Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Chuẩn đoán hình ảnh – Đề 13

Siêu âm Doppler được thiết kế đặc biệt để đánh giá dòng chảy của máu trong mạch máu, trong khi siêu âm B-mode chủ yếu cung cấp hình ảnh cấu trúc giải phẫu. Độ phân giải, tính phụ thuộc người thực hiện và chi phí không phải là ưu điểm *chính* phân biệt Doppler so với B-mode.

Trong CT mạch máu, thuốc cản quang tĩnh mạch chứa iodine được tiêm vào để làm tăng độ tương phản của mạch máu so với các mô mềm xung quanh. Máu chứa chất cản quang sẽ hấp thụ tia X nhiều hơn, làm cho mạch máu hiện lên màu trắng sáng trên hình ảnh CT, giúp đánh giá cấu trúc và bệnh lý mạch máu dễ dàng hơn. Các lựa chọn khác không phải là mục đích chính của việc tiêm cản quang trong CT mạch máu.

Ưu điểm chính của MRA so với CTA là MRA không sử dụng bức xạ ion hóa, an toàn hơn, đặc biệt cho trẻ em và phụ nữ mang thai hoặc những người cần chụp nhiều lần. CTA nhanh hơn và thường có độ phân giải không gian tốt hơn trong một số trường hợp, nhưng sử dụng bức xạ. Chi phí của MRI thường cao hơn CT.

Chụp cắt lớp vi tính (CT) sử dụng tia X, một dạng bức xạ ion hóa, để tạo ra hình ảnh cắt lớp. Các phương pháp khác như siêu âm và MRI không sử dụng bức xạ ion hóa. X-quang thường quy cũng dùng bức xạ ion hóa nhưng tạo ảnh 2D, không phải cắt lớp.

Đo độ mờ da gáy (NT) là một phần của sàng lọc trước sinh trong tam cá nguyệt thứ nhất (thường từ tuần 11-14 của thai kỳ) để đánh giá nguy cơ hội chứng Down và một số bất thường nhiễm sắc thể khác. Các lựa chọn khác không đúng về thời điểm hoặc mục đích sàng lọc của đo NT.

Soi huỳnh quang (fluoroscopy) tạo ra hình ảnh X-quang thời gian thực, cho phép quan sát chuyển động của cơ thể và hướng dẫn các thủ thuật can thiệp như đặt stent, nong mạch, sinh thiết, hoặc bơm thuốc cản quang. Các lựa chọn khác không phải là ứng dụng chính của fluoroscopy.

MRI tạo ảnh dựa trên hiện tượng cộng hưởng từ hạt nhân, chủ yếu là proton (hạt nhân hydro) trong cơ thể. Các hạt nhân này hấp thụ và phát ra năng lượng khi được đặt trong từ trường mạnh và kích thích bằng sóng radio. Các lựa chọn khác mô tả nguyên lý của các phương pháp khác (X-quang, siêu âm, xạ hình).

Ảnh giả tạo do kim loại là hiện tượng nhiễu ảnh phổ biến trong chụp CT khi có vật kim loại (ví dụ: khớp nhân tạo, vật liệu cố định xương) trong trường quét. Kim loại cản tia X mạnh, gây ra các vệt sáng và tối, làm giảm chất lượng hình ảnh xung quanh vùng kim loại. MRI cũng có thể bị ảnh giả tạo kim loại nhưng cơ chế và hình thái khác. Siêu âm và X-quang ít bị ảnh hưởng loại ảnh giả tạo này theo cách tương tự.

Bóng tim to trên X-quang tim phổi thẳng là một dấu hiệu gợi ý suy tim, khi tim giãn ra do mất khả năng bơm máu hiệu quả. Viêm phổi và tràn khí màng phổi chủ yếu ảnh hưởng đến nhu mô phổi và màng phổi. U trung thất có thể gây thay đổi hình dạng trung thất, nhưng không đặc hiệu cho bóng tim to.

Chụp nhũ ảnh là phương pháp chuyên biệt để khảo sát tuyến vú, chủ yếu được sử dụng để sàng lọc và chẩn đoán ung thư vú. Các lựa chọn khác không phải là chỉ định chính của nhũ ảnh.

Siêu âm là phương pháp lý tưởng để hướng dẫn các thủ thuật can thiệp xâm lấn tối thiểu vì nó cho phép hình ảnh thời gian thực, không sử dụng bức xạ, di động và dễ sử dụng. CT cũng được dùng nhưng thường tốn kém hơn và có bức xạ. X-quang thường quy không đủ hướng dẫn thời gian thực, còn MRI ít được dùng do thời gian quét lâu và chi phí cao.

Siêu âm thường là phương pháp đầu tay và hiệu quả để phân biệt nang (chứa dịch) và khối đặc trong gan. Nang gan điển hình có các đặc điểm siêu âm rõ ràng (vô hồi âm, thành mỏng, tăng âm phía sau). CT và MRI cũng có thể phân biệt nang và khối đặc, nhưng siêu âm thường nhanh chóng, rẻ tiền và không xâm lấn hơn để đánh giá ban đầu. X-quang bụng không có vai trò trong phân biệt này.

PET/CT là sự kết hợp của chụp cắt lớp phát xạ positron (PET), cung cấp thông tin về chức năng chuyển hóa của tế bào (ví dụ: hoạt động ung thư), và chụp cắt lớp vi tính (CT), cung cấp hình ảnh giải phẫu chi tiết. Sự kết hợp này giúp định vị chính xác các vùng hoạt động bất thường trên nền giải phẫu.

Siêu âm sử dụng sóng âm thanh tần số cao để tạo ra hình ảnh, không sử dụng bức xạ ion hóa. Các phương pháp còn lại (X-quang, CT, xạ hình) đều sử dụng bức xạ ion hóa (tia X hoặc tia gamma).

Gadolinium là chất đối quang từ đặc trưng, được sử dụng chủ yếu trong chụp cộng hưởng từ (MRI) để tăng cường độ tương phản hình ảnh và giúp phát hiện bệnh lý rõ ràng hơn. Các phương pháp khác sử dụng các loại chất đối quang khác hoặc không dùng đối quang từ.

Y học hạt nhân (bao gồm PET và SPECT) sử dụng dược chất phóng xạ để theo dõi và đánh giá các quá trình sinh lý, sinh hóa trong cơ thể, do đó cung cấp thông tin về chức năng hoạt động của cơ quan. Các phương pháp khác (X-quang, CT, MRI) chủ yếu tập trung vào hình thái giải phẫu.

Chống chỉ định tuyệt đối quan trọng nhất của MRI là sự hiện diện của máy tạo nhịp tim hoặc các thiết bị kim loại cấy ghép không tương thích MRI. Từ trường mạnh của máy MRI có thể gây rối loạn chức năng hoặc di chuyển các thiết bị này, gây nguy hiểm cho bệnh nhân. Các lựa chọn khác có thể là chống chỉ định tương đối hoặc cần thận trọng, nhưng không phải là tuyệt đối và nguy hiểm trực tiếp như thiết bị kim loại không tương thích.

Trình tự xung T2-W trong MRI được thiết kế để làm nổi bật tín hiệu của dịch. Dịch (như dịch não tủy, dịch khớp, dịch nang) sẽ có tín hiệu cao (màu trắng) trên hình ảnh T2-W, giúp phát hiện các bệnh lý liên quan đến dịch hoặc phù nề. Mô mỡ, xương và mạch máu thường được đánh giá tốt hơn trên các trình tự xung khác.

Siêu âm hòa âm (harmonic imaging) thu nhận tín hiệu âm thanh ở tần số gấp đôi tần số phát (tần số hòa âm). Tín hiệu hòa âm ít bị nhiễu và suy giảm hơn so với tín hiệu cơ bản, dẫn đến hình ảnh rõ nét hơn, giảm nhiễu ảnh và cải thiện chất lượng hình ảnh, đặc biệt ở bệnh nhân khó khảo sát hoặc mô mỡ nhiều.

'Cản quang' đề cập đến mức độ mà một vật chất hấp thụ tia X. Vật chất cản quang cao (như xương) hấp thụ nhiều tia X và hiện lên màu trắng trên phim X-quang, vật chất cản quang thấp (như khí) hấp thụ ít và hiện màu đen.

Technetium-99m (Tc-99m) là đồng vị phóng xạ phổ biến nhất được sử dụng trong xạ hình xương. Nó phát ra tia gamma có năng lượng phù hợp để ghi hình và có thời gian bán rã ngắn, giảm thiểu phơi nhiễm phóng xạ cho bệnh nhân. Các chất khác (Gadolinium, Iodine, Barium) là chất cản quang dùng trong các phương pháp khác.

Siêu âm bụng thường là lựa chọn đầu tay ở trẻ em vì không sử dụng bức xạ ion hóa, an toàn và hiệu quả trong việc khảo sát nhiều bệnh lý ổ bụng ban đầu. CT và X-quang sử dụng bức xạ, còn MRI thường được dùng khi siêu âm không đủ thông tin hoặc cần khảo sát chi tiết hơn.

DTPA (diethylenetriamine pentaacetic acid) và MAG3 (mercaptoacetyltriglycine) là các dược chất phóng xạ thường dùng trong xạ hình thận để đánh giá chức năng lọc cầu thận và bài tiết ống thận. Chúng cho phép theo dõi quá trình dược chất đi qua thận và được bài tiết ra ngoài, từ đó đánh giá chức năng tổng thể của thận. Các lựa chọn khác không phải là mục tiêu chính của xạ hình thận với DTPA/MAG3.

Chụp CT mạch máu phổi (CTPA) là phương pháp 'tiêu chuẩn vàng' để chẩn đoán nhồi máu phổi. CTPA sử dụng thuốc cản quang tĩnh mạch để làm nổi bật động mạch phổi và các nhánh của nó, giúp phát hiện huyết khối gây tắc mạch phổi. X-quang ngực và ECG ít đặc hiệu, siêu âm tim chủ yếu đánh giá chức năng tim.

Đầu dò phase array là loại đầu dò điện tử sử dụng nhiều phần tử tinh thể nhỏ. Bằng cách điều chỉnh thời gian kích thích các phần tử này, chùm tia siêu âm có thể được lái theo các hướng khác nhau mà không cần di chuyển cơ học đầu dò. Điều này rất quan trọng trong siêu âm tim để quét nhanh các mặt cắt khác nhau.

Trong tình huống cấp cứu nghi ngờ tắc ruột, chụp X-quang bụng không chuẩn bị là phương pháp nhanh chóng, đơn giản và thường đủ để xác định có tắc ruột hơi hay không. CT, siêu âm và MRI có thể được sử dụng sau đó nếu cần thêm thông tin chi tiết, nhưng X-quang là lựa chọn ban đầu nhanh nhất.

BIRADS (Breast Imaging-Reporting and Data System) là hệ thống phân loại chuẩn hóa trong nhũ ảnh để đánh giá mức độ nghi ngờ ác tính của các tổn thương vú, từ BIRADS 1 (âm tính) đến BIRADS 6 (đã được chứng minh là ung thư). Hệ thống này giúp bác sĩ đưa ra quyết định quản lý và theo dõi phù hợp cho bệnh nhân. Các lựa chọn khác không phải là mục đích chính của BIRADS.

Trong cấp cứu chấn thương sọ não, CT đầu không cản quang được ưu tiên vì nhanh chóng, dễ thực hiện và rất nhạy trong việc phát hiện xuất huyết nội sọ cấp tính (như máu tụ ngoài màng cứng, máu tụ dưới màng cứng, xuất huyết dưới nhện). MRI tốt hơn cho đánh giá chi tiết nhu mô não và các tổn thương dây chằng, nhưng chậm hơn và khó thực hiện trong cấp cứu. Nghi ngờ u não không phải là tình huống cấp cứu.

Chất cản quang đường uống như barium sulfate được sử dụng để làm nổi bật đường tiêu hóa, giúp hình ảnh dạ dày và ruột trở nên rõ ràng hơn trên phim X-quang hoặc CT. Điều này hữu ích trong việc chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến ống tiêu hóa. Các lựa chọn khác không phải là mục đích sử dụng chính của cản quang đường uống.

Nhược điểm chính của X-quang thường quy là tạo ra hình ảnh 2 chiều, gây chồng hình các cấu trúc giải phẫu lên nhau, làm giảm khả năng phát hiện và phân tích các tổn thương nhỏ hoặc nằm sâu. CT và MRI tạo ảnh cắt lớp, loại bỏ chồng hình và cung cấp thông tin 3 chiều. Chi phí và thời gian chụp thường là ưu điểm của X-quang so với CT/MRI.