Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Nội khoa cơ sở – Đề 15

Ran nổ ở phổi là một dấu hiệu thực thể, được phát hiện qua thăm khám lâm sàng (nghe phổi bằng ống nghe), không phải triệu chứng cơ năng (triệu chứng do bệnh nhân tự cảm nhận và mô tả).

Độ lọc cầu thận ước tính (eGFR) là xét nghiệm máu đơn giản, chi phí thấp, và cung cấp thông tin tổng quan về chức năng thận, thường được sử dụng như xét nghiệm sàng lọc ban đầu. Các xét nghiệm khác phức tạp hơn và thường được chỉ định khi có nghi ngờ bệnh lý thận cụ thể hoặc cần đánh giá chuyên sâu hơn.

Đái tháo đường type 2 đặc trưng bởi tình trạng kháng insulin (tế bào giảm đáp ứng với insulin) và suy giảm chức năng tế bào beta tuyến tụy (giảm khả năng sản xuất insulin tương đối). Ban đầu có thể có tăng insulin để bù trừ kháng insulin, nhưng về lâu dài, tế bào beta suy giảm.

Nội soi là một thủ thuật xâm lấn, sử dụng ống nội soi để quan sát trực tiếp bên trong ống tiêu hóa hoặc các cơ quan khác. Nhìn, nghe, và gõ là các kỹ năng khám lâm sàng bụng cơ bản, thực hiện bằng tay và ống nghe.

Béo phì và hội chứng chuyển hóa (bao gồm kháng insulin, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu) là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), có thể tiến triển thành xơ gan không do rượu (NASH). Viêm gan virus B và C cũng gây xơ gan, nhưng thường được xếp vào nhóm xơ gan do virus. Sử dụng thuốc kéo dài có thể gây tổn thương gan nhưng ít phổ biến hơn so với béo phì trong xơ gan không do rượu.

Thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn (SABA) như salbutamol hoặc terbutalin là thuốc đầu tay trong cơn hen phế quản cấp tính vì chúng có tác dụng giãn phế quản nhanh chóng, giúp cải thiện luồng khí và giảm triệu chứng khó thở ngay lập tức.

Phù phổi cấp do tim (phù phổi do suy tim trái) là phù phổi do tăng áp lực thủy tĩnh trong mao mạch phổi, không phải do tổn thương trực tiếp màng phế nang mao mạch như trong ARDS. ARDS là hội chứng suy hô hấp cấp do tổn thương màng phế nang mao mạch, gây tăng tính thấm thành mạch và phù phổi do viêm, thường gặp trong viêm phổi nặng, sốc nhiễm trùng, viêm tụy cấp nặng và nhiều nguyên nhân khác.

Trong sốc giảm thể tích (do mất máu, mất dịch), các dấu hiệu sinh tồn điển hình là mạch nhanh (tăng cung lượng tim bù trừ), huyết áp tụt (giảm thể tích tuần hoàn), và nhịp thở nhanh (tăng thông khí bù trừ). Thân nhiệt thường bình thường hoặc hạ thấp (do giảm tưới máu ngoại vi), không tăng cao.

Đoạn ST chênh lên trên ECG là dấu hiệu đặc trưng của nhồi máu cơ tim cấp có ST chênh lên (STEMI), một tình trạng cấp cứu tim mạch do tắc nghẽn hoàn toàn động mạch vành, gây thiếu máu cơ tim nghiêm trọng.

Thuốc ức chế men chuyển (ACEI) ức chế enzyme chuyển angiotensin (ACE), enzyme này chịu trách nhiệm chuyển angiotensin I thành angiotensin II. Angiotensin II là một chất co mạch mạnh và kích thích giải phóng aldosterone, gây tăng huyết áp. Do đó, ức chế sản xuất angiotensin II là cơ chế tác dụng chính của ACEI trong điều trị tăng huyết áp.

Vàng da thường trở nên rõ ràng trên lâm sàng khi nồng độ bilirubin toàn phần trong máu vượt quá 2.5 mg/dL. Mức bilirubin bình thường thường dưới 1.0 mg/dL.

Xét nghiệm công thức máu (CBC) tập trung vào các thành phần tế bào của máu, bao gồm hồng cầu, bạch cầu, và tiểu cầu. Điện giải đồ (Na+, K+, Cl-) là các ion trong huyết tương và được đánh giá bằng xét nghiệm điện giải đồ, không phải CBC.

Streptococcus pneumoniae (phế cầu khuẩn) là nguyên nhân vi khuẩn phổ biến nhất gây viêm phổi mắc phải cộng đồng (CAP) ở người lớn. Các tác nhân khác như virus cúm, Mycoplasma pneumoniae, và Haemophilus influenzae cũng gây CAP nhưng ít phổ biến hơn hoặc thường gặp ở các nhóm đối tượng đặc biệt (ví dụ: Mycoplasma ở người trẻ).

Điều trị hạ kali máu (hypokalemia) tập trung vào việc bổ sung kali để nâng nồng độ kali máu về mức bình thường. Bổ sung kali có thể thực hiện qua đường uống (nếu hạ kali máu nhẹ) hoặc tĩnh mạch (nếu hạ kali máu nặng hoặc có triệu chứng). Truyền insulin giúp đưa kali vào tế bào, nhưng không phải biện pháp chính để bổ sung kali. Hạn chế kali trong chế độ ăn và lợi tiểu giữ kali có thể giúp ngăn ngừa hạ kali máu, nhưng không phải biện pháp điều trị khi đã có hạ kali máu.

N-acetylcysteine (NAC) là thuốc giải độc đặc hiệu cho ngộ độc paracetamol (acetaminophen). NAC giúp phục hồi glutathione trong gan, chất cần thiết để chuyển hóa và giải độc paracetamol. Naloxone là thuốc giải độc opioid, than hoạt tính giúp hấp phụ thuốc trong đường tiêu hóa (nhưng hiệu quả giảm theo thời gian), flumazenil là thuốc giải độc benzodiazepine.

Nitrofurantoin và trimethoprim-sulfamethoxazole (cotrimoxazole) là các kháng sinh thường được lựa chọn đầu tay để điều trị nhiễm trùng đường tiết niệu không biến chứng do phổ kháng khuẩn phù hợp và ít gây kháng thuốc hơn so với các nhóm khác như fluoroquinolone hay cephalosporin thế hệ 3 (thường dành cho nhiễm trùng nặng hơn hoặc kháng thuốc).

CT mạch máu phổi (CTPA - Computed Tomography Pulmonary Angiography) là phương pháp xét nghiệm hình ảnh được coi là 'tiêu chuẩn vàng' trong chẩn đoán tắc mạch phổi (PE) vì độ nhạy và độ đặc hiệu cao trong việc phát hiện huyết khối trong động mạch phổi.

Trong bệnh gút cấp tính, mục tiêu điều trị hàng đầu là giảm nhanh chóng cơn đau và viêm khớp cấp tính. Các biện pháp giảm acid uric máu lâu dài (như dùng allopurinol) được sử dụng để phòng ngừa các đợt gút cấp tái phát, không phải để điều trị cơn gút cấp.

Triệu chứng khó thở, ho khạc đờm, và đặc biệt là ran rít ran ngáy (wheezing) khi nghe phổi rất gợi ý đến hen phế quản, do co thắt phế quản gây tắc nghẽn đường thở. Viêm phổi thường có ran nổ, tràn dịch màng phổi có thể giảm rì rào phế nang, xẹp phổi cũng có thể giảm rì rào phế nang, nhưng ít có ran rít ran ngáy điển hình như hen phế quản.

Trong cấp cứu ngừng tuần hoàn, trình tự ABC (Airway - Breathing - Circulation) là trình tự ưu tiên. Đầu tiên, đảm bảo đường thở thông thoáng (Airway), sau đó hỗ trợ hô hấp (Breathing), và cuối cùng là tuần hoàn (Circulation) bằng ép tim ngoài lồng ngực.

Lợi tiểu quai (như furosemide) có tác dụng lợi tiểu mạnh nhất và gây mất kali qua nước tiểu nhiều nhất, do đó có nguy cơ gây hạ kali máu cao hơn so với lợi tiểu thiazide. Lợi tiểu giữ kali (spironolactone) thực tế lại giúp giữ kali, còn lợi tiểu thẩm thấu (mannitol) ít ảnh hưởng đến kali máu.

Troponin T và Troponin I là các protein tim đặc hiệu, tăng cao trong máu khi có tổn thương tế bào cơ tim, đặc biệt là trong nhồi máu cơ tim. Chúng là xét nghiệm quan trọng để chẩn đoán và đánh giá mức độ tổn thương cơ tim trong nhồi máu cơ tim cấp.

Thủng dạ dày tá tràng là biến chứng nguy hiểm nhất của loét dạ dày tá tràng vì có thể gây viêm phúc mạc, nhiễm trùng huyết, và đe dọa tính mạng. Xuất huyết tiêu hóa cũng là biến chứng thường gặp và nguy hiểm, hẹp môn vị gây tắc nghẽn dạ dày, ung thư dạ dày là biến chứng muộn nhưng ít gặp hơn so với thủng trong bệnh cảnh cấp tính.

Sốt cao, đau đầu dữ dội, và cứng gáy là bộ ba triệu chứng kinh điển gợi ý viêm màng não mủ (viêm màng não do vi khuẩn). Các triệu chứng khác như nôn, sợ ánh sáng, lơ mơ, co giật cũng có thể đi kèm.

5-aminosalicylate (5-ASA) như mesalamine hoặc sulfasalazine là thuốc điều trị đầu tay cho viêm loét đại tràng (UC) mức độ nhẹ đến trung bình. Corticosteroid đường toàn thân thường được sử dụng cho đợt cấp nặng hoặc khi 5-ASA không hiệu quả. Kháng sinh không phải là điều trị chính cho UC (trừ khi có nhiễm trùng cơ hội). Thuốc ức chế miễn dịch được dùng trong trường hợp UC nặng hoặc kháng trị.

Suy thận cấp trước thận (prerenal AKI) xảy ra do giảm tưới máu thận. Nguyên nhân thường gặp nhất là mất nước (giảm thể tích tuần hoàn) do tiêu chảy, nôn mửa, mất máu, hoặc sử dụng thuốc lợi tiểu quá mức. Viêm cầu thận cấp là nguyên nhân tại thận (renal AKI), sỏi thận gây tắc nghẽn là nguyên nhân sau thận (postrenal AKI), thuốc độc thận cũng gây tổn thương thận trực tiếp (renal AKI).

Siêu âm màng phổi có độ nhạy và độ đặc hiệu cao hơn so với các phương pháp khác trong chẩn đoán tràn dịch màng phổi, đặc biệt là dịch lượng ít. Nghe và gõ phổi có thể gợi ý nhưng không đặc hiệu. X-quang ngực thẳng là phương pháp thường quy, nhưng siêu âm nhạy hơn và có thể hướng dẫn chọc hút dịch màng phổi.

Warfarin là thuốc chống đông đường uống kháng vitamin K thế hệ cũ, không thuộc nhóm NOACs/DOACs (Novel/Direct Oral Anticoagulants). Các NOACs/DOACs phổ biến bao gồm rivaroxaban, apixaban, edoxaban, và dabigatran, có cơ chế tác dụng trực tiếp lên yếu tố đông máu Xa hoặc thrombin, khác với warfarin.

Bệnh nhân nam lớn tuổi, có tiền sử hút thuốc lá nhiều năm, ho khạc đờm kéo dài, khó thở tăng dần là các yếu tố nguy cơ và triệu chứng điển hình của bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Hen phế quản thường khởi phát sớm hơn, có tính chất cơn kịch phát và đáp ứng tốt với thuốc giãn phế quản. Giãn phế quản có thể gây ho khạc đờm mạn tính nhưng ít liên quan trực tiếp đến hút thuốc lá như COPD. Lao phổi cần được loại trừ nhưng ít phù hợp với bệnh cảnh mạn tính và tiền sử hút thuốc lá.

Phối hợp thuốc ức chế renin trực tiếp (aliskiren) với thuốc ức chế men chuyển (ACEI) hoặc ức chế thụ thể angiotensin (ARB) (cả ba thuốc tác động lên hệ renin-angiotensin-aldosterone) không được khuyến cáo do tăng nguy cơ hạ huyết áp, suy thận cấp, và tăng kali máu mà không mang lại lợi ích lâm sàng vượt trội. Các nhóm thuốc khác như lợi tiểu thiazide, chẹn beta, chẹn kênh canxi có thể phối hợp với ACEI/ARB trong điều trị tăng huyết áp.