Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kinh tế quốc tế – Đề 9

Cán cân thanh toán (BOP) là một bản ghi thống kê tổng hợp tất cả các giao dịch kinh tế giữa người cư trú của một quốc gia và phần còn lại của thế giới trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm. Nó bao gồm cả giao dịch hàng hóa, dịch vụ, thu nhập và các dòng vốn tài chính.

Lợi thế so sánh dựa trên chi phí cơ hội. Một quốc gia có lợi thế so sánh trong việc sản xuất một hàng hóa nếu quốc gia đó có thể sản xuất hàng hóa đó với chi phí cơ hội thấp hơn, tức là từ bỏ ít hàng hóa khác hơn, so với các quốc gia khác.

Trong hệ thống tỷ giá hối đoái thả nổi, giá trị của một đồng tiền được xác định bởi lực lượng cung và cầu trên thị trường ngoại hối. Khi cầu về một đồng tiền tăng hoặc cung giảm, giá trị của nó sẽ tăng lên, và ngược lại.

WTO là một tổ chức quốc tế giám sát và tự do hóa thương mại quốc tế. Chức năng chính của WTO bao gồm việc thiết lập các quy tắc thương mại, giảm thiểu các rào cản thương mại, và cung cấp một cơ chế để giải quyết tranh chấp thương mại giữa các quốc gia thành viên.

Thuế quan là một loại thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu. Đây là một hình thức rào cản thương mại dựa trên thuế, do đó được gọi là rào cản thuế quan. Các loại rào cản khác bao gồm rào cản phi thuế quan (như hạn ngạch, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định hành chính).

Khu vực mậu dịch tự do là một giai đoạn cơ bản của hội nhập kinh tế khu vực, trong đó các quốc gia thành viên loại bỏ thuế quan và các rào cản thương mại khác đối với hàng hóa và dịch vụ giữa họ, nhưng vẫn duy trì chính sách thương mại độc lập với các quốc gia không phải thành viên.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là một hình thức đầu tư quốc tế, trong đó một nhà đầu tư từ một quốc gia (quốc gia gốc) thiết lập một lợi ích lâu dài và quyền kiểm soát quản lý đối với một doanh nghiệp ở một quốc gia khác (quốc gia tiếp nhận đầu tư).

Hiệu ứng J-curve mô tả tình trạng cán cân thương mại có thể xấu đi trong ngắn hạn sau khi phá giá tiền tệ, trước khi cải thiện trong dài hạn. Điều này xảy ra vì trong ngắn hạn, lượng và giá trị nhập khẩu có thể không giảm ngay lập tức, trong khi giá trị xuất khẩu tính bằng nội tệ tăng lên, dẫn đến thâm hụt thương mại lớn hơn. Về dài hạn, khi lượng xuất khẩu tăng và nhập khẩu giảm do giá cả thay đổi, cán cân thương mại sẽ được cải thiện.

Thuyết Heckscher-Ohlin cho rằng lợi thế so sánh và mô hình thương mại quốc tế phát sinh từ sự khác biệt về nguồn lực và yếu tố sản xuất giữa các quốc gia. Các quốc gia có xu hướng xuất khẩu hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất tương đối dồi dào của họ và nhập khẩu hàng hóa sử dụng nhiều yếu tố sản xuất khan hiếm.

Hạn ngạch nhập khẩu là một giới hạn trực tiếp về số lượng hoặc giá trị của một loại hàng hóa cụ thể mà một quốc gia cho phép nhập khẩu trong một khoảng thời gian nhất định. Nó là một loại rào cản phi thuế quan nhằm hạn chế lượng nhập khẩu.

IMF được thành lập với mục tiêu chính là ổn định hệ thống tiền tệ quốc tế. Điều này bao gồm việc giám sát chính sách kinh tế của các quốc gia thành viên, cung cấp hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cho các quốc gia gặp khó khăn về cán cân thanh toán, và thúc đẩy hợp tác tiền tệ quốc tế.

Điều kiện Marshall-Lerner là một điều kiện kinh tế vĩ mô quan trọng, quy định rằng phá giá tiền tệ sẽ chỉ cải thiện cán cân thương mại của một quốc gia nếu tổng độ co giãn của cầu xuất khẩu và cầu nhập khẩu (tính theo giá trị tuyệt đối) lớn hơn một. Nếu điều kiện này được đáp ứng, phá giá sẽ làm tăng xuất khẩu ròng.

Hiệp định TRIPS (Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights) của WTO là một thỏa thuận quốc tế đặt ra các tiêu chuẩn tối thiểu về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ (như bằng sáng chế, bản quyền, nhãn hiệu thương mại) liên quan đến thương mại giữa các quốc gia thành viên WTO.

Cán cân vãng lai ghi lại các giao dịch hàng hóa, dịch vụ, thu nhập (như lợi nhuận từ đầu tư, lương) và chuyển giao vãng lai (như viện trợ nước ngoài, kiều hối) giữa một quốc gia và phần còn lại của thế giới. Nó phản ánh dòng chảy thu nhập và chi tiêu hiện tại.

Chảy máu chất xám là hiện tượng các chuyên gia có tay nghề cao, nhà khoa học, kỹ sư và các chuyên gia khác di cư từ quốc gia của họ (thường là các nước đang phát triển) sang các quốc gia khác (thường là các nước phát triển) để tìm kiếm cơ hội tốt hơn về việc làm, thu nhập và điều kiện sống. Điều này gây ra sự mất mát nguồn nhân lực chất lượng cao cho quốc gia xuất xứ.

Kinh tế quốc tế là một nhánh của kinh tế học nghiên cứu về các tương tác kinh tế giữa các quốc gia. Nó bao gồm các lĩnh vực như thương mại quốc tế (lý thuyết và chính sách thương mại), tài chính quốc tế (tỷ giá hối đoái, cán cân thanh toán, thị trường tài chính quốc tế), và các vấn đề kinh tế toàn cầu (như toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế khu vực, các tổ chức kinh tế quốc tế).

Mô hình trọng lực trong thương mại quốc tế, tương tự như định luật hấp dẫn của Newton trong vật lý, dự đoán rằng thương mại giữa hai quốc gia tỷ lệ thuận với quy mô kinh tế (thường đo bằng GDP) của cả hai quốc gia và tỷ lệ nghịch với khoảng cách địa lý giữa chúng. Các quốc gia lớn hơn và gần nhau hơn có xu hướng giao thương với nhau nhiều hơn.

Nguyên tắc MFN là một trong những nguyên tắc cơ bản của WTO. Nó yêu cầu rằng bất kỳ ưu đãi thương mại nào (ví dụ: giảm thuế quan) mà một quốc gia thành viên WTO dành cho một quốc gia khác (dù là thành viên WTO hay không) cũng phải được mở rộng ngay lập tức và vô điều kiện cho tất cả các thành viên WTO khác. Điều này nhằm đảm bảo sự đối xử không phân biệt đối xử trong thương mại quốc tế.

Phân công lao động quốc tế là quá trình các quốc gia chuyên môn hóa sản xuất vào các lĩnh vực mà họ có lợi thế so sánh và trao đổi hàng hóa và dịch vụ với nhau. Điều này dẫn đến sự tăng cường hiệu quả sản xuất toàn cầu, tăng tổng sản lượng và phúc lợi kinh tế cho các quốc gia tham gia.

Ưu điểm chính của hệ thống tỷ giá hối đoái cố định là nó giảm thiểu rủi ro và bất ổn liên quan đến biến động tỷ giá hối đoái, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại và đầu tư quốc tế. Doanh nghiệp và nhà đầu tư có thể lập kế hoạch kinh doanh và tài chính dễ dàng hơn khi tỷ giá hối đoái ổn định.

Thuyết lợi thế tuyệt đối của Adam Smith cho rằng một quốc gia nên chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu hàng hóa mà quốc gia đó có thể sản xuất hiệu quả hơn (tức là với năng suất lao động cao hơn) so với các quốc gia khác, và nhập khẩu hàng hóa mà quốc gia khác sản xuất hiệu quả hơn. Nó tập trung vào năng suất lao động như là nguồn gốc của lợi thế thương mại.

Rào cản phi thuế quan là các biện pháp chính sách thương mại không phải là thuế quan nhưng vẫn hạn chế thương mại quốc tế. Chúng bao gồm hạn ngạch nhập khẩu, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định về sức khỏe và an toàn, các quy định về môi trường, trợ cấp xuất khẩu, và nhiều hình thức khác.

Hội nhập kinh tế theo chiều rộng (shallow integration) chủ yếu tập trung vào việc loại bỏ các rào cản thương mại 'tại biên giới' như thuế quan và hạn ngạch. Hội nhập kinh tế theo chiều sâu (deep integration) tiến xa hơn bằng cách bao gồm hài hòa hóa hoặc tương đồng hóa các chính sách và quy định trong nước (ví dụ: tiêu chuẩn sản phẩm, quy định lao động, chính sách cạnh tranh) giữa các quốc gia thành viên, nhằm giảm thiểu các rào cản thương mại phát sinh từ sự khác biệt trong quy định quốc gia.

Kênh tỷ giá là một trong những cơ chế quan trọng mà qua đó chính sách tiền tệ tác động đến nền kinh tế mở. Khi ngân hàng trung ương thay đổi lãi suất, nó ảnh hưởng đến dòng vốn quốc tế. Ví dụ, tăng lãi suất có thể thu hút vốn từ nước ngoài, làm tăng cầu về đồng nội tệ và làm đồng nội tệ lên giá. Tỷ giá hối đoái thay đổi này sau đó tác động đến giá cả tương đối của hàng hóa trong nước và nước ngoài, ảnh hưởng đến xuất khẩu ròng và tổng cầu.

Hiện tượng 'thâm hụt kép' đề cập đến tình trạng khi một quốc gia đồng thời trải qua cả thâm hụt ngân sách chính phủ (chi tiêu chính phủ vượt quá thu ngân sách) và thâm hụt thương mại (nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ vượt quá xuất khẩu). Theo một số lý thuyết kinh tế vĩ mô, thâm hụt ngân sách có thể dẫn đến thâm hụt thương mại, đặc biệt trong nền kinh tế mở với dòng vốn tự do.

Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) là một ví dụ điển hình của liên minh kinh tế và tiền tệ, giai đoạn hội nhập kinh tế cao nhất. Nó bao gồm các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu đã thông qua đồng euro làm đồng tiền chung. Liên minh kinh tế và tiền tệ không chỉ bao gồm khu vực mậu dịch tự do, liên minh thuế quan và thị trường chung, mà còn có sự phối hợp chính sách kinh tế vĩ mô và chính sách tiền tệ chung.

Lý thuyết thương mại mới, phát triển vào cuối thế kỷ 20, nhấn mạnh vai trò của quy mô kinh tế (economies of scale) và lợi thế của người đi đầu (first-mover advantage) trong việc giải thích mô hình thương mại quốc tế, đặc biệt trong các ngành công nghiệp có tính chất độc quyền tập đoàn hoặc cạnh tranh độc quyền. Nó bổ sung cho các lý thuyết thương mại truyền thống dựa trên lợi thế so sánh.

Chính sách bảo hộ mậu dịch là các biện pháp chính phủ áp dụng để bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước khỏi cạnh tranh từ hàng nhập khẩu. Các biện pháp bảo hộ có thể bao gồm thuế quan, hạn ngạch, trợ cấp và các rào cản phi thuế quan khác. Mục tiêu của bảo hộ là tạo điều kiện cho các ngành công nghiệp trong nước phát triển, duy trì việc làm và tăng trưởng kinh tế trong nước, mặc dù nó có thể gây ra chi phí cho người tiêu dùng và làm giảm hiệu quả kinh tế toàn cầu.

Trong mô hình Mundell-Fleming với tỷ giá hối đoái thả nổi và vốn di chuyển hoàn hảo, chính sách tài khóa mở rộng thường không hiệu quả trong việc tăng sản lượng quốc gia. Khi chính phủ tăng chi tiêu, nó có xu hướng làm tăng lãi suất trong nước. Do vốn di chuyển hoàn hảo, dòng vốn vào tăng lên, làm đồng nội tệ lên giá. Sự lên giá của đồng nội tệ làm giảm xuất khẩu ròng, và tác động tiêu cực này triệt tiêu tác động kích thích ban đầu của chính sách tài khóa lên tổng cầu và sản lượng.

Mặc dù đôi khi được sử dụng thay thế cho nhau, 'quốc tế hóa' và 'toàn cầu hóa' có sự khác biệt. Quốc tế hóa thường được hiểu là sự gia tăng tương tác và phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại và đầu tư. Toàn cầu hóa là một khái niệm rộng hơn, bao gồm quá trình gia tăng sự kết nối và phụ thuộc lẫn nhau trên phạm vi toàn cầu, không chỉ trong kinh tế mà còn trong văn hóa, xã hội, chính trị, và công nghệ. Toàn cầu hóa thể hiện mức độ tích hợp sâu rộng và phức tạp hơn so với quốc tế hóa.