Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Cơ sở sinh thái học – Đề 9

Ong sống thành đàn là ví dụ về hỗ trợ cùng loài. Sống thành đàn giúp ong tăng khả năng tự vệ, kiếm ăn và xây tổ hiệu quả hơn so với sống đơn độc. Các đáp án khác không phải hỗ trợ cùng loài: cá mập ăn cá nhỏ là quan hệ ăn thịt, tầm gửi ký sinh, sâu ăn lá cây là quan hệ sinh vật ăn thực vật.

Đường cong sinh trưởng hình chữ S (sigmoid) thể hiện sự sinh trưởng thực tế của quần thể trong môi trường có giới hạn. Ban đầu, quần thể sinh trưởng chậm, sau đó tăng nhanh, rồi chậm dần và ổn định quanh mức sức chứa của môi trường (K). Sức chứa môi trường là số lượng cá thể tối đa mà môi trường có thể duy trì được.

Sự biến đổi ngẫu nhiên về kiểu gen là cơ sở của tiến hóa, nhưng bản thân nó không phải là đặc điểm thích nghi. Đặc điểm thích nghi là những đặc điểm được hình thành qua quá trình chọn lọc tự nhiên, giúp sinh vật tồn tại và sinh sản tốt hơn trong môi trường. Hình thái, tập tính sinh sản, và khả năng cạnh tranh đều có thể là đặc điểm thích nghi.

Mối quan hệ cộng sinh là mối quan hệ hợp tác chặt chẽ giữa hai loài, trong đó cả hai loài đều nhận được lợi ích từ mối quan hệ này. Ví dụ: mối quan hệ giữa nấm rễ và rễ cây, mối quan hệ giữa vi khuẩn cố định đạm và cây họ đậu.

Trong hệ sinh thái, sinh vật tiêu thụ bậc cao (động vật ăn thịt) ăn sinh vật tiêu thụ bậc thấp hơn (hoặc sinh vật sản xuất gián tiếp). Mối quan hệ cơ bản để duy trì dòng năng lượng và chu trình vật chất là mối quan hệ ăn thịt - con mồi. Các mối quan hệ khác không phù hợp trong bối cảnh này.

Trong diễn thế sinh thái nguyên sinh, môi trường ban đầu là môi trường trống trơ trụi (ví dụ: đá trơ). Địa y và rêu thường là loài tiên phong, xuất hiện đầu tiên vì chúng có khả năng sống trên đá, tiết ra axit phân hủy đá tạo thành lớp đất mỏng, chuẩn bị điều kiện cho các loài thực vật khác phát triển.

Khống chế sinh học là sử dụng các loài sinh vật có ích để hạn chế sự phát triển của các loài sinh vật gây hại. Ứng dụng phổ biến nhất của khống chế sinh học là trong nông nghiệp để phòng trừ sâu bệnh hại cây trồng một cách tự nhiên, giảm thiểu việc sử dụng hóa chất.

Hiệu suất sinh thái giảm dần qua các bậc dinh dưỡng (thường chỉ khoảng 10% năng lượng được chuyển lên bậc dinh dưỡng kế tiếp) dẫn đến năng lượng và sinh khối giảm dần ở các bậc dinh dưỡng cao hơn. Do đó, số lượng cá thể cũng thường giảm dần ở các bậc dinh dưỡng cao hơn để phù hợp với nguồn năng lượng và sinh khối hạn chế.

Diễn thế sinh thái thứ sinh xảy ra trên môi trường đã có sinh vật sống, nhưng quần xã ban đầu bị hủy diệt (ví dụ: cháy rừng, lũ lụt). Giai đoạn khởi đầu là một quần xã đã bị suy thoái, không phải đất trống trơ trụi như diễn thế nguyên sinh. Sau đó, quần xã phục hồi và phát triển qua các giai đoạn khác nhau.

Sinh vật tiêu thụ (động vật ăn thực vật và động vật ăn thịt) đóng vai trò chuyển năng lượng từ bậc dinh dưỡng này sang bậc dinh dưỡng khác thông qua quá trình ăn và bị ăn. Sinh vật sản xuất tạo ra năng lượng ban đầu. Sinh vật phân giải phân hủy chất hữu cơ, trả lại chất vô cơ cho môi trường.

Ranh giới giữa các quần xã thường không rõ ràng, mà là vùng chuyển tiếp (vùng sinh thái giao thoa) nơi các quần xã hòa trộn vào nhau. Các đặc điểm khác đúng về quần xã: có tính ổn định tương đối, đa dạng loài, và cấu trúc phân tầng (ví dụ: phân tầng thực vật trong rừng).

Sinh vật sản xuất là sinh vật tự dưỡng, có khả năng tổng hợp chất hữu cơ từ chất vô cơ nhờ năng lượng ánh sáng (quang hợp) hoặc hóa năng (hóa tổng hợp). Cây xanh là sinh vật quang hợp điển hình. Nấm và vi khuẩn phân giải là sinh vật phân giải. Động vật ăn thịt là sinh vật tiêu thụ.

Quy luật tác động tổng hợp thể hiện rằng sinh vật chịu tác động đồng thời của nhiều nhân tố sinh thái. Khi một nhân tố (ánh sáng) ở mức giới hạn, nó có thể hạn chế sự phát triển của sinh vật dù các nhân tố khác (nhiệt độ, độ ẩm) ở mức tối ưu. Các đáp án khác không trực tiếp thể hiện quy luật này.

Yếu tố vô sinh là các yếu tố vật lý và hóa học của môi trường. Ánh sáng, độ ẩm và nhiệt độ là các yếu tố vô sinh. Sinh vật ký sinh là yếu tố hữu sinh, thuộc nhóm yếu tố sinh thái.

Ổ sinh thái là một khái niệm đa chiều, bao gồm tất cả các yếu tố môi trường và vai trò chức năng của loài trong hệ sinh thái. Nó không chỉ giới hạn ở không gian sống (một chiều) hay thức ăn và nơi ở (hai chiều), mà còn bao gồm nhiều yếu tố khác như thời gian hoạt động, mối quan hệ với các loài khác, v.v.

Tháp năng lượng luôn có dạng đáy rộng, đỉnh hẹp vì năng lượng luôn giảm dần qua các bậc dinh dưỡng do tiêu hao trong quá trình sống và chỉ một phần nhỏ được chuyển lên bậc dinh dưỡng kế tiếp. Tháp số lượng và tháp sinh khối có thể có dạng khác nhau tùy thuộc vào hệ sinh thái cụ thể (ví dụ: tháp sinh khối ngược ở hệ sinh thái dưới nước).

Sinh vật phân giải (vi khuẩn, nấm...) đóng vai trò phân hủy xác sinh vật và chất thải hữu cơ thành các chất vô cơ đơn giản, trả lại cho môi trường đất, nước, và không khí để sinh vật sản xuất sử dụng lại. Đây là quá trình quan trọng trong chu trình vật chất của hệ sinh thái.

Mở rộng diện tích rừng phòng hộ là biện pháp bảo tồn đa dạng sinh học, không phải nguyên nhân gây suy giảm. Các đáp án khác (ô nhiễm, khai thác quá mức, mất môi trường sống) đều là những nguyên nhân chính gây suy giảm đa dạng sinh học.

Sinh cảnh (habitat) là nơi ở của một loài, bao gồm các yếu tố môi trường mà loài đó sinh sống. Ổ sinh thái (niche) là vai trò và vị trí của loài trong hệ sinh thái. Quần xã là tập hợp các quần thể sinh vật khác nhau cùng sống trong một sinh cảnh. Hệ sinh thái bao gồm quần xã và môi trường sống của nó.

Cây tầm gửi sống trên thân cây gỗ lớn hút chất dinh dưỡng từ cây chủ, gây hại cho cây chủ nhưng có lợi cho bản thân nó. Đây là mối quan hệ ký sinh. Cộng sinh là cả hai loài đều có lợi. Hội sinh là một loài có lợi, loài kia không lợi không hại. Cạnh tranh là cả hai loài đều bị hại khi tranh giành nguồn sống.

Năng lượng trong hệ sinh thái đi theo một chiều, bắt đầu từ sinh vật sản xuất (thực vật quang hợp) chuyển qua các bậc dinh dưỡng (sinh vật tiêu thụ) và cuối cùng đến sinh vật phân giải. Năng lượng giảm dần qua mỗi bậc dinh dưỡng và không quay trở lại sinh vật sản xuất.

Sa mạc có sự biến động nhiệt độ ngày đêm lớn nhất do không khí khô và ít mây che phủ. Ban ngày, nhiệt độ có thể rất cao, ban đêm nhiệt độ giảm mạnh. Các môi trường khác có sự biến động nhỏ hơn: đại dương sâu ổn định, rừng mưa nhiệt đới có độ ẩm cao và rừng cây che phủ, hồ nước sâu có khối lượng nước lớn ổn định nhiệt độ.

Ở tầng đáy rừng sâu, ánh sáng mặt trời bị tán cây phía trên che khuất rất nhiều, trở thành yếu tố giới hạn quan trọng nhất đối với sự sinh trưởng và phát triển của thực vật. Các yếu tố khác như nhiệt độ, độ ẩm, và dinh dưỡng khoáng có thể ít hạn chế hơn so với ánh sáng trong môi trường này.

Cạnh tranh cùng loài xảy ra khi các cá thể trong quần thể sử dụng chung nguồn sống. Khi mật độ quần thể cao, nguồn sống trở nên hạn chế, sự cạnh tranh để giành nguồn sống (thức ăn, nơi ở, bạn tình, v.v.) sẽ trở nên gay gắt hơn để đảm bảo sự tồn tại và sinh sản của cá thể.

Rừng mưa nhiệt đới có năng suất sinh học sơ cấp (lượng chất hữu cơ được tạo ra bởi sinh vật sản xuất) cao nhất do có điều kiện nhiệt độ, ánh sáng và độ ẩm thuận lợi cho quang hợp. Đại dương khơi có năng suất thấp do thiếu dinh dưỡng. Rừng Taiga và sa mạc có năng suất trung bình và thấp do điều kiện khí hậu khắc nghiệt hơn.

Độ đa dạng loài là đặc điểm của quần xã sinh vật, không phải quần thể. Quần thể sinh vật là tập hợp các cá thể cùng loài, có các đặc trưng như mật độ cá thể, tỷ lệ giới tính, nhóm tuổi, cấu trúc tuổi, kích thước quần thể, sự phân bố cá thể.

Nhiệt độ và độ ẩm (lượng mưa) là hai yếu tố khí hậu quan trọng nhất quyết định sự phân bố của các quần xã sinh vật trên cạn, đặc biệt là các kiểu thảm thực vật (biomes). Chúng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sinh lý của sinh vật và khả năng sinh trưởng, phát triển của thực vật, nền tảng của quần xã.

Chu trình photpho là chu trình trầm tích, chủ yếu diễn ra trong đất và nước, không có pha khí quyển đáng kể. Các chu trình cacbon, nitơ và nước đều có pha khí quyển, trong đó các chất được trao đổi giữa sinh vật và khí quyển.

Sức chứa của môi trường (K) là kích thước quần thể tối đa mà môi trường có thể duy trì được một cách ổn định trong thời gian dài, dựa trên nguồn tài nguyên có sẵn. Khi quần thể đạt đến sức chứa, sự sinh trưởng chậm lại và ổn định.

Khai thác rừng nguyên sinh để phát triển kinh tế là hoạt động gây suy giảm đa dạng sinh học, phá hủy môi trường sống của nhiều loài. Các biện pháp còn lại (xây dựng khu bảo tồn, ban hành luật, giáo dục) đều là biện pháp bảo tồn đa dạng sinh học.