Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Lý sinh – Đề 1

Các thông số đặc trưng cho sóng âm bao gồm biên độ (độ lớn), bước sóng (khoảng cách giữa hai đỉnh sóng liên tiếp), và tần số (số dao động trong một đơn vị thời gian). Điện trở suất là thuộc tính của vật liệu, liên quan đến khả năng cản trở dòng điện, không phải là thông số đặc trưng cho sóng âm.

Điện thế nghỉ được duy trì chủ yếu do sự khác biệt về nồng độ ion và tính thấm chọn lọc của màng, trong đó bơm Na⁺/K⁺ ATPase đóng vai trò quan trọng nhất. Bơm này duy trì gradient nồng độ của Na⁺ và K⁺, tạo ra sự phân cực điện hóa qua màng, thiết lập điện thế nghỉ. Tính thấm chọn lọc với K+ cũng góp phần, nhưng bơm Na+/K+ là yếu tố chính duy trì gradient nồng độ.

Chất dẫn truyền thần kinh được chứa trong các túi synapse ở màng trước synapse. Khi điện thế hoạt động đến màng trước synapse, Ca²⁺ tràn vào, kích thích các túi này hợp nhất với màng và giải phóng chất dẫn truyền thần kinh vào khe synapse.

Chụp X-quang và CT sử dụng tia X (bức xạ ion hóa). Xạ trị sử dụng các loại bức xạ ion hóa để tiêu diệt tế bào ung thư. Chụp cộng hưởng từ (MRI) sử dụng từ trường mạnh và sóng radio (không ion hóa) để tạo ảnh, không sử dụng bức xạ ion hóa.

Co cơ vân là một quá trình phức tạp liên quan đến điện thế hoạt động (Na⁺, K⁺), giải phóng Ca²⁺ từ lưới nội chất (kích hoạt co cơ), và tương tác actin-myosin. Ion Cl⁻ không đóng vai trò trực tiếp trong cơ chế co cơ mà thường liên quan đến điện thế nghỉ và ức chế thần kinh.

Kính hiển vi quang học (ánh sáng) sử dụng thấu kính thủy tinh (thấu kính vật kính và thấu kính thị kính) để hội tụ và phóng đại ánh sáng nhìn thấy, tạo ra ảnh của mẫu vật. Kính hiển vi điện tử sử dụng chùm electron và thấu kính điện từ. Kính hiển vi quét đầu dò (ví dụ AFM, STM) quét bề mặt mẫu vật bằng đầu dò.

Cấu trúc bậc hai của protein (alpha-helix và beta-sheet) được ổn định chủ yếu bởi liên kết hydrogen giữa các nhóm carbonyl (C=O) và amino (N-H) của các liên kết peptide trong chuỗi polypeptide. Liên kết peptide là liên kết giữa các amino acid (cấu trúc bậc một), liên kết disulfide ổn định cấu trúc bậc ba, liên kết ion ít quan trọng bằng liên kết hydrogen trong cấu trúc bậc hai.

Pha khử cực của điện thế hoạt động xảy ra do sự mở kênh Na⁺ cổng điện thế. Khi màng đạt ngưỡng khử cực, các kênh này mở ra, cho phép Na⁺ tràn nhanh chóng vào tế bào, làm điện thế màng trở nên dương hơn.

Myelin là lớp vỏ lipid bao bọc xung quanh sợi trục thần kinh. Nó có vai trò: (1) Giảm điện dung màng (do lớp cách điện), (2) Tăng điện trở màng (do tính chất cách điện), (3) Cách ly sợi trục và tạo điều kiện cho dẫn truyền nhảy vọt (saltatory conduction), từ đó tăng tốc độ dẫn truyền xung thần kinh. Vì vậy, tất cả các đáp án trên đều đúng.

Khuếch tán thụ động là quá trình di chuyển chất tan qua màng tế bào từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp, diễn ra tự nhiên theo gradient nồng độ và không cần tiêu thụ năng lượng ATP. Các yếu tố còn lại (gradient nồng độ, kênh protein nếu cần thiết cho chất tan cụ thể, tính thấm của màng) đều cần thiết hoặc hỗ trợ cho khuếch tán thụ động.

Tính chất lưỡng tính (vừa ưa nước, vừa kỵ nước) của phospholipid là yếu tố quyết định sự hình thành lớp kép lipid, tính thấm chọn lọc (do phần kỵ nước cản trở chất ưa nước), và khả năng tự lắp ráp của màng trong môi trường nước. Dẫn truyền xung thần kinh liên quan đến kênh ion, điện thế màng, không trực tiếp do tính lưỡng tính của phospholipid mà do cấu trúc màng và protein màng.

Trong quá trình đông máu, thrombin là enzyme xúc tác phản ứng chuyển fibrinogen (protein hòa tan) thành fibrin (protein không hòa tan, tạo thành mạng lưới sợi huyết đông). Prothrombin là tiền chất của thrombin. Plasmin phân hủy fibrin (tiêu sợi huyết). Heparin là chất chống đông máu.

Cân bằng nội môi nhiệt độ được duy trì chủ yếu thông qua cơ chế điều hòa thần kinh (ví dụ, trung tâm điều nhiệt ở vùng dưới đồi) và thể dịch (ví dụ, hormone). Các hệ thống khác như trao đổi chất, tuần hoàn, hô hấp cũng tham gia vào quá trình sinh nhiệt và thải nhiệt, nhưng điều hòa thần kinh và thể dịch là cơ chế kiểm soát chính.

Siêu âm Doppler sử dụng hiệu ứng Doppler để đo vận tốc dòng chảy của máu. Sự thay đổi tần số của sóng siêu âm phản xạ từ các tế bào máu đang chuyển động được sử dụng để tính toán tốc độ và hướng dòng chảy, giúp chẩn đoán các bệnh lý mạch máu. MRI, xạ trị và nội soi không trực tiếp dựa trên hiệu ứng Doppler.

Trong phổ điện từ, sóng radio có bước sóng dài nhất và tần số thấp nhất. Theo thứ tự bước sóng giảm dần: Sóng radio > Vi sóng > Hồng ngoại > Ánh sáng nhìn thấy > Tử ngoại > Tia X > Tia gamma. Do đó, trong các lựa chọn, sóng radio có bước sóng dài nhất.

Vận chuyển thụ động (passive transport) không cần năng lượng ATP, bao gồm khuếch tán đơn giản, khuếch tán tăng cường, và thẩm thấu. Vận chuyển chủ động thứ cấp (secondary active transport) vẫn cần năng lượng, nhưng năng lượng này gián tiếp từ gradient nồng độ ion đã được thiết lập bởi vận chuyển chủ động nguyên phát (primary active transport) sử dụng ATP. Do đó, vận chuyển chủ động thứ cấp không phải là vận chuyển thụ động.

Điện não đồ (EEG - Electroencephalography) là kỹ thuật đo hoạt động điện của não bộ bằng cách đặt các điện cực lên da đầu. ECG đo hoạt động điện của tim. EMG đo hoạt động điện của cơ. ERG đo hoạt động điện của võng mạc.

Protein màng có nhiều vai trò quan trọng như vận chuyển chất (kênh, bơm), nhận diện và truyền tín hiệu (receptor), và xúc tác phản ứng (enzyme màng). Lưu trữ thông tin di truyền là vai trò của DNA, không phải protein màng.

Thẩm thấu ngược là quá trình ép dung môi (nước) đi qua màng bán thấm từ nơi có nồng độ chất tan cao đến nơi có nồng độ chất tan thấp, ngược với chiều thẩm thấu tự nhiên, bằng cách áp dụng áp suất lớn hơn áp suất thẩm thấu. Nó được ứng dụng rộng rãi trong lọc nước tinh khiết và khử muối nước biển. Các phương pháp khác (điện di, sắc ký, ly tâm) có nguyên lý và ứng dụng khác.

Tế bào hình que (rods) rất nhạy cảm với ánh sáng, cho phép chúng ta nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu (như ban đêm), nhưng chúng không phân biệt màu sắc và chỉ cung cấp hình ảnh đen trắng. Tế bào hình nón (cones) cần ánh sáng mạnh hơn để hoạt động, nhưng chúng chịu trách nhiệm cảm nhận màu sắc và độ nét cao.

Dung dịch nhược trương có nồng độ chất tan thấp hơn so với bên trong tế bào. Do hiện tượng thẩm thấu, nước sẽ di chuyển từ môi trường nhược trương vào trong tế bào hồng cầu, làm tăng thể tích tế bào. Nếu sự chênh lệch nồng độ quá lớn, tế bào có thể bị vỡ (tan máu), nhưng ban đầu thể tích sẽ tăng.

Định luật Fick về khuếch tán mô tả tốc độ khuếch tán tỉ lệ thuận với diện tích bề mặt khuếch tán và gradient nồng độ, tỉ lệ nghịch với độ dày màng. Khối lượng phân tử chất khuếch tán ảnh hưởng đến hệ số khuếch tán (D) nhưng không trực tiếp là một đại lượng trong công thức Fick cơ bản (J = -D * A * (dC/dX)). Tuy nhiên, khi xét đến yếu tố ảnh hưởng *gián tiếp* qua hệ số khuếch tán, thì khối lượng phân tử có ảnh hưởng. Nhưng trong các lựa chọn đưa ra, 'Khối lượng phân tử chất khuếch tán' là yếu tố ít trực tiếp nhất so với các yếu tố còn lại vốn xuất hiện rõ ràng trong định luật Fick.

Nhiễu xạ tia X và NMR là các phương pháp chính để xác định cấu trúc 3D của protein ở mức độ nguyên tử. Kính hiển vi điện tử (đặc biệt là cryo-EM) cũng được sử dụng để nghiên cứu cấu trúc protein, đặc biệt là các phức hợp lớn. Điện di trên gel agarose chủ yếu được dùng để phân tách DNA/RNA theo kích thước, không phù hợp để xác định cấu trúc protein.

Phosphoryl hóa oxy hóa là giai đoạn cuối cùng của hô hấp tế bào, diễn ra trên màng trong ty thể. Chuỗi vận chuyển electron và ATP synthase (enzyme tổng hợp ATP) nằm trên màng trong ty thể, tạo ra phần lớn ATP cho tế bào. Chất nền ty thể là nơi diễn ra chu trình Krebs.

Bơm Na⁺/K⁺ ATPase vận chuyển chủ động 3 ion Na⁺ ra khỏi tế bào và 2 ion K⁺ vào trong tế bào trong mỗi chu kỳ hoạt động, sử dụng năng lượng từ ATP. Tỉ lệ này là 3 Na⁺ : 2 K⁺.

Điện di mao quản là kỹ thuật phân tách các phân tử dựa trên kích thước và điện tích trong ống mao quản hẹp, ứng dụng quan trọng nhất là trong giải trình tự DNA (Sanger sequencing và các phương pháp thế hệ mới). PCR khuếch đại DNA, NMR phân tích cấu trúc protein, siêu âm là chẩn đoán hình ảnh.

Trong hệ thống đệm bicarbonate (H₂CO₃/HCO₃⁻), ion bicarbonate (HCO₃⁻) đóng vai trò là base yếu, có khả năng trung hòa acid mạnh (ví dụ H⁺), giúp duy trì pH máu ổn định. Acid carbonic (H₂CO₃) đóng vai trò là acid yếu, trung hòa base mạnh.

Gray (Gy) là đơn vị đo liều hấp thụ bức xạ, biểu thị năng lượng bức xạ ion hóa được hấp thụ bởi một đơn vị khối lượng vật chất. Becquerel (Bq) là đơn vị đo hoạt độ phóng xạ. Sievert (Sv) là đơn vị đo liều tương đương và liều hiệu dụng, đánh giá tác động sinh học của bức xạ. Curie (Ci) là đơn vị đo hoạt độ phóng xạ cũ, nay ít dùng.

Chlorophyll hấp thụ mạnh nhất ánh sáng ở vùng quang phổ lam và đỏ. Ánh sáng xanh lục ít được hấp thụ và bị phản xạ, tạo nên màu xanh lá cây đặc trưng của thực vật. Tuy nhiên, trong các lựa chọn này, 'Lam và tím' phản ánh đúng một trong hai vùng hấp thụ mạnh nhất của chlorophyll.

Phức bộ QRS trên ECG tương ứng với quá trình khử cực của tâm thất. Sóng P biểu thị khử cực tâm nhĩ, sóng T biểu thị tái cực tâm thất, còn tái cực tâm nhĩ thường bị che lấp bởi phức bộ QRS lớn hơn.