Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kinh tế quốc tế 1 – Đề 13

Cả hạn ngạch nhập khẩu và thuế quan đều có tác động làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu trên thị trường nội địa. Thuế quan trực tiếp tăng giá thông qua việc đánh thuế, còn hạn ngạch làm giảm cung hàng nhập khẩu, từ đó đẩy giá lên.

Hiện tượng 'chạy đua xuống đáy' (Race to the bottom) trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế đề cập đến sự cạnh tranh giữa các quốc gia (thường là các nước đang phát triển) trong việc giảm thiểu các tiêu chuẩn về lao động (ví dụ, tiền lương thấp, điều kiện làm việc kém), môi trường (ví dụ, luật bảo vệ môi trường lỏng lẻo) để thu hút đầu tư nước ngoài, tạo ra một vòng xoáy tiêu cực.

Nguyên tắc MFN là một trong những nguyên tắc cốt lõi của WTO, yêu cầu các nước thành viên phải đối xử với tất cả các thành viên khác một cách bình đẳng về thương mại. Bất kỳ ưu đãi thương mại nào (ví dụ, giảm thuế quan) dành cho một quốc gia thành viên, phải được mở rộng ngay lập tức và vô điều kiện cho tất cả các thành viên khác.

Cán cân thanh toán là một báo cáo thống kê ghi lại tất cả các giao dịch kinh tế giữa cư dân của một quốc gia và phần còn lại của thế giới trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm hoặc một quý. Nó bao gồm cả giao dịch hàng hóa, dịch vụ, thu nhập và chuyển giao vốn.

Lợi thế so sánh, theo David Ricardo, dựa trên sự khác biệt về chi phí cơ hội giữa các quốc gia. Quốc gia có chi phí cơ hội thấp hơn trong sản xuất một hàng hóa sẽ có lợi thế so sánh trong việc sản xuất và xuất khẩu hàng hóa đó.

Rào cản phi thuế quan (Non-tariff barriers) là các biện pháp hạn chế thương mại không phải là thuế quan. Chúng bao gồm hạn ngạch nhập khẩu, tiêu chuẩn kỹ thuật và vệ sinh, quy định về xuất xứ hàng hóa, thủ tục hải quan phức tạp, v.v. Thuế nhập khẩu là một rào cản thuế quan, không phải phi thuế quan.

Trong mô hình Mundell-Fleming với tỷ giá hối đoái thả nổi hoàn toàn và vốn di chuyển tự do, chính sách tài khóa thường không hiệu quả trong việc kích thích sản lượng. Tăng chi tiêu chính phủ hoặc giảm thuế sẽ làm tăng lãi suất, thu hút vốn nước ngoài, làm đồng nội tệ tăng giá, giảm xuất khẩu ròng, và triệt tiêu tác động kích thích ban đầu lên sản lượng (hiện tượng 'crowding out' trên thị trường quốc tế).

'Dumping' trong thương mại quốc tế là hành vi bán phá giá hàng hóa xuất khẩu sang thị trường nước ngoài với giá thấp hơn giá bán tại thị trường nội địa hoặc thấp hơn chi phí sản xuất. Hành vi này thường bị coi là không công bằng và có thể bị các quốc gia nhập khẩu áp dụng thuế chống bán phá giá.

Lý thuyết thương mại mới (New Trade Theory) nhấn mạnh rằng thương mại quốc tế có thể phát sinh ngay cả giữa các quốc gia tương đồng, không chỉ do lợi thế so sánh truyền thống, mà còn do lợi thế quy mô (economies of scale), lợi ích từ sự đa dạng hóa sản phẩm, và cạnh tranh không hoàn hảo. Thương mại nội ngành (intra-industry trade) là một ví dụ điển hình.

Điều kiện Marshall-Lerner là điều kiện cần thiết để phá giá đồng tiền có thể cải thiện cán cân thương mại. Điều kiện này nói rằng tổng độ co giãn của cầu xuất khẩu và cầu nhập khẩu (theo giá cả) phải lớn hơn 1 (tính theo giá trị tuyệt đối). Nếu điều kiện này không được đáp ứng, phá giá đồng tiền có thể làm cán cân thương mại xấu đi.

Vai trò chính của WTO là thiết lập các quy tắc thương mại quốc tế, giải quyết tranh chấp thương mại giữa các quốc gia thành viên, và thúc đẩy tự do hóa thương mại thông qua việc giảm thiểu các rào cản thương mại.

Mô hình trọng lực trong thương mại quốc tế, tương tự như định luật hấp dẫn trong vật lý, dự đoán rằng thương mại giữa hai quốc gia sẽ tỷ lệ thuận với quy mô kinh tế của cả hai quốc gia (thường đo bằng GDP) và tỷ lệ nghịch với khoảng cách địa lý giữa chúng.

Eurozone là một ví dụ điển hình của liên minh tiền tệ (Monetary Union), trong đó các quốc gia thành viên sử dụng chung một đồng tiền (Euro), có chính sách tiền tệ chung (do Ngân hàng Trung ương Châu Âu ECB điều hành), và phối hợp chính sách kinh tế ở mức độ nhất định.

Khi đồng nội tệ mất giá, hàng hóa và dịch vụ trong nước trở nên rẻ hơn đối với người nước ngoài (xuất khẩu rẻ hơn), trong khi hàng hóa và dịch vụ nước ngoài trở nên đắt hơn đối với người trong nước (nhập khẩu đắt hơn).

Toàn cầu hóa kinh tế là quá trình gia tăng sự liên kết và phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế quốc gia trên toàn thế giới, thông qua thương mại, đầu tư, di chuyển lao động, và dòng chảy công nghệ, thông tin.

Mô hình Heckscher-Ohlin cho rằng lợi thế so sánh của một quốc gia xuất phát từ sự khác biệt về tỷ lệ các yếu tố sản xuất mà quốc gia đó sở hữu. Quốc gia sẽ có lợi thế so sánh trong việc sản xuất hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất mà quốc gia đó tương đối dồi dào.

Các biện pháp bảo hộ thương mại thường được biện minh bằng các lý do như bảo vệ ngành công nghiệp non trẻ, tạo nguồn thu ngân sách (qua thuế quan), hoặc trả đũa thương mại. Tuy nhiên, mục tiêu tối đa hóa phúc lợi toàn cầu không phải là lý do biện minh cho bảo hộ, mà ngược lại, thương mại tự do thường được xem là cách tiếp cận tối ưu cho phúc lợi toàn cầu.

Điểm khác biệt chính giữa FDI và FPI là FDI liên quan đến việc thiết lập quyền kiểm soát và quản lý đối với một doanh nghiệp ở nước ngoài (ví dụ, mua cổ phần chi phối hoặc thành lập công ty con), trong khi FPI chỉ là đầu tư tài chính thuần túy (ví dụ, mua cổ phiếu, trái phiếu) mà không có quyền kiểm soát doanh nghiệp.

Ngân hàng Thế giới (World Bank) tập trung vào việc cung cấp vốn vay, viện trợ không hoàn lại và hỗ trợ kỹ thuật cho các nước đang phát triển, nhằm mục tiêu giảm nghèo và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững. Các dự án của World Bank thường tập trung vào các lĩnh vực như cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế và quản lý nhà nước.

Chính sách 'nội địa hóa' (Localization) thường hướng tới việc khuyến khích sản xuất hàng hóa và dịch vụ trong nước, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu, và bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước. Nó thường đi ngược lại với xu hướng thương mại tự do và toàn cầu hóa.

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa là giá cả của một đồng tiền quốc gia được biểu thị bằng đồng tiền của quốc gia khác. Nó cho biết cần bao nhiêu đơn vị của một đồng tiền để đổi lấy một đơn vị của đồng tiền khác.

Điều khoản thương mại (Terms of Trade) là tỷ lệ giữa giá xuất khẩu và giá nhập khẩu của một quốc gia. Nó phản ánh sức mua của xuất khẩu tính bằng đơn vị nhập khẩu. Điều khoản thương mại cải thiện khi giá xuất khẩu tăng lên so với giá nhập khẩu.

FDI theo chiều ngang (Horizontal FDI) là đầu tư vào cùng ngành nghề ở nước ngoài như ở nước sở tại, chủ yếu để phục vụ thị trường địa phương. Động cơ chính thường là tiếp cận thị trường, tránh rào cản thương mại. Tận dụng chi phí lao động thấp thường là động cơ của FDI theo chiều dọc (Vertical FDI), tức là phân chia giai đoạn sản xuất giữa các quốc gia.

Khái niệm 'lợi thế cạnh tranh quốc gia' của Michael Porter tập trung vào các yếu tố tạo nên môi trường kinh doanh thuận lợi và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong một quốc gia. Mô hình 'Kim cương Porter' xác định các yếu tố như điều kiện yếu tố sản xuất, điều kiện nhu cầu, các ngành công nghiệp hỗ trợ và liên quan, và chiến lược, cơ cấu và cạnh tranh doanh nghiệp.

Điểm khác biệt chính giữa khu vực mậu dịch tự do và liên minh thuế quan là liên minh thuế quan thiết lập một chính sách thương mại chung đối với các quốc gia không phải là thành viên. Khu vực mậu dịch tự do chỉ loại bỏ thuế quan giữa các thành viên, nhưng mỗi thành viên vẫn có chính sách thương mại riêng với bên ngoài.

Tỷ lệ tổng kim ngạch xuất nhập khẩu so với GDP là một chỉ số phổ biến để đo lường mức độ mở cửa thương mại của một quốc gia. Tỷ lệ này càng cao, nền kinh tế càng được coi là mở cửa và hội nhập sâu rộng vào thương mại quốc tế.

Hiệu ứng J-curve mô tả tình trạng cán cân thương mại có thể xấu đi trong ngắn hạn sau khi phá giá đồng tiền, do hiệu ứng giá cả (hàng nhập khẩu đắt hơn ngay lập tức) mạnh hơn hiệu ứng số lượng (xuất khẩu tăng, nhập khẩu giảm) trong thời gian đầu. Sau đó, khi số lượng xuất nhập khẩu điều chỉnh, cán cân thương mại sẽ cải thiện.

Các hình thức hội nhập kinh tế khu vực bao gồm khu vực mậu dịch tự do, liên minh thuế quan, thị trường chung, liên minh kinh tế và liên minh tiền tệ. Chính sách bảo hộ thương mại đơn phương là một biện pháp riêng lẻ của một quốc gia, không phải là hình thức hội nhập khu vực, và thường đi ngược lại xu hướng hội nhập.

Mục tiêu chính của IMF là duy trì sự ổn định của hệ thống tiền tệ quốc tế. IMF cung cấp hỗ trợ tài chính và tư vấn chính sách cho các quốc gia thành viên gặp khó khăn về kinh tế và cán cân thanh toán, nhằm ngăn chặn khủng hoảng tài chính lan rộng.

Chính sách tiền tệ, đặc biệt là việc điều chỉnh lãi suất, có thể ảnh hưởng đến tỷ giá hối đoái. Lãi suất cao hơn có thể thu hút vốn đầu tư nước ngoài, làm tăng nhu cầu về đồng nội tệ và do đó làm tăng giá trị của đồng tiền đó.