Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Giải phẫu bệnh – Đề 3

Nguyên bào sợi (Fibroblasts) là tế bào chính sản xuất collagen và các thành phần khác của chất nền ngoại bào trong quá trình lành vết thương. Chúng di chuyển đến vị trí tổn thương, tăng sinh và tổng hợp chất nền ngoại bào để tạo thành mô sẹo, giúp sửa chữa và phục hồi mô bị tổn thương.

Tăng sản nội mạc tử cung trong chu kỳ kinh nguyệt là một ví dụ về tăng sản sinh lý, là một đáp ứng bình thường của cơ thể với các kích thích nội tiết tố, cần thiết cho chức năng sinh sản. Phì đại tuyến tiền liệt lành tính là tăng sản bệnh lý. Loạn sản biểu mô cổ tử cung và u tuyến đại tràng là những thay đổi tiền ung thư hoặc tân sinh, không phải tăng sản sinh lý.

Ung thư biểu mô tuyến (Adenocarcinoma) là loại ung thư biểu mô phát sinh từ tế bào biểu mô tuyến, tức là các tế bào có chức năng tiết. Các loại ung thư biểu mô khác phát sinh từ các loại tế bào biểu mô khác: tế bào vảy, tế bào đáy, tế bào chuyển tiếp.

Histamine là một trong những trung gian hóa học chính yếu gây giãn mạch trong giai đoạn đầu của viêm cấp tính. Nó được giải phóng từ tế bào mast và các tế bào khác, làm tăng tính thấm thành mạch và giãn mạch. Bradykinin cũng có vai trò trong giãn mạch và đau, nhưng histamine thường được coi là quan trọng hơn trong giai đoạn đầu. IL-1 và TNF-α chủ yếu liên quan đến các phản ứng toàn thân của viêm và hoạt hóa tế bào nội mô, bạch cầu.

Hút thuốc lá, tiếp xúc với amiăng và tia cực tím đều là những yếu tố nguy cơ đã được chứng minh gây ung thư. Chế độ ăn giàu chất xơ, ngược lại, thường được coi là yếu tố bảo vệ chống lại một số loại ung thư, đặc biệt là ung thư đại trực tràng.

Sửa chữa bằng mô liên kết (Repair by connective tissue) hay xơ hóa (Fibrosis) dẫn đến hình thành sẹo. Quá trình này xảy ra khi tổn thương mô nghiêm trọng hoặc khi các tế bào không có khả năng tái tạo, thay vào đó, mô liên kết (collagen) được lắng đọng để thay thế mô bị tổn thương. Tái tạo (Regeneration) là quá trình thay thế các tế bào bị tổn thương bằng các tế bào cùng loại, không để lại sẹo.

Viêm cấp tính (Acute inflammation) là đáp ứng ban đầu và nhanh chóng, chủ yếu được thực hiện bởi bạch cầu đa nhân trung tính (Neutrophils), chúng là những tế bào viêm đầu tiên đến vị trí tổn thương. Lympho bào, tương bào và đại thực bào thường liên quan nhiều hơn đến viêm mạn tính hoặc các giai đoạn muộn của viêm cấp.

Pyknosis (Nhân đông đặc), karyorrhexis (Nhân vỡ vụn) và karyolysis (Nhân tan) là các thay đổi hình thái đặc trưng của nhân tế bào trong quá trình hoại tử. Chúng phản ánh sự thoái hóa và phá hủy DNA của tế bào chết. Nhân chia (Mitosis) là quá trình phân chia tế bào, một dấu hiệu của sự sống và tăng sinh, không liên quan đến hoại tử.

Apoptosis là một quá trình chết tế bào theo chương trình, được kiểm soát chặt chẽ, thường không gây viêm và đóng vai trò quan trọng trong phát triển và duy trì cân bằng nội môi. Necrosis là chết tế bào do tổn thương, không theo chương trình, thường gây viêm do giải phóng các chất nội bào vào môi trường xung quanh. Các đáp án khác mô tả sai sự khác biệt hoặc đưa ra thông tin không chính xác về bản chất của chúng.

Đại thực bào (Macrophages) đóng vai trò trung tâm trong viêm u hạt. Trong viêm u hạt, đại thực bào được hoạt hóa và biến đổi thành tế bào dạng biểu mô, tập hợp lại thành u hạt, bao quanh tác nhân gây viêm khó tiêu diệt. Các tế bào khác có thể tham gia vào u hạt, nhưng đại thực bào là thành phần chính và có vai trò quyết định.

Gen ức chế khối u (Tumor suppressor genes) có chức năng kiểm soát chu kỳ tế bào, ức chế tăng sinh tế bào và thúc đẩy apoptosis để ngăn chặn sự phát triển ung thư. Đột biến mất chức năng ở các gen này sẽ làm mất đi các 'phanh' kiểm soát tăng sinh tế bào, dẫn đến mất kiểm soát tăng sinh và tăng nguy cơ phát triển ung thư.

Xơ gan (Cirrhosis) là một bệnh gan mạn tính đặc trưng bởi sự phá hủy cấu trúc gan bình thường và thay thế bằng mô sẹo (xơ hóa) và các nốt tân sinh. Đây là giai đoạn cuối của nhiều bệnh gan mạn tính, dẫn đến suy giảm chức năng gan nghiêm trọng. Viêm gan cấp tính là tổn thương gan cấp tính, không gây xơ gan trực tiếp. Gan nhiễm mỡ là tình trạng tích tụ mỡ trong gan, có thể tiến triển thành xơ gan nhưng không phải là xơ gan. Viêm gan tự miễn là một nguyên nhân gây viêm gan mạn tính, có thể dẫn đến xơ gan.

Bệnh căn học (Pathogenesis) tập trung vào cơ chế phát triển bệnh, từ các thay đổi sinh học phân tử đến biểu hiện lâm sàng. Nguyên nhân học (Etiology) nghiên cứu về nguyên nhân gây bệnh. Bệnh sinh học (Pathophysiology) nghiên cứu về rối loạn chức năng do bệnh. Hình thái học bệnh (Morphological pathology) nghiên cứu về các thay đổi cấu trúc do bệnh.

Các dấu hiệu chính của viêm cấp tính, theo mô tả cổ điển của Celsus, bao gồm: sưng (tumor), nóng (calor), đỏ (rubor), đau (dolor) và mất chức năng (functio laesa). Xơ hóa (Fibrosis) là quá trình hình thành mô sẹo, thường liên quan đến giai đoạn sửa chữa mô sau viêm, hoặc viêm mạn tính, chứ không phải là dấu hiệu chính của viêm cấp tính ban đầu.

Hoại tử đông (Coagulative necrosis) xảy ra khi protein tế bào bị biến tính, nhưng cấu trúc tế bào cơ bản vẫn được duy trì, tạo thành 'bóng ma' tế bào. Hoại tử hóa lỏng (Liquefactive necrosis) làm tiêu hủy hoàn toàn tế bào và mô. Hoại tử mỡ (Fat necrosis) đặc trưng bởi sự phá hủy mô mỡ bởi enzyme lipase. Hoại tử bã đậu (Caseous necrosis) là dạng hoại tử đặc trưng của lao, có dạng như 'bã đậu'.

Hoại tử bã đậu (Caseous necrosis) là loại hoại tử đặc trưng thường gặp trong bệnh lao. Nó có dạng như 'bã đậu' khi nhìn đại thể, và dưới kính hiển vi, cấu trúc mô bị phá hủy hoàn toàn, chỉ còn lại các mảnh vụn tế bào và protein.

Di căn theo đường bạch huyết (Lymphatic metastasis) là cơ chế di căn phổ biến nhất đối với ung thư biểu mô (Carcinoma). Các tế bào ung thư xâm nhập vào mạch bạch huyết, di chuyển đến hạch bạch huyết khu vực và có thể lan xa hơn. Di căn theo đường máu (Hematogenous metastasis) cũng quan trọng, đặc biệt với sarcoma, nhưng ít phổ biến hơn cho ung thư biểu mô ở giai đoạn đầu. Di căn trực tiếp và qua khoang cơ thể ít gặp hơn so với di căn bạch huyết.

Phì đại (Hypertrophy) là sự tăng kích thước của tế bào, dẫn đến tăng kích thước của cơ quan hoặc mô. Tăng sản (Hyperplasia) là sự tăng số lượng tế bào, cũng dẫn đến tăng kích thước cơ quan hoặc mô. Các đáp án khác mô tả sai sự khác biệt hoặc đưa ra thông tin không chính xác về vị trí hoặc bản chất sinh lý/bệnh lý của chúng.

Thiếu máu cục bộ (Ischemia) là tình trạng giảm lưu lượng máu đến một mô, dẫn đến giảm cung cấp oxy (hypoxia) và chất dinh dưỡng cần thiết cho tế bào. Đây là cơ chế chính gây tổn thương tế bào trong thiếu máu cục bộ. Các đáp án khác mô tả các quá trình ngược lại hoặc không liên quan trực tiếp đến cơ chế tổn thương do thiếu máu cục bộ.

Phản ứng quá mẫn loại I (Type I hypersensitivity), hay phản ứng dị ứng tức thì, được trung gian bởi kháng thể IgE. IgE gắn vào tế bào mast và bạch cầu ái kiềm. Khi tiếp xúc lại với dị nguyên, IgE hoạt hóa các tế bào này giải phóng các chất trung gian gây viêm, dẫn đến các biểu hiện dị ứng.

Yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (VEGF - Vascular Endothelial Growth Factor) là một yếu tố tăng trưởng quan trọng, kích thích quá trình sinh mạch (Angiogenesis). Trong ung thư, VEGF được sản xuất bởi tế bào ung thư để thúc đẩy sự hình thành mạch máu mới, cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho khối u phát triển và di căn. Apoptosis, biệt hóa tế bào và sửa chữa DNA không phải là vai trò chính của VEGF.

Trong quá trình viêm, các mạch máu tại ổ viêm giãn ra (giãn mạch), chứ không co mạch, để tăng lưu lượng máu và các tế bào viêm đến vị trí tổn thương. Tăng tính thấm thành mạch cho phép protein huyết tương và tế bào viêm thoát ra khỏi mạch máu. Di chuyển bạch cầu và thực bào là các bước quan trọng trong việc loại bỏ tác nhân gây viêm và mô hoại tử.

Sinh mạch (Angiogenesis) là quá trình hình thành mạch máu mới từ các mạch máu đã tồn tại. Đây là một quá trình quan trọng trong nhiều tình huống sinh lý và bệnh lý, bao gồm phát triển phôi thai, lành vết thương, viêm và tăng trưởng khối u. Tạo mạch (Vasculogenesis) là sự hình thành mạch máu de novo từ các tế bào tiền thân, chủ yếu xảy ra trong quá trình phát triển phôi thai ban đầu.

Sự khác biệt cơ bản và quan trọng nhất giữa u lành tính (Benign tumor) và u ác tính (Malignant tumor) là khả năng xâm lấn các mô xung quanh và di căn đến các vị trí xa của u ác tính. U lành tính phát triển tại chỗ, không xâm lấn và không di căn. Các đáp án khác mô tả sai sự khác biệt hoặc đưa ra thông tin không chính xác về tính chất của chúng.

Loạn sản (Dysplasia) là sự tăng sinh tế bào bất thường với các đặc điểm hình thái bao gồm mất phân tầng tế bào, tăng tỷ lệ nhân/tế bào, đa hình thái tế bào và nhân. Xâm lấn màng đáy là đặc điểm của ung thư biểu mô xâm lấn, không phải loạn sản. Loạn sản là một tình trạng tiền ung thư, nhưng chưa xâm lấn màng đáy.

Thoái hóa nước (Hydropic degeneration) hay sưng tế bào là một dạng tổn thương tế bào có thể hồi phục, đặc trưng bởi sự tích tụ nước bên trong tế bào do rối loạn bơm ion, dẫn đến tế bào sưng to. Hoại tử đông và apoptosis là các dạng chết tế bào không hồi phục. Thoái hóa mỡ là sự tích tụ lipid trong tế bào, một dạng tổn thương khác.

Bệnh lupus ban đỏ hệ thống (SLE - Systemic Lupus Erythematosus) là một bệnh tự miễn dịch thuộc phản ứng quá mẫn loại III. Loại III được trung gian bởi phức hợp miễn dịch, trong đó kháng thể và kháng nguyên tạo thành phức hợp lắng đọng trong mô và mạch máu, gây viêm và tổn thương. Các loại phản ứng quá mẫn khác không phải là cơ chế chính trong SLE.

Gen p53 là một gen ức chế khối u quan trọng, thường được gọi là 'người bảo vệ bộ gen' vì vai trò chính của nó là phát hiện và đáp ứng với tổn thương DNA. p53 có thể kích hoạt các cơ chế sửa chữa DNA, ngừng chu kỳ tế bào để có thời gian sửa chữa, hoặc gây apoptosis (chết tế bào theo chương trình) nếu tổn thương quá nghiêm trọng, ngăn chặn sự tích tụ đột biến và phát triển ung thư.

Thực quản Barrett là tình trạng metaplasia biểu mô vảy (bình thường của thực quản) sang biểu mô trụ (giống biểu mô ruột). Đây là đáp ứng của niêm mạc thực quản với sự trào ngược axit dạ dày kéo dài. Các loại metaplasia khác không phù hợp với bối cảnh thực quản Barrett.

Viêm u hạt (Granulomatous inflammation) là một dạng đặc biệt của viêm mạn tính, đặc trưng bởi sự hình thành u hạt, là tập hợp của các đại thực bào được hoạt hóa (tế bào dạng biểu mô), tế bào lympho và đôi khi có tế bào khổng lồ đa nhân. Các loại viêm mạn tính khác không có đặc điểm hình thành u hạt.