Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Miễn dịch – Nhiễm trùng – Đề 1

Miễn dịch cộng đồng (herd immunity) xảy ra khi một tỷ lệ đủ lớn dân số có miễn dịch với một bệnh truyền nhiễm (thông qua vaccine hoặc nhiễm trùng trước đó). Điều này tạo ra một vòng bảo vệ, giảm khả năng lây lan của bệnh trong cộng đồng, bảo vệ cả những người chưa có miễn dịch (ví dụ: trẻ sơ sinh, người suy giảm miễn dịch).

Opson hóa là quá trình các phân tử opsonin (như kháng thể và bổ thể) bao phủ bề mặt tác nhân gây bệnh, 'đánh dấu' chúng để các tế bào thực bào (như đại thực bào và bạch cầu trung tính) nhận diện và thực bào hiệu quả hơn.

Phản ứng quá mẫn loại IV, hay quá mẫn muộn, được trung gian bởi tế bào T, đặc biệt là tế bào T hỗ trợ Th1. Các tế bào Th1 giải phóng cytokine, thu hút đại thực bào và các tế bào viêm khác đến vùng phản ứng, gây tổn thương mô sau 24-72 giờ tiếp xúc với kháng nguyên.

Trình diện kháng nguyên là quá trình các tế bào trình diện kháng nguyên (APCs) như đại thực bào, tế bào đuôi gai trình diện các mảnh kháng nguyên cho tế bào T hỗ trợ và tế bào T gây độc. Quá trình này là bước quan trọng để kích hoạt đáp ứng miễn dịch thích ứng.

Hệ thống bổ thể là một phần của miễn dịch bẩm sinh, có các chức năng chính như opson hóa, ly giải trực tiếp tế bào vi khuẩn, và tăng cường phản ứng viêm. Tuy nhiên, bổ thể không trực tiếp hoạt hóa tế bào T gây độc; tế bào T gây độc được hoạt hóa thông qua trình diện kháng nguyên và tín hiệu đồng kích thích.

Mục tiêu chính của điều trị nhiễm trùng là loại bỏ hoặc kiểm soát tác nhân gây bệnh, giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng, và hỗ trợ hệ miễn dịch của bệnh nhân phục hồi. Việc chuyển đổi nhiễm trùng mãn tính thành nhiễm trùng cấp tính không phải là mục tiêu điều trị, mà nhiễm trùng mãn tính thường khó điều trị hơn nhiễm trùng cấp tính.

Kháng thể là thành phần của miễn dịch thích ứng, được tạo ra bởi tế bào B sau khi tiếp xúc với kháng nguyên. Miễn dịch bẩm sinh bao gồm các cơ chế phòng thủ không đặc hiệu, có sẵn từ khi sinh ra, như bổ thể, tế bào NK, và phản ứng viêm.

Interferon là một nhóm cytokine có tác dụng kháng virus, kháng khối u và điều hòa miễn dịch. Interferon có tác dụng phổ rộng, không đặc hiệu cho một loại virus cụ thể. Chúng ức chế sự nhân lên của virus trong tế bào bị nhiễm và tăng cường đáp ứng miễn dịch của cơ thể.

Vaccine chứa tác nhân gây bệnh đã bị làm yếu hoặc bất hoạt. Khi được tiêm vào cơ thể, vaccine kích thích hệ miễn dịch tạo ra phản ứng miễn dịch nguyên phát và hình thành tế bào nhớ, tạo trí nhớ miễn dịch để phản ứng nhanh chóng và mạnh mẽ hơn khi gặp lại tác nhân gây bệnh thật sự trong tương lai.

Xét nghiệm ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) là một xét nghiệm miễn dịch học phổ biến, được sử dụng để phát hiện và định lượng sự hiện diện của kháng thể hoặc kháng nguyên trong mẫu bệnh phẩm (máu, dịch cơ thể, mô). ELISA dựa trên phản ứng kháng nguyên-kháng thể và sử dụng enzyme để tạo ra tín hiệu có thể đo được.

Phản ứng viêm cấp tính là phản ứng bảo vệ của cơ thể. Nó giúp khu trú nhiễm trùng tại chỗ, thu hút các tế bào miễn dịch đến vùng bị tổn thương, loại bỏ tác nhân gây bệnh và mảnh vụn tế bào, và kích hoạt quá trình sửa chữa mô.

Kháng thể không trực tiếp ly giải tế bào nhiễm bệnh. Các cơ chế chính mà kháng thể sử dụng để vô hiệu hóa tác nhân gây bệnh bao gồm trung hòa độc tố, opson hóa (tăng cường thực bào), và hoạt hóa hệ thống bổ thể. Tế bào T gây độc tế bào (CTLs) là tế bào chính chịu trách nhiệm ly giải tế bào nhiễm virus hoặc tế bào ung thư.

Sự khác biệt chính là miễn dịch chủ động (tự nhiên hoặc nhân tạo) kích thích hệ miễn dịch của chính cơ thể tạo ra kháng thể và tế bào nhớ, do đó tạo ra trí nhớ miễn dịch lâu dài. Miễn dịch thụ động (tự nhiên hoặc nhân tạo) cung cấp kháng thể trực tiếp từ nguồn bên ngoài, không tạo ra trí nhớ miễn dịch và chỉ có tác dụng tạm thời.

Vaccine giảm độc lực chứa tác nhân gây bệnh sống nhưng đã được làm yếu đi khả năng gây bệnh, vẫn có khả năng nhân lên hạn chế trong cơ thể và kích thích đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ hơn, thường tạo ra trí nhớ miễn dịch tốt hơn. Vaccine bất hoạt chứa tác nhân gây bệnh đã bị giết chết hoàn toàn, an toàn hơn nhưng có thể cần nhiều liều hơn để đạt hiệu quả tương đương.

Bạch cầu trung tính là loại bạch cầu chiếm số lượng lớn nhất trong máu, đóng vai trò quan trọng trong miễn dịch bẩm sinh. Chức năng chính của chúng là thực bào và tiêu diệt vi khuẩn và nấm tại vị trí nhiễm trùng. Chúng cũng tham gia vào phản ứng viêm.

CTLs nhận biết kháng nguyên trình diện trên phân tử MHC lớp I, không phải MHC lớp II. MHC lớp II chủ yếu liên quan đến việc trình diện kháng nguyên cho tế bào T hỗ trợ.

Hiện tượng 'thoát khỏi chọn lọc' (immune escape) là khả năng của virus (và các tác nhân gây bệnh khác) phát triển các đột biến hoặc cơ chế để tránh bị nhận diện và tiêu diệt bởi hệ miễn dịch của vật chủ. Điều này làm giảm hiệu quả của đáp ứng miễn dịch và có thể dẫn đến nhiễm trùng dai dẳng hoặc tái nhiễm.

Tế bào B là tế bào lympho chịu trách nhiệm sản xuất kháng thể. Khi được kích hoạt, tế bào B biệt hóa thành tế bào plasma, nơi kháng thể được sản xuất và giải phóng vào tuần hoàn.

Hàng rào vật lý (da, niêm mạc) và hóa học (pH acid dạ dày, enzyme lysozyme) là tuyến phòng thủ đầu tiên, hoạt động không đặc hiệu, ngăn chặn sự xâm nhập của nhiều loại tác nhân gây bệnh.

Sử dụng kháng sinh không hợp lý (quá liều, không đủ liều, không đúng bệnh) tạo áp lực chọn lọc lên vi khuẩn. Kháng sinh tiêu diệt các vi khuẩn nhạy cảm, nhưng không tiêu diệt được vi khuẩn kháng thuốc (do đột biến hoặc cơ chế kháng thuốc tự nhiên). Vi khuẩn kháng thuốc có lợi thế sinh tồn, phát triển mạnh mẽ và lan rộng, dẫn đến kháng kháng sinh.

Các dấu hiệu điển hình của viêm (theo Celsius) bao gồm sưng (tumor), đau (dolor), nóng (calor), đỏ (rubor) và mất chức năng (functio laesa). Ngứa (pruritus) không phải là một trong các dấu hiệu viêm cổ điển.

Suy giảm miễn dịch bẩm sinh (hay còn gọi là suy giảm miễn dịch nguyên phát) là các rối loạn di truyền ảnh hưởng đến sự phát triển hoặc chức năng của hệ miễn dịch, xuất hiện từ khi sinh ra.

HIV (virus gây suy giảm miễn dịch ở người) tấn công và phá hủy tế bào T hỗ trợ (CD4+), là tế bào trung tâm điều phối đáp ứng miễn dịch. Sự suy giảm số lượng và chức năng của tế bào T hỗ trợ dẫn đến suy giảm miễn dịch nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng cơ hội và ung thư.

Phản ứng thải ghép cấp tính (acute graft rejection) chủ yếu được trung gian bởi tế bào T, đặc biệt là tế bào T gây độc tế bào (CTLs). CTLs nhận diện các kháng nguyên MHC khác lạ trên tế bào ghép và tấn công, phá hủy tế bào ghép.

Khi hệ miễn dịch nhận diện sai các thành phần bình thường của cơ thể (tế bào, mô) là kháng nguyên, nó sẽ tấn công chính các thành phần đó, dẫn đến các bệnh tự miễn. Ví dụ như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống.

Miễn dịch thụ động tự nhiên là loại miễn dịch được truyền từ mẹ sang con một cách tự nhiên, qua kháng thể IgG truyền qua nhau thai trong thai kỳ hoặc kháng thể IgA trong sữa mẹ sau sinh. Đây là miễn dịch tạm thời, không tạo ra trí nhớ miễn dịch ở con.

Nhiễm trùng cơ hội là các nhiễm trùng gây ra bởi tác nhân gây bệnh thường trực trong môi trường hoặc trên cơ thể người khỏe mạnh, nhưng không gây bệnh do hệ miễn dịch khỏe mạnh kiểm soát được. Ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch, hệ miễn dịch suy yếu không đủ khả năng kiểm soát các tác nhân này, dẫn đến nhiễm trùng.

Phản ứng Arthus là một ví dụ của phản ứng quá mẫn loại III, được trung gian bởi phức hợp miễn dịch (kháng nguyên-kháng thể). Phức hợp miễn dịch lắng đọng tại mạch máu nhỏ, hoạt hóa bổ thể và gây viêm tại chỗ.

Kháng thể IgE đóng vai trò trung tâm trong phản ứng dị ứng. IgE gắn vào tế bào mast và basophil. Khi gặp lại dị nguyên, IgE liên kết chéo, kích hoạt tế bào mast và basophil giải phóng các chất trung gian gây viêm như histamine, dẫn đến các triệu chứng dị ứng.

Tế bào đuôi gai (dendritic cells) là tế bào trình diện kháng nguyên (APC) chuyên nghiệp, đóng vai trò quan trọng trong việc hoạt hóa đáp ứng miễn dịch thích ứng. Chúng bắt giữ kháng nguyên tại mô, di chuyển đến hạch bạch huyết và trình diện kháng nguyên cho tế bào T, khởi động đáp ứng miễn dịch đặc hiệu, do đó đóng vai trò cầu nối giữa miễn dịch bẩm sinh và thích ứng.