Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Lịch sử các học thuyết kinh tế – Đề 15

Kinh tế học tân cổ điển thường giả định rằng thị trường lao động linh hoạt và sẽ tự điều chỉnh để đạt trạng thái toàn dụng, với thất nghiệp chỉ là tạm thời hoặc tự nguyện. Ngược lại, Keynesian cho rằng thị trường lao động có thể không tự điều chỉnh nhanh chóng và có thể tồn tại thất nghiệp không tự nguyện kéo dài do thiếu tổng cầu.

George Akerlof, Michael Spence và Joseph Stiglitz đã được trao giải Nobel Kinh tế năm 2001 cho công trình nghiên cứu về thị trường với thông tin bất cân xứng. Công trình của họ đã làm sáng tỏ cách thông tin bất cân xứng có thể dẫn đến các vấn đề như lựa chọn đối nghịch và rủi ro đạo đức, và ảnh hưởng đến hoạt động của thị trường.

Adam Smith được xem là người sáng lập Kinh tế học cổ điển với tác phẩm 'Của cải của các quốc gia' (1776), đặt nền móng cho lý thuyết về thị trường tự do và bàn tay vô hình.

Chủ nghĩa trọng nông, phát triển ở Pháp thế kỷ 18, tin rằng đất đai và nông nghiệp là nguồn gốc duy nhất của sản phẩm ròng và của cải, trong khi các ngành khác chỉ là biến đổi hoặc lưu thông của sản phẩm nông nghiệp.

Chủ nghĩa trọng thương tập trung vào tích lũy của cải quốc gia bằng cách tăng xuất khẩu và giảm nhập khẩu để tạo ra thặng dư thương mại, từ đó tích lũy kim loại quý như vàng và bạc.

Robert Lucas và Thomas Sargent là những nhà kinh tế học hàng đầu của Kinh tế học tân cổ điển mới, nổi tiếng với việc đưa lý thuyết kỳ vọng hợp lý vào mô hình kinh tế vĩ mô. Công trình của họ đã có ảnh hưởng lớn đến cách các nhà kinh tế học tiếp cận chính sách kinh tế.

Paul Romer và Robert Lucas (khác với Robert E. Lucas Jr. của kinh tế học tân cổ điển mới) đều có đóng góp quan trọng vào Lý thuyết tăng trưởng nội sinh. Romer đặc biệt nổi tiếng với việc mô hình hóa vai trò của ý tưởng và tri thức trong tăng trưởng kinh tế, trong khi Lucas (Robert Townsend Lucas, Jr.) cũng có những nghiên cứu nền tảng về vốn con người và tăng trưởng.

Trường phái Áo, với các đại diện như Ludwig von Mises và Friedrich Hayek, mạnh mẽ phê phán sự can thiệp của chính phủ vào nền kinh tế và ủng hộ thị trường tự do hoàn toàn. Họ tin rằng thị trường tự do là cơ chế hiệu quả nhất để phân bổ nguồn lực và tạo ra sự thịnh vượng.

Chủ nghĩa Keynes mới cố gắng xây dựng một nền tảng vi mô vững chắc cho kinh tế học Keynesian bằng cách kết hợp các yếu tố cứng nhắc danh nghĩa (như giá cả và tiền lương chậm điều chỉnh) vào các mô hình kinh tế vi mô tân cổ điển. Điều này cho phép giải thích các dao động kinh tế ngắn hạn mà vẫn duy trì các nguyên tắc cơ bản của phân tích tân cổ điển.

Chủ nghĩa Keynes ủng hộ việc sử dụng chính sách tiền tệ (và tài khóa) một cách chủ động, linh hoạt để điều chỉnh tổng cầu và ổn định hóa chu kỳ kinh tế. Điều này trái ngược với chủ nghĩa trọng tiền, vốn ủng hộ quy tắc tăng trưởng cung tiền cố định và hạn chế sự can thiệp chủ động của chính sách tiền tệ.

Daniel Kahneman và Amos Tversky là những người tiên phong trong lĩnh vực kinh tế học hành vi. Công trình nghiên cứu của họ về lý thuyết triển vọng (prospect theory) đã mang lại cách hiểu sâu sắc hơn về quá trình ra quyết định của con người trong điều kiện rủi ro và bất định.

Thorstein Veblen và Douglass North là những nhà kinh tế học nổi bật của trường phái kinh tế thể chế. Veblen nổi tiếng với khái niệm 'tiêu dùng phô trương' và phê phán xã hội tiêu thụ, trong khi North được trao giải Nobel cho công trình về vai trò của thể chế trong tăng trưởng kinh tế và lịch sử kinh tế.

Tính toán kinh tế là một luận điểm trung tâm của Trường phái Áo, cho rằng trong một nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, không có cơ chế giá thị trường để cung cấp thông tin cần thiết, dẫn đến việc không thể phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả và hợp lý.

Lý thuyết tăng trưởng ngoại sinh, như mô hình Solow, coi tiến bộ công nghệ là yếu tố bên ngoài quyết định tăng trưởng dài hạn. Ngược lại, lý thuyết tăng trưởng nội sinh cố gắng giải thích tiến bộ công nghệ và tăng trưởng từ các yếu tố bên trong hệ thống kinh tế, như đầu tư vào R&D, vốn con người, và tri thức.

Chính sách tiền tệ theo trường phái trọng tiền ưu tiên mục tiêu kiểm soát lạm phát. Họ cho rằng ngân hàng trung ương nên tập trung vào việc duy trì tốc độ tăng trưởng cung tiền ổn định và phù hợp để giữ lạm phát ở mức thấp.

Kinh tế học thông tin tập trung vào vai trò của thông tin, đặc biệt là thông tin bất cân xứng (khi một bên trong giao dịch có nhiều thông tin hơn bên kia), trong việc ảnh hưởng đến quyết định kinh tế và hiệu quả thị trường. Nó nghiên cứu các vấn đề như lựa chọn đối nghịch (adverse selection) và rủi ro đạo đức (moral hazard).

Để kích thích tổng cầu trong thời kỳ suy thoái, chính sách tài khóa Keynesian thường bao gồm tăng chi tiêu chính phủ (ví dụ: đầu tư công) và giảm thuế để tăng thu nhập khả dụng của người dân, từ đó thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư.

Keynes nhấn mạnh vai trò của tổng cầu trong việc quyết định mức sản lượng và việc làm trong ngắn hạn. Khi tổng cầu thấp, nền kinh tế có thể rơi vào suy thoái và thất nghiệp gia tăng. Chính sách Keynesian tập trung vào việc kích thích tổng cầu.

Lý thuyết lựa chọn công áp dụng các công cụ kinh tế để phân tích hành vi của các chủ thể trong lĩnh vực chính trị và công. Nó xem xét cách các nhà chính trị, quan chức và cử tri đưa ra quyết định và tương tác với nhau, thường dựa trên giả định về lợi ích cá nhân.

Kinh tế học cổ điển chấp nhận lợi nhuận như một phần thưởng hợp pháp cho việc sử dụng vốn và rủi ro đầu tư. Ngược lại, Marx coi lợi nhuận là 'giá trị thặng dư' được tạo ra bởi lao động nhưng bị nhà tư bản chiếm đoạt, thể hiện bản chất bóc lột của chủ nghĩa tư bản.

James M. Buchanan được trao giải Nobel Kinh tế năm 1986 cho công trình nghiên cứu về lý thuyết lựa chọn công. Ông là một trong những người sáng lập và phát triển lĩnh vực này, nhấn mạnh việc áp dụng các nguyên tắc kinh tế học để hiểu về chính trị và chính sách công.

Paul Krugman và Joseph Stiglitz là những nhà kinh tế học nổi bật của trường phái Chủ nghĩa Keynes mới. Họ tiếp tục phát triển và ứng dụng các ý tưởng Keynesian trong bối cảnh kinh tế hiện đại, đặc biệt trong các lĩnh vực như thương mại quốc tế, tăng trưởng kinh tế và kinh tế học thông tin.

Chủ nghĩa trọng tiền cho rằng lạm phát chủ yếu là một hiện tượng tiền tệ, do cung tiền tăng trưởng quá nhanh so với tăng trưởng kinh tế thực. Do đó, kiểm soát cung tiền là biện pháp quan trọng nhất để kiểm soát lạm phát.

Chủ nghĩa Marx sử dụng lý thuyết giá trị lao động, cho rằng giá trị của một hàng hóa được quyết định bởi lượng lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra nó. Lý thuyết này khác biệt với các trường phái khác như kinh tế học tân cổ điển, vốn tập trung vào giá trị chủ quan và cung cầu.

Kinh tế học thể chế nhấn mạnh vai trò quan trọng của thể chế - bao gồm luật pháp, quy tắc, tập quán, tổ chức xã hội - trong việc định hình hành vi kinh tế và kết quả kinh tế. Thể chế tạo ra khuôn khổ và động lực cho hoạt động kinh tế.

Chủ nghĩa Keynes ra đời trong bối cảnh Đại khủng hoảng, tập trung vào việc giải quyết vấn đề thất nghiệp hàng loạt. Keynes đề xuất chính phủ nên chủ động can thiệp vào nền kinh tế thông qua chính sách tài khóa để kích cầu và giảm thất nghiệp.

Kinh tế học hành vi đặt câu hỏi về giả định nền tảng của kinh tế học truyền thống rằng con người luôn hành động duy lý và tối đa hóa lợi ích. Thay vào đó, nó nghiên cứu cách các yếu tố tâm lý, xã hội và nhận thức ảnh hưởng đến quyết định kinh tế của con người, thường dẫn đến hành vi phi lý.

Lý thuyết kỳ vọng hợp lý là một trụ cột của Kinh tế học tân cổ điển mới. Nó cho rằng các chủ thể kinh tế sử dụng tất cả thông tin có sẵn một cách hợp lý để dự đoán tương lai, và kỳ vọng của họ về tương lai có ảnh hưởng lớn đến quyết định hiện tại.

Milton Friedman là nhà kinh tế học hàng đầu của trường phái trọng tiền. Ông nổi tiếng với các nghiên cứu về vai trò của tiền tệ trong nền kinh tế và ủng hộ chính sách tiền tệ ổn định để kiểm soát lạm phát.

Bàn tay vô hình là một ẩn dụ của Adam Smith, mô tả cách mà việc mỗi cá nhân theo đuổi lợi ích riêng của mình trong một thị trường tự do lại vô tình mang lại lợi ích chung cho toàn xã hội thông qua cơ chế giá cả.