Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Lập trình hướng đối tượng – Đề 3

Đa hình tĩnh (static polymorphism) hoặc đa hình thời gian biên dịch (compile-time polymorphism) được quyết định tại thời điểm biên dịch. Ví dụ phổ biến là nạp chồng phương thức (method overloading), nơi trình biên dịch chọn phiên bản phương thức phù hợp dựa trên kiểu và số lượng tham số được truyền vào.

Tính trừu tượng tập trung vào việc đơn giản hóa bằng cách ẩn đi các chi tiết không cần thiết và chỉ hiển thị các đặc điểm quan trọng của đối tượng. Nó giúp giảm độ phức tạp và tăng khả năng quản lý code.

Lớp trừu tượng (abstract class) được thiết kế để làm lớp cơ sở cho các lớp khác. Nó không thể được khởi tạo trực tiếp và thường chứa các phương thức trừu tượng (abstract methods) mà các lớp con kế thừa PHẢI thực hiện. Lớp trừu tượng định nghĩa một khuôn mẫu chung cho các lớp con.

Lớp (Class) là một bản thiết kế, một khuôn mẫu hoặc một loại dữ liệu do người dùng định nghĩa. Đối tượng (Object) là một thể hiện cụ thể, một instance của lớp. Ví dụ, 'Ô tô' là lớp, còn 'Chiếc xe ô tô màu đỏ của tôi' là một đối tượng cụ thể của lớp 'Ô tô'.

Nếu một lớp con kế thừa từ một lớp trừu tượng và không thực hiện (ghi đè) tất cả các phương thức trừu tượng của lớp cha, thì lớp con đó cũng trở thành lớp trừu tượng. Lớp trừu tượng không thể được khởi tạo trực tiếp, mà chỉ có thể làm lớp cơ sở cho các lớp con khác.

Nạp chồng phương thức (Method Overloading) xảy ra trong cùng một lớp, khi có nhiều phương thức cùng tên nhưng khác nhau về số lượng hoặc kiểu dữ liệu của tham số. Ghi đè phương thức (Method Overriding) xảy ra trong kế thừa, khi lớp con định nghĩa lại một phương thức đã có của lớp cha để cung cấp một triển khai chuyên biệt hơn.

OOP cải thiện tính mô-đun (modularity) bằng cách chia chương trình thành các đơn vị độc lập gọi là đối tượng và lớp. Mỗi đối tượng/lớp có trách nhiệm riêng, tương tác với nhau thông qua giao diện rõ ràng, giúp chương trình dễ hiểu, dễ bảo trì và tái sử dụng.

Phương thức tĩnh (static method) thuộc về chính lớp đó, chứ không phải bất kỳ đối tượng cụ thể nào của lớp. Nó có thể được gọi trực tiếp thông qua tên lớp mà không cần tạo ra một đối tượng của lớp đó. Phương thức tĩnh thường được sử dụng cho các chức năng tiện ích hoặc các hoạt động liên quan đến lớp nói chung.

Đóng gói (Encapsulation) là nguyên tắc OOP bó dữ liệu (thuộc tính) và phương thức (hành vi) thao tác dữ liệu đó vào trong một đơn vị duy nhất, thường gọi là lớp hoặc đối tượng.

Đóng gói giúp bảo vệ tính toàn vẹn của dữ liệu bằng cách hạn chế truy cập trực tiếp vào dữ liệu bên trong đối tượng. Thay vào đó, dữ liệu được truy cập và sửa đổi thông qua các phương thức công khai được định nghĩa trong lớp, giúp kiểm soát và quản lý dữ liệu tốt hơn.

Phạm vi truy cập 'protected' trong OOP quy định rằng các thành viên (thuộc tính, phương thức) được khai báo là 'protected' có thể được truy cập từ bên trong lớp chứa chúng và từ các lớp con (lớp kế thừa) của lớp đó, ngay cả khi lớp con nằm ngoài gói (namespace) của lớp cha.

Tính tuần tự (Sequentiality) không phải là một nguyên tắc cơ bản của OOP. Các nguyên tắc cốt lõi của OOP là Đóng gói, Kế thừa và Đa hình (cùng với Trừu tượng hóa). Tính tuần tự liên quan đến thứ tự thực hiện các lệnh trong chương trình, không phải là một khái niệm đặc trưng của OOP.

Nguyên tắc DRY (Don't Repeat Yourself) khuyến khích việc tránh lặp lại code. Thay vào đó, nên trừu tượng hóa và tái sử dụng code thông qua các phương pháp như tạo hàm, lớp, module, v.v. Điều này giúp giảm thiểu lỗi, dễ bảo trì và cập nhật code.

Kế thừa nên được sử dụng khi có mối quan hệ 'is-a' (là một) giữa các lớp, tức là lớp con thực sự là một loại lớp cha và muốn kế thừa và mở rộng hành vi của lớp cha. Thành phần hóa phù hợp hơn cho mối quan hệ 'has-a' (có một), khi một đối tượng chứa các đối tượng khác như một phần của nó.

Thành phần hóa (Composition) là một cách để xây dựng các đối tượng phức tạp từ các đối tượng đơn giản hơn. Nó thể hiện mối quan hệ 'has-a' (có một) giữa các đối tượng. Ví dụ, một đối tượng 'Ô tô' có thể được tạo thành từ các đối tượng 'Động cơ', 'Bánh xe', 'Khung xe', v.v.

Ví dụ về phương thức 'tính diện tích' thể hiện rõ tính đa hình. Cùng một tên phương thức 'tính diện tích' có thể thực hiện các hành động khác nhau (tính toán khác nhau) tùy thuộc vào loại hình (hình tròn, hình vuông, hình tam giác). Đây là đa hình thời gian chạy, khi hành vi của phương thức được quyết định tại thời điểm chạy dựa trên đối tượng thực tế.

Nguyên tắc Single Responsibility Principle (SRP) khuyến nghị rằng mỗi lớp chỉ nên có một trách nhiệm duy nhất, hay một lý do duy nhất để thay đổi. Điều này giúp lớp trở nên dễ hiểu, dễ bảo trì và giảm thiểu tác động khi có thay đổi trong yêu cầu.

Trong kế thừa, lớp cha (lớp mà lớp con kế thừa từ đó) thường được gọi là lớp cơ sở (base class) hoặc lớp siêu (superclass). Lớp con (lớp kế thừa) được gọi là lớp dẫn xuất (derived class) hoặc lớp con (subclass).

Giao diện (Interface) định nghĩa một tập hợp các phương thức mà một lớp phải thực hiện. Nó tạo ra một 'hợp đồng' giữa giao diện và các lớp thực hiện nó, đảm bảo rằng các lớp khác nhau có thể tương tác với nhau thông qua một tập hợp các phương thức chung, tăng tính linh hoạt và khả năng mở rộng của hệ thống.

Phương thức khởi tạo (Constructor) là một phương thức đặc biệt trong lớp được tự động gọi khi một đối tượng của lớp đó được tạo ra. Nó thường được sử dụng để khởi tạo các thuộc tính của đối tượng với các giá trị ban đầu.

OOP đặc biệt hữu ích trong phát triển phần mềm lớn vì nó giúp quản lý độ phức tạp bằng cách chia chương trình thành các đối tượng và lớp có cấu trúc rõ ràng. Nó cũng thúc đẩy tái sử dụng code thông qua kế thừa và thành phần hóa, làm cho việc bảo trì và mở rộng hệ thống trở nên dễ dàng hơn.

Đa hình (Polymorphism) có nghĩa là 'nhiều hình dạng'. Trong OOP, nó cho phép một phương thức hoặc toán tử có thể hoạt động khác nhau tùy thuộc vào ngữ cảnh hoặc kiểu dữ liệu mà nó đang thao tác. Ví dụ, phương thức 'vẽ' có thể hoạt động khác nhau khi được gọi trên đối tượng 'Hình tròn' và 'Hình vuông'.

OOP thực tế RẤT MẠNH trong việc tái sử dụng mã nguồn thông qua kế thừa và thành phần hóa (composition). Các tùy chọn khác đều là ưu điểm chính xác của OOP.

Tính trừu tượng dữ liệu (data abstraction) chủ yếu đạt được thông qua đóng gói (Encapsulation). Đóng gói cho phép ẩn chi tiết triển khai bên trong của dữ liệu và chỉ cung cấp giao diện công khai để tương tác với dữ liệu đó, giúp trừu tượng hóa cách dữ liệu được lưu trữ và thao tác.

Mối quan hệ 'is-a' (là một) trong OOP thường được thể hiện thông qua kế thừa. Ví dụ, 'Chim cánh cụt là một loài chim' thể hiện mối quan hệ 'is-a', và trong OOP, lớp 'Chim cánh cụt' có thể kế thừa từ lớp 'Chim'.

Sử dụng quá nhiều vòng lặp for là một vấn đề về hiệu suất hoặc phong cách lập trình tổng quát, không đặc trưng cho lỗi trong OOP. Các lỗi khác (lạm dụng kế thừa, thiếu đóng gói, vi phạm SRP) là những lỗi thiết kế phổ biến trong OOP, ảnh hưởng đến tính bảo trì, linh hoạt và khả năng mở rộng.

Phương thức ảo (virtual method) cho phép đa hình thời gian chạy. Khi một phương thức ảo được gọi thông qua một tham chiếu lớp cha, phiên bản phương thức của lớp con (nếu có ghi đè) sẽ được thực thi, thay vì phiên bản của lớp cha. Điều này rất quan trọng cho tính linh hoạt và khả năng mở rộng trong OOP.

Kế thừa (Inheritance) là cơ chế cho phép một lớp (lớp con) kế thừa các đặc điểm (thuộc tính và phương thức) của một lớp khác (lớp cha). Điều này thúc đẩy tái sử dụng code và thiết lập mối quan hệ 'là một' giữa các lớp.

Một đối tượng trong OOP bao gồm cả thuộc tính (dữ liệu, trạng thái) và phương thức (hành vi, thao tác). Thuộc tính mô tả đặc điểm của đối tượng, còn phương thức định nghĩa những gì đối tượng có thể làm.

Tính kế thừa đa lớp (multi-level inheritance) là một dạng kế thừa mà ở đó một lớp con kế thừa từ một lớp cha, và lớp cha này lại kế thừa từ một lớp khác nữa, tạo thành một chuỗi kế thừa. Ví dụ: Lớp 'Xe' kế thừa từ 'Phương tiện giao thông', và lớp 'Ô tô' kế thừa từ 'Xe'.