Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Ký sinh trùng – Đề 1

Chăn thả vật nuôi ở mật độ cao thực tế làm tăng nguy cơ lây nhiễm ký sinh trùng do tăng sự tiếp xúc giữa các vật nuôi và với mầm bệnh trong môi trường. Các biện pháp khác đều là biện pháp kiểm soát ký sinh trùng hiệu quả trong chăn nuôi: sử dụng thuốc tẩy giun định kỳ, vệ sinh chuồng trại, và luân canh đồng cỏ giúp giảm tải lượng ký sinh trùng trong môi trường.

Vệ sinh cá nhân (rửa tay sạch, ăn chín uống sôi) và vệ sinh môi trường (xử lý phân, rác thải, giữ gìn nguồn nước sạch) là biện pháp phòng bệnh giun sán hiệu quả và bền vững nhất trong cộng đồng. Uống thuốc tẩy giun định kỳ là biện pháp điều trị và phòng bệnh thứ cấp, vaccine phòng bệnh giun sán hiện chưa phổ biến, và thuốc diệt côn trùng chỉ hiệu quả với một số bệnh giun sán lây truyền qua côn trùng.

Plasmodium falciparum, ký sinh trùng gây bệnh sốt rét, lây truyền qua vết đốt của muỗi Anopheles mang ký sinh trùng. Khi muỗi đốt người, ký sinh trùng xâm nhập vào máu và gây bệnh. Các loại giun đũa, amip lỵ và giun kim thường lây truyền qua đường tiêu hóa (ăn uống thực phẩm hoặc nước ô nhiễm) hoặc đường phân-miệng, không lây qua đường máu trực tiếp (ngoại trừ truyền máu nhiễm bệnh).

Bệnh sốt rét ở người do ký sinh trùng Plasmodium, thuộc nhóm động vật nguyên sinh (Protozoa), gây ra. Các loại giun tròn, sán dây (thuộc nhóm giun sán) và côn trùng không phải là nguyên nhân gây bệnh sốt rét.

Hội chứng Loeffler là một phản ứng viêm ở phổi do ấu trùng của một số loại giun tròn (trong đó có giun đũa) di chuyển qua phổi trong quá trình hoàn thành vòng đời. Khi ấu trùng giun đũa di chuyển qua phổi, chúng có thể gây tổn thương và viêm phổi, dẫn đến các triệu chứng của hội chứng Loeffler (ho, khó thở, sốt nhẹ). Các giai đoạn khác của vòng đời giun đũa không gây hội chứng Loeffler ở phổi.

Viêm não mô cầu (neurocysticercosis) là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh sán dây lợn (Taenia solium). Khi người ăn phải trứng sán dây lợn (thường do ô nhiễm phân), ấu trùng sán có thể di chuyển đến não và hình thành các nang ấu trùng, gây ra các triệu chứng thần kinh. Sán dây bò, sán lá gan nhỏ và sán lá phổi không gây bệnh viêm não mô cầu.

Trong vòng đời của sán lá gan lớn (Fasciola hepatica), ốc nước ngọt đóng vai trò là vật chủ trung gian. Ấu trùng sán phát triển trong ốc, sau đó rời ốc và bám vào thực vật thủy sinh. Trâu bò và người là vật chủ chính, nhiễm bệnh khi ăn phải thực vật thủy sinh có ấu trùng sán. Cá và ruồi muỗi không phải là vật chủ trung gian của sán lá gan lớn.

Phương thức lây truyền trực tiếp là khi ký sinh trùng lây từ vật chủ này sang vật chủ khác mà không cần vật trung gian. Ăn thịt động vật nấu chưa chín là phương thức lây truyền gián tiếp, vì động vật đóng vai trò là vật chủ trung gian chứa ký sinh trùng trước khi lây sang người.

Thuốc tẩy giun (anthelmintic) là nhóm thuốc đặc hiệu để điều trị nhiễm giun sán nói chung, bao gồm cả giun tròn. Kháng sinh dùng để điều trị nhiễm vi khuẩn, kháng virus dùng cho nhiễm virus, và kháng nấm dùng cho nhiễm nấm. Chúng không có tác dụng với giun tròn.

Mục tiêu chính của điều trị bệnh ký sinh trùng thường là giảm số lượng ký sinh trùng trong cơ thể vật chủ xuống mức mà chúng không còn gây ra triệu chứng bệnh hoặc biến chứng nguy hiểm. Trong nhiều trường hợp, việc tiêu diệt hoàn toàn ký sinh trùng là khó khăn hoặc không cần thiết (ví dụ, với một số ký sinh trùng đường ruột, chỉ cần giảm tải lượng đủ để hết triệu chứng). Tăng cường miễn dịch là biện pháp hỗ trợ, nhưng không phải mục tiêu chính của điều trị bằng thuốc. Ngăn lây lan là mục tiêu phòng bệnh, không phải mục tiêu điều trị trực tiếp cho cá nhân.

Ký sinh trùng cơ hội là những vi sinh vật (bao gồm cả ký sinh trùng) thường không gây bệnh ở người có hệ miễn dịch bình thường, nhưng lại có thể gây bệnh nghiêm trọng ở người có hệ miễn dịch suy yếu (ví dụ như bệnh nhân HIV/AIDS, người dùng thuốc ức chế miễn dịch). Các đáp án khác không đúng với định nghĩa ký sinh trùng cơ hội.

Vật chủ trung gian là vật chủ mà ký sinh trùng phát triển giai đoạn ấu trùng hoặc sinh sản vô tính. Vật chủ chính là nơi ký sinh trùng trưởng thành và sinh sản hữu tính. Vật chủ trung gian thường đóng vai trò là phương tiện để ký sinh trùng lây lan sang vật chủ chính.

Vật chủ chứa (reservoir host) là vật chủ tự nhiên mà ký sinh trùng có thể sống và sinh sản một cách lâu dài, thường không biểu hiện triệu chứng bệnh hoặc triệu chứng nhẹ, và đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì nguồn lây nhiễm ký sinh trùng cho các vật chủ khác (bao gồm cả con người). Các đáp án khác không đúng với định nghĩa vật chủ chứa.

Lợi ích chính mà ký sinh trùng nhận được từ mối quan hệ ký sinh là nguồn dinh dưỡng (lấy từ vật chủ) và môi trường sống ổn định (bên trong hoặc trên vật chủ). Các đáp án khác không phải là lợi ích chính của ký sinh trùng trong mối quan hệ ký sinh. Ký sinh trùng không giúp vật chủ khỏe mạnh hơn hoặc cải thiện khả năng sinh sản của vật chủ, và việc được bảo vệ khỏi săn mồi không phải là lợi ích trực tiếp và phổ biến của ký sinh trùng.

Hiện tượng tăng cường độc lực của ký sinh trùng có thể xảy ra khi ký sinh trùng được truyền sang một vật chủ mới mà vật chủ này dễ mẫn cảm hơn (chưa có miễn dịch hoặc hệ miễn dịch yếu hơn). Trong môi trường vật chủ mới, ký sinh trùng có thể phát triển mạnh mẽ hơn và gây bệnh nặng hơn. Các đáp án khác không phải là nguyên nhân trực tiếp gây tăng độc lực.

Ký sinh trùng thường có kích thước nhỏ hơn vật chủ, để có thể sống bên trong hoặc trên bề mặt vật chủ mà không gây chết vật chủ quá nhanh (để đảm bảo nguồn dinh dưỡng và nơi ở). Các đặc điểm khác là đúng: ký sinh trùng sống phụ thuộc vào vật chủ, gây hại cho vật chủ, và thường có khả năng sinh sản cao để duy trì nòi giống và tăng khả năng lây nhiễm.

Bệnh giun chỉ bạch huyết (lymphatic filariasis), hay còn gọi là bệnh слон chân voi, do các loài giun chỉ thuộc họ Filarioidea, phổ biến nhất là Wuchereria bancrofti, gây ra. Sán lá máu gây bệnh sán máng, giun xoắn gây bệnh giun xoắn, và giun lươn gây bệnh giun lươn. Chỉ có giun chỉ là nguyên nhân gây bệnh giun chỉ bạch huyết.

Xét nghiệm phân là phương pháp chính để chẩn đoán nhiễm ký sinh trùng đường ruột, vì phân chứa trứng, ấu trùng hoặc bào nang của ký sinh trùng. Xét nghiệm máu có thể dùng để phát hiện một số ký sinh trùng nhưng không phải là phương pháp chính cho ký sinh trùng đường ruột. Xét nghiệm nước tiểu và dịch não tủy ít khi được sử dụng để chẩn đoán ký sinh trùng đường ruột.

Ký sinh trùng nội sống bên trong cơ thể vật chủ, ví dụ như giun sán trong ruột hoặc ký sinh trùng sốt rét trong máu. Ký sinh trùng ngoài sống trên bề mặt cơ thể vật chủ, ví dụ như chấy rận. Ký sinh trùng tạm thời chỉ ký sinh trong một giai đoạn ngắn, còn ký sinh trùng vĩnh viễn ký sinh trong phần lớn hoặc toàn bộ vòng đời.

Nhiễm quá nhiều ký sinh trùng (tải lượng ký sinh trùng cao) có thể gây ra nhiều tác hại cho vật chủ, bao gồm suy dinh dưỡng (do ký sinh trùng cạnh tranh dinh dưỡng hoặc gây mất máu), suy yếu (do tổn thương cơ quan, mô), và trong trường hợp nặng có thể dẫn đến tử vong. Các đáp án khác không đúng: nhiễm ký sinh trùng không tạo miễn dịch hoàn toàn, ký sinh trùng không tự động rời vật chủ khi quá nhiều, và không thiết lập mối quan hệ cộng sinh hỗ tương khi tải lượng ký sinh trùng cao.

Sử dụng thuốc kháng ký sinh trùng không đúng cách (ví dụ, dùng không đủ liều, không đủ thời gian, hoặc tự ý ngừng thuốc) hoặc lạm dụng thuốc (dùng khi không cần thiết) là nguyên nhân chính dẫn đến sự phát triển và lan rộng của tình trạng kháng thuốc ở ký sinh trùng. Các đáp án khác không làm tăng nguy cơ kháng thuốc: dùng đúng liều, dùng dự phòng đúng chỉ định, và phát triển vaccine là các biện pháp kiểm soát và phòng bệnh, không gây kháng thuốc.

Một số ký sinh trùng có khả năng thay đổi kháng nguyên bề mặt của chúng, khiến hệ miễn dịch của vật chủ khó nhận diện và tấn công. Đây là một cơ chế trốn tránh miễn dịch hiệu quả. Các đáp án khác không đúng: ký sinh trùng không tăng cường hệ miễn dịch vật chủ, không tạo kháng thể đặc hiệu cho vật chủ, và việc tiết enzyme tiêu diệt tế bào miễn dịch không phải là cơ chế trốn tránh miễn dịch phổ biến mà là cơ chế gây bệnh.

Bệnh toxoplasmosis do động vật nguyên sinh Toxoplasma gondii gây ra. Trypanosoma cruzi gây bệnh Chagas, Leishmania donovani gây bệnh leishmaniasis nội tạng (kala-azar), và Giardia lamblia gây bệnh giardia. Chỉ Toxoplasma gondii là nguyên nhân gây bệnh toxoplasmosis.

Bệnh lỵ amip (amoebiasis) do động vật nguyên sinh Entamoeba histolytica gây ra. Giardia lamblia gây bệnh giardia, Cryptosporidium parvum gây bệnh cryptosporidiosis, và Cyclospora cayetanensis gây bệnh cyclosporiasis. Tất cả đều là ký sinh trùng đường ruột, nhưng chỉ Entamoeba histolytica là nguyên nhân gây bệnh lỵ amip.

Hiện tượng tái hoạt động của ký sinh trùng xảy ra khi một ký sinh trùng đang ở trạng thái ngủ (không hoạt động, không gây bệnh) trong cơ thể vật chủ, bỗng nhiên hoạt động trở lại và gây bệnh khi hệ miễn dịch của vật chủ bị suy yếu. Ví dụ, bệnh toxoplasmosis có thể tái hoạt động ở bệnh nhân HIV/AIDS. Các đáp án khác không phù hợp với khái niệm tái hoạt động.

Hội sinh là mối quan hệ cộng sinh trong đó một loài (vật hội sinh) có lợi, còn loài kia (vật chủ) không bị ảnh hưởng, tức không lợi cũng không hại. Ký sinh là một loài có lợi và loài kia bị hại. Cộng sinh bắt buộc và cộng sinh hỗ tương đều là các hình thức cộng sinh mà cả hai loài cùng có lợi, hoặc ít nhất là một trong hai loài phụ thuộc vào mối quan hệ đó để tồn tại.

Ký sinh trùng đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái. Chúng giúp kiểm soát số lượng quần thể vật chủ, ngăn chặn một loài nào đó trở nên quá ưu thế, và góp phần duy trì sự cân bằng và đa dạng sinh học. Mặc dù gây hại cho vật chủ cá thể, nhưng ở cấp độ quần thể và hệ sinh thái, ký sinh trùng có vai trò sinh thái quan trọng. Các đáp án khác mô tả vai trò không chính xác hoặc tiêu cực quá mức.

Ký sinh trùng bắt buộc (obligate parasite) là loại ký sinh trùng hoàn toàn phụ thuộc vào vật chủ để hoàn thành vòng đời và tồn tại. Plasmodium (ký sinh trùng gây sốt rét) là một ví dụ điển hình, vì chúng không thể sống và sinh sản bên ngoài vật chủ (người và muỗi Anopheles). Các đáp án khác là ký sinh trùng nhưng không nhất thiết là ký sinh trùng bắt buộc (có thể tồn tại trong môi trường bên ngoài vật chủ trong một thời gian nhất định hoặc có giai đoạn sống tự do).

Bảo quản thực phẩm đã nấu chín ở nhiệt độ phòng là một sai lầm nghiêm trọng, vì nhiệt độ phòng là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn và ký sinh trùng phát triển, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh. Các biện pháp khác đều đúng: rửa tay sạch, nấu chín kỹ thực phẩm, và sử dụng nước sạch giúp giảm nguy cơ nhiễm ký sinh trùng từ thực phẩm.

Đối với các bệnh do ký sinh trùng lây truyền qua côn trùng trung gian (ví dụ, sốt rét, sốt xuất huyết do virus Dengue - mặc dù không phải ký sinh trùng nhưng cơ chế tương tự), biện pháp quan trọng nhất là kiểm soát và tiêu diệt côn trùng trung gian truyền bệnh (ví dụ, muỗi). Các biện pháp khác cũng quan trọng, nhưng kiểm soát côn trùng trung gian là biện pháp trực tiếp và hiệu quả nhất để cắt đứt đường truyền bệnh. Uống thuốc dự phòng, vệ sinh cá nhân và vaccine là các biện pháp hỗ trợ.