Đề thi, bài tập trắc nghiệm online An sinh xã hội – Đề 11

Trợ cấp xã hội là chương trình an sinh xã hội trực tiếp hướng tới người nghèo và người có thu nhập thấp, cung cấp hỗ trợ tài chính hoặc hiện vật để đáp ứng các nhu cầu cơ bản, khác với bảo hiểm xã hội vốn dựa trên đóng góp.

Trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế, hệ thống an sinh xã hội đóng vai trò như một bộ giảm xóc, duy trì thu nhập cho người dân, giúp ổn định tổng cầu tiêu dùng, ngăn chặn suy thoái kinh tế sâu hơn và phục hồi nhanh hơn.

'Lỗ hổng bao phủ' (coverage gap) là một vấn đề quan trọng trong an sinh xã hội, chỉ tình trạng một bộ phận dân số, đặc biệt là lao động phi chính thức, lao động tự làm, hoặc nhóm dân cư yếu thế, không được bảo vệ bởi các chương trình an sinh xã hội.

Để mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội, cần kết hợp nhiều biện pháp: tăng cường cưỡng chế tuân thủ, giảm gánh nặng chi phí cho người tham gia (giảm mức đóng), và tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục hành chính (đơn giản hóa thủ tục).

Bảo hiểm y tế là một trụ cột quan trọng của an sinh xã hội, đảm bảo người dân được tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe khi cần thiết, giảm gánh nặng tài chính khi ốm đau, bệnh tật.

Số hóa (digitalization) trong an sinh xã hội mang lại nhiều lợi ích, bao gồm: tăng cường hiệu quả quản lý, giảm chi phí hành chính, cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ cho người dân, tăng tính minh bạch, và cung cấp dịch vụ nhanh chóng, thuận tiện hơn.

An sinh xã hội là một hệ thống toàn diện, bao gồm nhiều chính sách và chương trình, không chỉ giới hạn ở bảo hiểm y tế hay cứu trợ khẩn cấp. Mục tiêu chính là đảm bảo một mức sống tối thiểu và phúc lợi cho mọi người dân.

Nguyên tắc tương hỗ (reciprocity) là nền tảng của bảo hiểm xã hội, thể hiện sự cân bằng giữa quyền lợi và nghĩa vụ, giữa đóng góp và hưởng thụ. Người tham gia đóng góp vào quỹ bảo hiểm và khi gặp rủi ro được bảo hiểm chi trả, tạo ra một quan hệ đối ứng.

Mặc dù an sinh xã hội có thể hỗ trợ tăng trưởng kinh tế gián tiếp thông qua ổn định xã hội và đầu tư vào vốn con người, nhưng chức năng chính của nó không phải là trực tiếp tạo ra tăng trưởng GDP nhanh chóng. Các chức năng chính khác bao gồm phân phối lại thu nhập, ổn định kinh tế và bảo vệ khỏi rủi ro.

Bảo hiểm thất nghiệp là một phần quan trọng của an sinh xã hội, giúp người lao động duy trì thu nhập khi mất việc làm, giảm thiểu tác động tiêu cực của thất nghiệp đối với cá nhân và gia đình.

Một hệ thống an sinh xã hội phát triển đặc trưng bởi mạng lưới bao phủ rộng, đảm bảo an sinh cho nhiều nhóm dân cư và đối phó với nhiều loại rủi ro khác nhau (ốm đau, thất nghiệp, tuổi già,...) với sự tham gia tích cực của nhà nước.

Già hóa dân số tạo áp lực lớn lên hệ thống an sinh xã hội, đặc biệt là các quỹ hưu trí và chăm sóc sức khỏe, do số lượng người hưởng trợ cấp tăng lên trong khi lực lượng lao động đóng góp giảm đi.

Rủi ro đạo đức trong bảo hiểm thất nghiệp xảy ra khi người lao động ít tích cực tìm việc làm hơn vì đã có trợ cấp. Giảm thời gian hưởng trợ cấp là một biện pháp để khuyến khích người lao động nhanh chóng tìm việc mới và giảm thiểu rủi ro này.

Hệ thống an sinh xã hội chủ yếu được tài trợ thông qua thuế (thuế thu nhập, thuế tiêu thụ,...) và các khoản đóng góp bắt buộc từ người lao động và người sử dụng lao động, đảm bảo nguồn lực ổn định và bền vững.

Toàn cầu hóa gia tăng di chuyển lao động quốc tế, đòi hỏi hệ thống an sinh xã hội phải có khả năng phối hợp xuyên biên giới, đảm bảo quyền lợi an sinh cho người lao động di cư và tránh tạo ra các rào cản đối với di chuyển lao động.

Hiệu quả của chương trình an sinh xã hội cần được đánh giá dựa trên các tác động thực tế đến các mục tiêu xã hội cốt lõi, như giảm nghèo, giảm bất bình đẳng, cải thiện sức khỏe và giáo dục, chứ không chỉ dựa trên chi phí hay số lượng người tham gia.

Một hệ thống an sinh xã hội không hiệu quả sẽ không thể bảo vệ được người dân khỏi các rủi ro kinh tế - xã hội, dẫn đến gia tăng bất bình đẳng, nghèo đói, và các vấn đề xã hội khác như bất ổn, tội phạm.

Lạm dụng hệ thống an sinh xã hội (ví dụ: gian lận để hưởng trợ cấp, trốn đóng bảo hiểm) làm suy giảm nguồn thu của hệ thống, tăng chi phí không cần thiết, dẫn đến nguy cơ cạn kiệt quỹ và đe dọa tính bền vững tài chính lâu dài.

Tăng cường nhập cư lao động trẻ có thể giúp cân bằng lại tỷ lệ người phụ thuộc và người trong độ tuổi lao động, tăng nguồn thu đóng góp cho hệ thống an sinh xã hội, giảm áp lực từ già hóa dân số. Các giải pháp khác như giảm trợ cấp hưu trí hoặc tăng thuế tiêu dùng có thể gây ra phản ứng xã hội tiêu cực hoặc ảnh hưởng đến tiêu dùng.

Mô hình Beveridge, điển hình ở Anh, nhấn mạnh tính phổ quát, hướng tới việc cung cấp một mức sàn an sinh xã hội cho tất cả công dân, không phụ thuộc vào tình trạng việc làm hay đóng góp trước đó, khác với mô hình Bismarck tập trung vào người lao động có đóng góp.

Cơ chế ba bên (tripartite mechanism) là một đặc trưng quan trọng trong quản trị an sinh xã hội, đặc biệt là trong bảo hiểm xã hội. Nó đề cập đến sự tham gia của ba bên chính: chính phủ (đại diện cho lợi ích công), doanh nghiệp (người sử dụng lao động), và người lao động (thông qua tổ chức công đoàn), trong việc xây dựng chính sách, quản lý và giám sát hệ thống.

Trợ cấp khuyết tật là một phần quan trọng của an sinh xã hội, được thiết kế đặc biệt để hỗ trợ người khuyết tật về tài chính, giúp họ trang trải chi phí sinh hoạt và hòa nhập xã hội.

'Mạng lưới an sinh xã hội' là một thuật ngữ rộng, bao hàm tất cả các chương trình, chính sách và thể chế được thiết kế để bảo vệ và nâng cao phúc lợi của người dân, tạo thành một hệ thống hỗ trợ toàn diện.

Tính cộng đồng là nguyên tắc then chốt, nhấn mạnh sự chia sẻ rủi ro và trách nhiệm giữa các thành viên trong xã hội để đảm bảo an sinh cho mọi người, không chỉ dựa trên đóng góp cá nhân.

Hệ thống hưu trí đa trụ cột thường bao gồm: trụ cột thứ nhất (hưu trí xã hội), trụ cột thứ hai (hưu trí nghề nghiệp), và trụ cột thứ ba (hưu trí tự nguyện). Trụ cột thứ ba khuyến khích tiết kiệm hưu trí cá nhân và bổ sung cho hai trụ cột bắt buộc.

Giảm thuế thu nhập doanh nghiệp là chính sách kinh tế vĩ mô, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đầu tư, không trực tiếp thuộc phạm trù an sinh xã hội, vốn tập trung vào phúc lợi và bảo trợ xã hội cho cá nhân và hộ gia đình.

Bảo hiểm xã hội hoạt động dựa trên nguyên tắc đóng góp và hưởng thụ, nghĩa là người tham gia đóng góp vào quỹ bảo hiểm và khi đáp ứng các điều kiện nhất định (ví dụ: ốm đau, thai sản, hưu trí), họ sẽ được hưởng các chế độ tương ứng, thể hiện sự đối ứng giữa đóng góp và quyền lợi.

Chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương chủ yếu liên quan đến kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô, ít ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu và chi của hệ thống an sinh xã hội. Các yếu tố khác như tỷ lệ sinh tử, tăng trưởng kinh tế, thất nghiệp, tuổi nghỉ hưu và mức trợ cấp đều có tác động trực tiếp đến tính bền vững tài chính của hệ thống.

Trợ cấp xã hội có điều kiện (conditional cash transfer) gắn liền với việc người nhận phải thực hiện một số hành vi nhất định, ví dụ như cho con đi học, tiêm chủng, khám sức khỏe, nhằm đạt được các mục tiêu xã hội cụ thể, khác với trợ cấp không điều kiện được trao mà không có ràng buộc.

Mục tiêu cốt lõi của an sinh xã hội là giảm bất bình đẳng, đảm bảo công bằng xã hội bằng cách cung cấp một 'mạng lưới an toàn' cho những người dễ bị tổn thương và giảm thiểu khoảng cách giàu nghèo.