Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Lý sinh – Đề 10

Độ nhớt là thước đo sự chống lại dòng chảy của chất lỏng. Trong hệ SI, đơn vị đo độ nhớt động lực (dynamic viscosity) là Pascal giây (Pa·s), tương đương Newton giây trên mét vuông (N·s/m²).

Điện tâm đồ (ECG) ghi lại hoạt động điện học của tim. Sóng P trên ECG biểu thị cho quá trình khử cực tâm nhĩ, là giai đoạn đầu tiên của chu kỳ tim, dẫn đến sự co bóp của tâm nhĩ.

Độ phân giải của kính hiển vi quang học, tức khả năng phân biệt hai điểm gần nhau, bị giới hạn bởi giới hạn nhiễu xạ ánh sáng. Giới hạn này phụ thuộc vào bước sóng ánh sáng sử dụng và khẩu độ số của vật kính. Bước sóng ánh sáng càng ngắn, độ phân giải càng cao.

Gray (Gy) là đơn vị đo liều hấp thụ (absorbed dose) năng lượng bức xạ ion hóa, biểu thị năng lượng bức xạ được hấp thụ bởi một đơn vị khối lượng vật chất. Becquerel (Bq) là đơn vị hoạt độ phóng xạ, Sievert (Sv) là đơn vị liều hiệu dụng (effective dose) và Curie (Ci) là đơn vị hoạt độ phóng xạ cũ.

Kính hiển vi huỳnh quang sử dụng ánh sáng kích thích có bước sóng cụ thể để làm cho các chất huỳnh quang phát sáng. Bộ lọc kích thích (excitation filter) có chức năng chọn lọc ánh sáng kích thích có bước sóng phù hợp để chiếu vào mẫu, đảm bảo chỉ có ánh sáng kích thích mong muốn được sử dụng.

Nhiệt động lực học là ngành khoa học nghiên cứu về nhiệt và công, và các biến đổi giữa chúng. Nó liên quan đến sự khuếch tán (động lực học thống kê), phản ứng hóa học (năng lượng tự do Gibbs, entropy), và sự truyền nhiệt (các định luật nhiệt động lực học). Sự phân rã phóng xạ là quá trình hạt nhân, thuộc về vật lý hạt nhân, không trực tiếp thuộc nhiệt động lực học cổ điển.

Bơm natri-kali là một protein vận chuyển tích cực quan trọng trên màng tế bào, sử dụng ATP để vận chuyển 3 ion Na⁺ ra khỏi tế bào và 2 ion K⁺ vào tế bào trong mỗi chu kỳ. Điều này tạo ra sự chênh lệch nồng độ ion và điện thế màng, cần thiết cho nhiều chức năng tế bào.

PCR là kỹ thuật khuếch đại DNA dựa trên việc thay đổi nhiệt độ theo chu kỳ để thực hiện các bước: biến tính (denaturation), bắt cặp (annealing) và kéo dài (elongation) chuỗi DNA. Sự kiểm soát nhiệt độ chính xác là yếu tố then chốt trong PCR.

Bao myelin là lớp cách điện bao quanh sợi trục thần kinh, được tạo bởi tế bào Schwann hoặc oligodendrocyte. Nó có vai trò cách điện, ngăn chặn sự rò rỉ ion và tạo ra sự dẫn truyền xung 'nhảy cóc' (saltatory conduction) tại các eo Ranvier, giúp tăng tốc độ dẫn truyền xung thần kinh đáng kể.

DLS xác định kích thước hạt nano và micro bằng cách phân tích sự biến đổi cường độ ánh sáng tán xạ theo thời gian (fluctuations). Các hạt nhỏ hơn khuếch tán nhanh hơn, dẫn đến sự biến đổi cường độ ánh sáng tán xạ nhanh hơn. Từ đó, kích thước hạt được tính toán thông qua hệ số khuếch tán và phương trình Stokes-Einstein.

Điện di gel là kỹ thuật phân tách các phân tử (thường là DNA, RNA hoặc protein) dựa trên kích thước và hình dạng của chúng khi chúng di chuyển trong môi trường gel dưới tác dụng của điện trường. Các phân tử nhỏ hơn và có hình dạng ít cản trở hơn sẽ di chuyển nhanh hơn.

Khuếch tán thụ động là quá trình di chuyển chất tan từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp, không tiêu tốn năng lượng tế bào (ATP). Nó phụ thuộc vào gradient nồng độ, kích thước và tính chất lý hóa của phân tử (như điện tích, độ tan trong lipid), nhưng không cần ATP.

Công cơ học (W) được tính bằng tích của lực (F) tác dụng lên vật và quãng đường (d) vật di chuyển theo phương của lực: W = F × d. Đơn vị công là Joule (J).

pH máu người bình thường được duy trì trong khoảng hẹp từ 7.35 đến 7.45. Đây là pH hơi kiềm. Sự duy trì pH ổn định này rất quan trọng cho các quá trình sinh hóa và chức năng enzyme trong cơ thể.

Định luật Fick thứ nhất phát biểu rằng dòng khuếch tán (J) tỷ lệ thuận với gradient nồng độ (dC/dx). J = -D(dC/dx), trong đó D là hệ số khuếch tán. Dòng khuếch tán di chuyển từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp và tỷ lệ với độ dốc nồng độ.

Máy đo pH điện cực hoạt động dựa trên việc đo điện thế (potential) giữa điện cực chỉ thị (thường là điện cực thủy tinh nhạy cảm với ion H⁺) và điện cực tham khảo khi chúng được nhúng trong dung dịch. Điện thế này thay đổi theo nồng độ ion H⁺, từ đó xác định được pH.

Nhiễu xạ tia X trên tinh thể protein là phương pháp mạnh mẽ nhất để xác định cấu trúc ba chiều của protein ở độ phân giải nguyên tử. Khi tia X chiếu vào tinh thể protein, chúng bị nhiễu xạ và mẫu nhiễu xạ này được phân tích để xây dựng mô hình cấu trúc 3D của protein. Các phương pháp khác như quang phổ UV-Vis (thông tin về nhóm chức), điện di gel (kích thước và điện tích), và kính hiển vi quang học (độ phân giải thấp) không cung cấp thông tin cấu trúc 3D chi tiết.

Thẩm thấu ngược là quá trình sử dụng áp suất để đẩy dung môi (thường là nước) qua màng bán thấm từ nơi có nồng độ chất tan cao sang nơi có nồng độ thấp, ngược lại với thẩm thấu tự nhiên. Ứng dụng chính của nó là khử muối trong nước biển và lọc nước.

Hiện tượng mao dẫn xảy ra khi chất lỏng dâng lên hoặc hạ xuống trong ống mao quản do sự kết hợp của lực dính và lực căng bề mặt. Góc tiếp xúc nhỏ hơn 90 độ (góc nhọn) cho thấy lực dính mạnh hơn lực cố kết, làm chất lỏng dâng lên trong ống.

Theo phương trình Van't Hoff cho áp suất thẩm thấu (π = iMRT), áp suất thẩm thấu (π) tỷ lệ thuận với nồng độ mol (M) của chất tan, hằng số khí lý tưởng (R), hệ số Van't Hoff (i - phụ thuộc vào sự phân ly của chất tan), và nhiệt độ tuyệt đối (T). Nhiệt độ là yếu tố trực tiếp ảnh hưởng đến động năng của các phân tử và do đó ảnh hưởng đến áp suất thẩm thấu.

Hiệu ứng Doppler là sự thay đổi tần số sóng khi nguồn phát sóng và người quan sát chuyển động tương đối với nhau. Trong siêu âm Doppler, hiệu ứng này được sử dụng để đo vận tốc dòng máu bằng cách phát sóng siêu âm vào mạch máu và phân tích sự thay đổi tần số của sóng phản xạ từ các tế bào máu chuyển động.

Melanin là sắc tố da có khả năng hấp thụ mạnh mẽ tia UV (tử ngoại) từ ánh sáng mặt trời. Quá trình hấp thụ này giúp bảo vệ các tế bào da khỏi tổn thương do tia UV gây ra, như tổn thương DNA và ung thư da. Lớp sừng có vai trò bảo vệ vật lý, nhưng hấp thụ melanin là cơ chế bảo vệ hóa học chính chống lại tác hại của tia UV.

NMR là kỹ thuật dựa trên tính chất mômen lưỡng cực từ của hạt nhân nguyên tử. Khi đặt trong từ trường mạnh, hạt nhân có mômen từ sẽ hấp thụ và phát ra năng lượng ở tần số radio đặc trưng, cung cấp thông tin về cấu trúc và động học phân tử.

Lực căng bề mặt là lực liên kết giữa các phân tử chất lỏng tại bề mặt, tạo ra một 'màng' mỏng. Nó giải thích sự di chuyển của côn trùng trên nước, hình thành giọt nước và hoạt động của chất hoạt động bề mặt (giảm sức căng bề mặt). Sự hòa tan của muối trong nước chủ yếu liên quan đến tương tác ion-dipole và năng lượng hydrat hóa, không trực tiếp liên quan đến lực căng bề mặt.

Quang phổ UV-Vis đo sự hấp thụ ánh sáng tử ngoại và ánh sáng khả kiến của chất. Sự hấp thụ ánh sáng phụ thuộc vào cấu trúc phân tử (đặc biệt là các hệ thống liên hợp) và nồng độ chất theo định luật Beer-Lambert. Nhiệt độ và dung môi có thể ảnh hưởng nhẹ, nhưng cấu trúc và nồng độ là yếu tố chính.

Entropy là đại lượng nhiệt động lực học đo độ hỗn loạn hoặc sự mất trật tự của một hệ thống. Theo định luật thứ hai của nhiệt động lực học, entropy của một hệ thống cô lập có xu hướng tăng lên theo thời gian. Trong lý sinh, entropy đóng vai trò quan trọng trong việc mô tả các quá trình tự nhiên và sự ổn định của hệ thống sinh học.

Kính hiển vi giao thoa (interference microscopy) sử dụng hiện tượng giao thoa ánh sáng để tăng độ tương phản và thu được hình ảnh chi tiết của mẫu, đặc biệt là các mẫu trong suốt hoặc có sự thay đổi nhỏ về chiết suất. Nó khác với kính hiển vi điện tử (sử dụng electron), quang phổ hấp thụ nguyên tử (đo sự hấp thụ ánh sáng của nguyên tử) và nhiễu xạ tia X (sử dụng tia X để xác định cấu trúc tinh thể).

Điện thế nghỉ của tế bào thần kinh (-70mV) chủ yếu được tạo ra do sự chênh lệch nồng độ ion K⁺ giữa bên trong và bên ngoài màng tế bào, cùng với tính thấm chọn lọc của màng đối với K⁺. Nồng độ K⁺ bên trong tế bào cao hơn nhiều so với bên ngoài.

Phương trình trạng thái khí lý tưởng là PV = nRT, trong đó P là áp suất, V là thể tích, n là số mol, R là hằng số khí lý tưởng và T là nhiệt độ tuyệt đối. Phương trình này mô tả mối quan hệ giữa các biến số trạng thái của khí lý tưởng.

Phương trình Henderson-Hasselbalch là pH = pKa + log([Base liên hợp]/[Acid yếu]). Phương trình này rất quan trọng trong sinh hóa và lý sinh để tính toán và hiểu về hệ đệm, đặc biệt trong duy trì pH ổn định trong cơ thể.