Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Sinh lý hệ tiêu hóa – Đề 7

Yếu tố nội tại là glycoprotein do tế bào thành dạ dày sản xuất, cần thiết cho việc hấp thụ vitamin B12 ở hồi tràng của ruột non. Thiếu yếu tố nội tại dẫn đến thiếu máu ác tính do kém hấp thụ vitamin B12.

Nắp thanh quản (epiglottis) là nắp sụn đóng khí quản (đường thở) trong quá trình nuốt, ngăn thức ăn và nước uống đi vào khí quản và phổi, đảm bảo chúng đi vào thực quản. Nước bọt được tiết ra từ tuyến nước bọt. Thực quản mở ra do phản xạ nuốt. Răng và lưỡi phân cắt thức ăn.

Cơ vòng môn vị nằm giữa dạ dày và tá tràng (phần đầu ruột non), có chức năng chính là điều hòa tốc độ dịch vị (chyme) từ dạ dày xuống ruột non, đảm bảo ruột non có đủ thời gian tiêu hóa và hấp thụ. Cơ vòng thực quản dưới (LES) ngăn trào ngược acid. Van hồi manh tràng (ileocecal valve) ngăn trào ngược phân. Cơ vòng hậu môn ngoài kiểm soát đại tiện.

Tế bào thành (parietal cells) trong niêm mạc dạ dày chịu trách nhiệm sản xuất acid hydrochloric (HCl), tạo môi trường axit cho hoạt động của pepsin và diệt khuẩn. Tế bào chính sản xuất pepsinogen. Tế bào G sản xuất gastrin. Tế bào слизи sản xuất chất nhầy bảo vệ.

Amylase là enzyme tiêu hóa carbohydrate, phân cắt tinh bột và glycogen thành các đường đơn giản hơn (maltose, glucose). Protein được tiêu hóa bởi protease (pepsin, trypsin). Lipid được tiêu hóa bởi lipase. Vitamin không cần tiêu hóa mà được hấp thụ trực tiếp.

Ruột non có cấu trúc đặc biệt (villi, microvilli) và chiều dài lớn, tạo diện tích bề mặt khổng lồ cho việc hấp thụ chất dinh dưỡng. Dạ dày chủ yếu tiêu hóa protein và hấp thụ ít chất dinh dưỡng. Ruột già hấp thụ nước và điện giải. Thực quản chỉ vận chuyển thức ăn.

Chylomicron là lipoprotein lớn, hình thành trong tế bào biểu mô ruột non để vận chuyển lipid (triglyceride, cholesterol) đã được hấp thụ vào hệ bạch huyết, sau đó vào máu. Enzyme lipase tụy tiêu hóa lipid. CCK là hormone kích thích tiết mật. Chất nhầy bảo vệ niêm mạc ruột do tế bào goblet sản xuất.

Bicarbonate (HCO3-) là thành phần quan trọng trong dịch tụy, có vai trò trung hòa acid hydrochloric (HCl) từ dạ dày xuống tá tràng, tạo môi trường pH tối ưu cho hoạt động của các enzyme tụy và enzyme ruột non. Enzyme tụy tiêu hóa protein, lipid, carbohydrate. Muối mật nhũ tương hóa chất béo. Glucose được hấp thụ ở ruột non.

Vi khuẩn chí đường ruột có vai trò quan trọng trong việc tổng hợp vitamin K và một số vitamin nhóm B, hỗ trợ tiêu hóa chất xơ mà cơ thể không tiêu hóa được, và duy trì sức khỏe đường ruột. Chúng không sản xuất HCl, không tiêu hóa protein phức tạp (enzyme tụy và dạ dày làm điều này), và không hấp thụ glucose (ruột non hấp thụ).

Cơ vòng thực quản dưới nằm giữa thực quản và dạ dày, có chức năng chính là ngăn chặn trào ngược acid dạ dày và thức ăn từ dạ dày lên thực quản, gây ra ợ nóng hoặc viêm thực quản. Các lựa chọn khác mô tả chức năng của cơ vòng môn vị, cơ vòng Oddi, hoặc không liên quan.

Gan là cơ quan sản xuất dịch mật, đóng vai trò quan trọng trong tiêu hóa và hấp thụ chất béo. Túi mật là nơi dự trữ và cô đặc dịch mật trước khi được giải phóng vào ruột non.

Nhu động phân đoạn (segmentation) là các co thắt cục bộ ở ruột non, có tác dụng trộn lẫn thức ăn với dịch tiêu hóa, tăng tiếp xúc giữa thức ăn và niêm mạc ruột, từ đó tăng cường hấp thụ. Nhu động đẩy đẩy thức ăn di chuyển. Nhu động khối đẩy phân ở ruột già. Nhu động ngược có thể xảy ra trong nôn mửa.

Stercobilin là sắc tố mật tạo ra màu nâu đặc trưng của phân. Stercobilin được hình thành từ bilirubin (sản phẩm thoái hóa của hemoglobin) sau khi bilirubin được chuyển hóa bởi vi khuẩn đường ruột. Bilirubin là sắc tố mật có màu vàng. Urobilinogen là tiền chất của stercobilin và urobilin (trong nước tiểu). Hemoglobin là protein vận chuyển oxy trong máu.

Hệ tiêu hóa chuyên biệt trong việc tiêu hóa thức ăn, hấp thụ chất dinh dưỡng và loại bỏ chất thải. Các lựa chọn khác mô tả chức năng của hệ tuần hoàn, bài tiết và hệ miễn dịch/da.

Pepsin là enzyme protease hoạt động mạnh trong môi trường axit của dạ dày, chuyên phân cắt protein. Amylase tiêu hóa carbohydrate, lipase tiêu hóa lipid, trypsin hoạt động ở ruột non.

CCK được tiết ra từ tá tràng khi có chất béo và protein, kích thích túi mật co bóp giải phóng mật và tụy tiết enzyme tiêu hóa, hỗ trợ tiêu hóa chất béo và protein. Gastrin kích thích tiết HCl. Secretin kích thích tiết bicarbonate tụy.

Glucose và galactose được hấp thụ ở ruột non thông qua cơ chế vận chuyển tích cực thứ phát, sử dụng chất vận chuyển SGLT1, đồng vận chuyển với ion natri (Na+) đi vào tế bào biểu mô ruột. Khuếch tán đơn thuần và tăng cường không đủ hiệu quả cho việc hấp thụ đường ngược gradient nồng độ. Vận chuyển tích cực nguyên phát trực tiếp sử dụng ATP.

Tiêu hóa cơ học là quá trình vật lý làm nhỏ thức ăn, tăng diện tích bề mặt cho tiêu hóa hóa học. Nghiền nhỏ bởi răng và nhu động ruột là các ví dụ. Các lựa chọn khác liên quan đến tiêu hóa hóa học (enzyme, muối mật).

Lactase là enzyme tiêu hóa lactose (đường sữa). Thiếu lactase dẫn đến không tiêu hóa được lactose, lactose không được hấp thụ ở ruột non mà xuống ruột già, bị vi khuẩn lên men, gây ra các triệu chứng như khó tiêu, đầy hơi, tiêu chảy (không dung nạp lactose). Các lựa chọn khác không liên quan trực tiếp đến thiếu lactase.

Secretin được tiết ra từ tá tràng khi có acid từ dạ dày xuống, kích thích tụy tiết bicarbonate để trung hòa acid và gan tiết mật hỗ trợ tiêu hóa chất béo. Gastrin (từ dạ dày) kích thích tiết HCl. CCK (từ ruột non) kích thích tiết enzyme tụy và mật.

Nhu động ruột là các sóng co thắt cơ trơn giúp đẩy thức ăn dọc theo ống tiêu hóa, từ thực quản đến hậu môn. Các lựa chọn khác mô tả các chức năng khác của hệ tiêu hóa (hấp thụ, tiêu hóa hóa học, bài tiết).

Khi thức ăn xuống đến ruột non, các phản xạ và hormone từ ruột non (ví dụ CCK, secretin) sẽ ức chế hoạt động của dạ dày, làm giảm tần số co bóp và làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày, để đảm bảo ruột non có đủ thời gian tiêu hóa và hấp thụ thức ăn.

Gastrin là hormone được tiết ra từ dạ dày khi có thức ăn, kích thích tế bào thành dạ dày tiết HCl và tế bào chính tiết pepsinogen, hỗ trợ tiêu hóa protein. Các lựa chọn khác mô tả vai trò của các hormone khác (secretin, CCK) hoặc tác động ngược lại.

Tiêu hóa protein bắt đầu ở dạ dày nhờ enzyme pepsin hoạt động trong môi trường acid. Ở miệng, amylase tiêu hóa carbohydrate. Ruột non là nơi hoàn tất tiêu hóa protein và các chất dinh dưỡng khác nhờ enzyme tụy và enzyme ruột. Ruột già không có chức năng tiêu hóa protein.

Trung tâm nôn (vomiting center) nằm ở hành não (medulla oblongata), điều khiển phản xạ nôn để loại bỏ các chất độc hại hoặc không mong muốn khỏi dạ dày và ruột non. Tiểu não liên quan đến điều hòa vận động. Hồi hải mã liên quan đến trí nhớ. Vỏ não liên quan đến chức năng nhận thức cao cấp.

Nước được hấp thụ ở ruột non và ruột già chủ yếu thông qua thẩm thấu (osmosis), di chuyển theo gradient nồng độ, từ nơi có nồng độ chất tan thấp sang nơi có nồng độ chất tan cao. Chất tan được hấp thụ tích cực, tạo gradient nồng độ thúc đẩy hấp thụ nước. Các cơ chế vận chuyển tích cực chủ yếu dành cho chất tan.

Ruột già chủ yếu hấp thụ nước và điện giải từ chất thải tiêu hóa, cô đặc chất thải và hình thành phân để bài tiết. Ruột non là nơi hấp thụ chính chất dinh dưỡng. Enzyme tiêu hóa chủ yếu được sản xuất ở tụy và ruột non.

Tế bào hấp thụ (enterocytes) là tế bào biểu mô trụ đơn tạo nên niêm mạc ruột non, có vi nhung mao (microvilli) trên bề mặt, chịu trách nhiệm chính cho việc hấp thụ chất dinh dưỡng từ lòng ruột vào máu và bạch huyết. Tế bào goblet tiết chất nhầy. Tế bào Paneth tiết kháng khuẩn. Tế bào G tiết hormone gastrin (ở dạ dày, không có ở ruột non).

Ống mật chủ dẫn mật từ gan và túi mật xuống tá tràng. Tắc nghẽn ống mật chủ sẽ ngăn mật xuống ruột non, dẫn đến giảm tiêu hóa và hấp thụ chất béo (vì thiếu muối mật), gây phân có mỡ (steatorrhea) và vàng da do bilirubin tích tụ trong máu. Các lựa chọn khác không phải là hậu quả trực tiếp của tắc nghẽn ống mật chủ.

Vitamin K là vitamin tan trong chất béo (vitamin A, D, E, K), cần có muối mật để nhũ tương hóa chất béo, giúp hấp thụ các vitamin này ở ruột non. Vitamin C, B12, B1 là vitamin tan trong nước và được hấp thụ theo cơ chế khác.