấy chọn lọc chứa các chất ức chế hoặc các điều kiện đặc biệt để ngăn chặn sự phát triển của một số loại vi sinh vật không mong muốn, đồng thời cung cấp các chất dinh dưỡng hoặc điều kiện tối ưu cho sự phát triển của loại vi sinh vật mục tiêu. Điều này giúp phân lập và nghiên cứu các vi sinh vật cụ thể.

Phản ứng PCR (Polymerase Chain Reaction) là một kỹ thuật sinh học phân tử được sử dụng rộng rãi để nhân bản một đoạn DNA cụ thể lên hàng triệu hoặc hàng tỷ bản sao. Trong vi sinh vật học, PCR được sử dụng để khuếch đại DNA của vi sinh vật, giúp phát hiện, định danh và nghiên cứu chúng.

Trong hô hấp hiếu khí, oxy phân tử (O2) đóng vai trò là chất nhận electron cuối cùng trong chuỗi vận chuyển electron. Khi electron được chuyển đến oxy, nó sẽ kết hợp với proton (H+) để tạo thành nước (H2O), giải phóng năng lượng ATP cho tế bào.

Bioremediation là quá trình sử dụng vi sinh vật (hoặc các enzyme của chúng) để làm sạch hoặc giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Ứng dụng này dựa trên khả năng của nhiều loại vi sinh vật có thể phân hủy các chất ô nhiễm hữu cơ (như dầu mỏ, thuốc trừ sâu, chất thải công nghiệp) thành các chất ít độc hại hoặc vô hại hơn.

Sự khác biệt chính giữa môi trường nuôi cấy lỏng và đặc là môi trường đặc chứa chất làm đông đặc, thường là agar, giúp tạo thành môi trường rắn hoặc bán rắn. Môi trường lỏng không chứa chất làm đông đặc và ở dạng lỏng. Môi trường đặc được sử dụng để phân lập khuẩn lạc thuần khiết và quan sát hình thái khuẩn lạc, trong khi môi trường lỏng thích hợp cho nuôi cấy số lượng lớn vi sinh vật hoặc nghiên cứu các quá trình sinh hóa.

Kỹ thuật ELISA (Enzyme-linked immunosorbent assay) là một xét nghiệm miễn dịch enzyme, sử dụng enzyme liên kết với kháng thể hoặc kháng nguyên để tạo ra tín hiệu màu có thể đo được. Enzyme trong ELISA có vai trò khuếch đại tín hiệu phản ứng kháng nguyên-kháng thể, giúp phát hiện và định lượng kháng thể hoặc kháng nguyên trong mẫu bệnh phẩm.

Bệnh cúm (Influenza) được gây ra bởi virus cúm, thuộc họ Orthomyxoviridae. Virus cúm có khả năng biến đổi kháng nguyên cao, dẫn đến các đợt dịch cúm mùa và các đại dịch cúm.

Nhuộm Gram là phương pháp nhuộm phân biệt vi khuẩn quan trọng, dựa trên sự khác biệt về cấu trúc thành tế bào. Vi khuẩn Gram dương giữ màu tím do lớp peptidoglycan dày, trong khi vi khuẩn Gram âm mất màu tím và bắt màu đỏ của thuốc nhuộm thứ hai do lớp peptidoglycan mỏng và lớp màng ngoài.

Virus là tác nhân gây bệnh bắt buộc nội bào, nghĩa là chúng chỉ có thể nhân lên bên trong tế bào sống của vật chủ. Bên ngoài tế bào sống, virus không có khả năng tự nhân lên và tồn tại như các hạt virus (virion) trơ.

Khử trùng bằng nhiệt ẩm (autoclaving) là phương pháp khử trùng hiệu quả sử dụng hơi nước ở nhiệt độ cao (thường là 121°C) và áp suất cao (thường là 15 psi) trong một khoảng thời gian nhất định. Hơi nước nóng dưới áp suất cao có khả năng tiêu diệt hầu hết các loại vi sinh vật, bao gồm cả nội bào tử vi khuẩn.

Vi sinh vật được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp thực phẩm để sản xuất các sản phẩm lên men như rượu bia, sữa chua, nước mắm, nem chua, và nhiều loại thực phẩm khác. Sản xuất vaccine là một ứng dụng quan trọng của vi sinh vật trong lĩnh vực y tế và dược phẩm, không thuộc công nghiệp thực phẩm.

Penicillin là một loại kháng sinh beta-lactam, có cơ chế tác động chính là ức chế quá trình tổng hợp peptidoglycan, một thành phần quan trọng của vách tế bào vi khuẩn. Điều này làm suy yếu vách tế bào, dẫn đến tế bào vi khuẩn bị vỡ và chết.

Penicillium chrysogenum (một loại nấm mốc) là vi sinh vật chủ yếu được sử dụng trong sản xuất công nghiệp kháng sinh penicillin. Kháng sinh này được chiết xuất từ môi trường nuôi cấy của nấm mốc.

Bệnh lao phổi (Tuberculosis) là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp nghiêm trọng, do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra. Vi khuẩn này chủ yếu tấn công phổi, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác của cơ thể.

Lên men lactic là quá trình chuyển hóa đường thành acid lactic, được thực hiện chủ yếu bởi các vi khuẩn lactic (ví dụ: Lactobacillus, Streptococcus). Acid lactic là sản phẩm chính của quá trình này, ứng dụng trong sản xuất sữa chua, nem chua, và các thực phẩm lên men khác.

Nấm men Saccharomyces cerevisiae là loại vi sinh vật chính được sử dụng trong sản xuất rượu vang. Nấm men này thực hiện quá trình lên men rượu, chuyển đổi đường trong nước ép nho thành ethanol (cồn) và carbon dioxide, tạo ra rượu vang.

Quorum sensing là một hệ thống giao tiếp giữa các tế bào vi khuẩn, trong đó vi khuẩn sử dụng các phân tử tín hiệu (autoinducers) để cảm nhận mật độ quần thể của chúng. Khi mật độ quần thể đạt đến một ngưỡng nhất định (quorum), vi khuẩn sẽ thay đổi biểu hiện gene và thực hiện các hoạt động phối hợp, ví dụ như hình thành biofilm, phát quang sinh học, hoặc tiết độc tố.

Vi sinh vật, đặc biệt là vi khuẩn cố định nitơ, đóng vai trò then chốt trong chu trình nitơ bằng cách chuyển đổi nitơ phân tử (N2) từ khí quyển thành amoniac (NH3) hoặc các hợp chất nitơ khác mà thực vật có thể hấp thụ và sử dụng.

Archaea ưa cực đoan là nhóm vi sinh vật đặc biệt, có khả năng sinh sống và phát triển trong các môi trường khắc nghiệt như suối nước nóng (ưa nhiệt), hồ muối (ưa mặn), môi trường acid hoặc kiềm cao. Chúng có các cơ chế thích nghi đặc biệt để tồn tại trong những điều kiện này.