Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Lý sinh – Đề 14

Sóng P trên ECG biểu thị sự khử cực của tâm nhĩ, dẫn đến sự co bóp của tâm nhĩ. Phức bộ QRS biểu thị khử cực tâm thất, và sóng T biểu thị tái cực tâm thất.

Thể tích khí cặn (residual volume - RV) là lượng khí còn lại trong phổi sau khi thở ra gắng sức tối đa. Thể tích này không thể đo trực tiếp bằng phế dung kế. RV giúp phổi không bị xẹp hoàn toàn và duy trì trao đổi khí liên tục.

Điện trở (R) là đại lượng đo khả năng cản trở dòng điện của vật liệu. Điện dẫn (G) là nghịch đảo của điện trở, đo khả năng vật liệu dẫn điện tốt. Điện dung (C) đo khả năng tích trữ điện tích, và từ trở liên quan đến từ trường.

Kỹ thuật kẹp màng (patch clamp) là phương pháp điện sinh lý học rất nhạy, được sử dụng để nghiên cứu dòng ion qua màng tế bào và đo điện thế màng. Điện di gel phân tách phân tử, quang phổ hấp thụ đo sự hấp thụ ánh sáng, kính hiển vi huỳnh quang dùng để quan sát cấu trúc tế bào.

pH máu người bình thường được duy trì trong khoảng hẹp 7.35 - 7.45, hơi kiềm. Hệ thống đệm trong máu (như bicarbonate, phosphate, protein) giúp duy trì pH ổn định. Sự thay đổi pH máu ra khỏi khoảng này có thể gây ra các rối loạn nghiêm trọng.

Điện di gel phân tách các phân tử (như protein, DNA, RNA) dựa trên kích thước và điện tích của chúng. Các phân tử tích điện di chuyển trong gel dưới tác dụng của điện trường, với tốc độ di chuyển phụ thuộc vào kích thước và điện tích ròng.

Tia gamma có bước sóng ngắn nhất và tần số cao nhất trong quang phổ điện từ, do đó mang năng lượng cao nhất. Theo thứ tự bước sóng tăng dần và năng lượng giảm dần: tia gamma < tia X < tia cực tím < ánh sáng khả kiến < tia hồng ngoại < vi sóng < sóng radio.

Xạ trị sử dụng bức xạ ion hóa năng lượng cao, chủ yếu là tia X và tia gamma, để phá hủy DNA của tế bào ung thư, ngăn chặn sự phát triển và sinh sản của chúng. Sóng radio, tia hồng ngoại và ánh sáng nhìn thấy không có đủ năng lượng ion hóa để gây tổn thương tế bào ung thư một cách hiệu quả trong xạ trị.

Siêu âm sử dụng sóng âm tần số cao để tạo ảnh. Các sóng âm phản xạ từ các cấu trúc bên trong cơ thể được ghi lại và xử lý để tạo ra hình ảnh thời gian thực. X-quang dùng tia X, MRI dùng từ trường và sóng radio, CT dùng tia X xoay quanh bệnh nhân.

Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG) là phương pháp ghi lại hoạt động điện của tim. Các điện cực đặt trên da ghi nhận các tín hiệu điện phát ra từ tim trong mỗi chu kỳ tim, giúp đánh giá nhịp tim, rối loạn nhịp tim, và các bệnh lý tim mạch khác.

Định luật Fick thứ nhất khẳng định rằng tốc độ khuếch tán tỉ lệ thuận với diện tích bề mặt khuếch tán, gradient nồng độ và hệ số khuếch tán, và tỉ lệ nghịch với khoảng cách khuếch tán. Gradient nồng độ là yếu tố quan trọng nhất được nhấn mạnh trong định luật này.

Định luật Lambert-Beer phát biểu rằng độ hấp thụ ánh sáng của một dung dịch tỉ lệ thuận với nồng độ chất tan và chiều dài đường đi của ánh sáng qua dung dịch. Công thức thường được biểu diễn là A = εcl, trong đó A là độ hấp thụ, ε là hệ số hấp thụ mol, c là nồng độ, và l là chiều dài đường đi.

Tế bào hình que (rods) ở võng mạc rất nhạy cảm với ánh sáng, cho phép nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu và bóng tối, nhưng không nhận biết màu sắc. Tế bào hình nón (cones) cần ánh sáng mạnh hơn và chịu trách nhiệm cho việc nhận biết màu sắc và độ nét cao.

Ti thể là 'nhà máy năng lượng' của tế bào, nơi diễn ra quá trình hô hấp tế bào. Trong ti thể, năng lượng hóa học được giải phóng từ quá trình oxy hóa glucose và các phân tử hữu cơ khác được chuyển đổi thành ATP (adenosine triphosphate), dạng năng lượng tế bào có thể sử dụng trực tiếp.

Đổ mồ hôi là cơ chế chính để làm mát cơ thể khi nhiệt độ môi trường tăng cao. Mồ hôi bay hơi khỏi da, mang theo nhiệt lượng và làm giảm nhiệt độ cơ thể. Run cơ và co mạch máu ngoại biên là cơ chế giữ ấm khi trời lạnh. Tăng tốc độ trao đổi chất sinh nhiệt, không giúp hạ nhiệt.

Ion canxi (Ca2+) được giải phóng từ lưới nội chất sarcoplasmic khi có kích thích thần kinh, liên kết với troponin, làm lộ vị trí liên kết myosin trên sợi actin, khởi đầu chu trình co cơ.

Khớp hoạt dịch (synovial joint), như khớp vai, khớp háng, khớp gối, là loại khớp có cấu trúc phức tạp nhất và cho phép phạm vi chuyển động lớn nhất nhờ có bao hoạt dịch chứa dịch khớp bôi trơn và giảm ma sát. Khớp sợi và khớp sụn ít hoặc không có chuyển động. Khớp bán động cho phép chuyển động hạn chế.

Công thức liên hệ giữa vận tốc sóng (v), bước sóng (λ) và tần số (f) là v = λ * f. Vận tốc sóng bằng tích của bước sóng và tần số. Bước sóng là khoảng cách giữa hai đỉnh sóng liên tiếp, tần số là số chu kỳ sóng trong một đơn vị thời gian.

Moment lực, hay mô-men xoắn, là đại lượng đo khả năng làm quay vật quanh một trục. Trong sinh cơ học, nó quan trọng để phân tích chuyển động xoay của các khớp và chi. Công và năng lượng là các đại lượng khác liên quan đến lực và chuyển động, nhưng không phải là moment lực.

Chất tương phản được sử dụng trong các kỹ thuật hình ảnh (như CT, MRI, X-quang) để tăng sự khác biệt tín hiệu giữa các mô khác nhau, giúp hình ảnh rõ ràng hơn và dễ dàng phân biệt các cấu trúc hoặc bệnh lý. Ví dụ, chất cản quang chứa iod trong CT hoặc gadolinium trong MRI.

Becquerel (Bq) là đơn vị đo hoạt độ phóng xạ trong hệ SI, định nghĩa là một phân rã hạt nhân mỗi giây. Curie (Ci) là đơn vị cũ hơn. Gray (Gy) đo liều hấp thụ, Sievert (Sv) đo liều hiệu dụng, Roentgen (R) đo phơi nhiễm bức xạ.

Trong sinh cơ học và cơ học vật liệu, lực căng (stress) được định nghĩa là lực tác dụng trên một đơn vị diện tích. Nó đo cường độ của lực nội tại phân bố trong vật liệu, gây ra bởi lực bên ngoài. Độ biến dạng (strain) là sự thay đổi hình dạng hoặc kích thước của vật liệu dưới tác dụng của lực căng.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) dựa trên nguyên lý cộng hưởng từ hạt nhân (NMR). MRI sử dụng từ trường mạnh và sóng radio để kích thích các hạt nhân nguyên tử (thường là proton của nước) trong cơ thể, sau đó ghi nhận tín hiệu phát ra khi các hạt nhân trở về trạng thái ban đầu để tạo ảnh.

Roentgen (R) là đơn vị đo lượng phơi nhiễm bức xạ, định nghĩa dựa trên khả năng ion hóa không khí. 1 Roentgen tạo ra 2.58 x 10^-4 coulomb điện tích trong 1 kg không khí khô.

Chất dẫn truyền thần kinh được chứa trong các túi synap ở cúc tận cùng thần kinh (axon terminal) của tế bào thần kinh. Khi xung thần kinh đến cúc tận cùng, Ca2+ đi vào, kích thích túi synap hòa màng và giải phóng chất dẫn truyền thần kinh vào khe synap.

Protein kênh tạo thành các lỗ hoặc kênh dẫn qua màng, cho phép các chất tan di chuyển thụ động theo gradient nồng độ. Bơm ion và protein tải thường liên quan đến vận chuyển chủ động hoặc khuếch tán tăng cường.

Hiệu ứng Doppler là sự thay đổi tần số sóng cảm nhận được khi nguồn sóng và người quan sát chuyển động tương đối với nhau. Ví dụ, khi nguồn âm (như còi xe) tiến lại gần, tần số âm thanh cảm nhận được tăng lên (âm cao hơn), và khi ra xa, tần số giảm (âm thấp hơn).

Điện thế nghỉ của tế bào thần kinh (-70mV) chủ yếu do kênh kali rò rỉ tạo ra. Kênh này luôn mở, cho phép kali (K+) đi ra khỏi tế bào theo gradient nồng độ, tạo ra điện thế âm bên trong màng. Bơm natri-kali cũng góp phần duy trì điện thế nghỉ bằng cách bơm 3 Na+ ra và 2 K+ vào, nhưng kênh kali rò rỉ đóng vai trò chính.

Chlorophyll là sắc tố quang hợp chính ở thực vật và tảo, hấp thụ ánh sáng xanh lam và đỏ hiệu quả nhất, phản xạ ánh sáng xanh lục, tạo nên màu xanh lá cây đặc trưng. Carotenoid và xanthophyll là sắc tố phụ, hấp thụ ánh sáng ở các bước sóng khác và truyền năng lượng cho chlorophyll.

Thẩm thấu là quá trình di chuyển của nước qua màng bán thấm để cân bằng nồng độ chất tan, từ vùng nhược trương (nồng độ chất tan thấp) sang vùng ưu trương (nồng độ chất tan cao).