Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kinh tế đại cương – Đề 5

Tăng trưởng kinh tế dài hạn chủ yếu dựa vào tăng vốn vật chất, tiến bộ công nghệ và cải thiện chất lượng nguồn nhân lực. Tăng trưởng dân số nhanh chóng có thể gây áp lực lên nguồn lực và không nhất thiết thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bình quân đầu người nếu không đi kèm với tăng năng suất.

GDP danh nghĩa (Nominal GDP) được tính toán theo giá thị trường hiện tại, bao gồm cả ảnh hưởng của lạm phát. GDP thực tế (Real GDP) loại bỏ ảnh hưởng của lạm phát bằng cách sử dụng giá cố định của năm gốc, do đó phản ánh sự thay đổi thực sự về sản lượng.

Các chức năng cơ bản của tiền tệ bao gồm phương tiện trao đổi (giảm chi phí giao dịch), đơn vị tính toán (thước đo giá trị), và phương tiện tích trữ giá trị (giữ giá trị theo thời gian). Mặc dù tiền có thể được sử dụng để đầu tư, đầu tư không phải là một chức năng cơ bản định nghĩa tiền tệ, mà là một hoạt động sử dụng tiền.

Thặng dư sản xuất (Producer Surplus) là phần chênh lệch giữa giá thị trường mà nhà sản xuất nhận được và chi phí sản xuất tối thiểu của họ (được thể hiện qua đường cung). Nó là diện tích nằm phía trên đường cung và dưới đường giá thị trường.

Nghiệp vụ thị trường mở (Open Market Operations) là công cụ chính sách tiền tệ quan trọng nhất của ngân hàng trung ương. Nó bao gồm việc mua và bán trái phiếu chính phủ trên thị trường mở để tác động đến cung tiền và lãi suất thị trường.

Độ co giãn của cầu theo giá (Price Elasticity of Demand) đo lường mức độ nhạy cảm của lượng cầu đối với sự thay đổi của giá cả. Nó cho biết phần trăm thay đổi trong lượng cầu khi giá thay đổi 1%.

Kinh tế hỗn hợp là mô hình phổ biến hiện nay, kết hợp vai trò của thị trường và chính phủ. Thị trường là cơ chế chính để phân bổ nguồn lực hiệu quả, nhưng chính phủ can thiệp để điều chỉnh những thất bại của thị trường (ví dụ: độc quyền, ngoại ứng, thông tin bất cân xứng) và đảm bảo các mục tiêu xã hội như công bằng, an sinh xã hội.

Tăng trưởng kinh tế phản ánh sự gia tăng sản lượng hàng hóa và dịch vụ thực tế của một quốc gia theo thời gian. Do đó, nó được đo lường chính xác nhất bằng sự gia tăng của GDP thực tế, vì GDP thực tế đã loại bỏ ảnh hưởng của lạm phát, chỉ phản ánh sự thay đổi về lượng sản xuất.

Lý thuyết lợi thế so sánh của David Ricardo cho thấy rằng các quốc gia nên chuyên môn hóa sản xuất và xuất khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội thấp hơn (lợi thế so sánh), và nhập khẩu hàng hóa mà họ có chi phí cơ hội cao hơn. Điều này tạo ra lợi ích cho tất cả các bên tham gia thương mại tự do.

Khi đồng nội tệ mất giá, hàng hóa xuất khẩu trở nên rẻ hơn đối với người nước ngoài và hàng hóa nhập khẩu trở nên đắt hơn đối với người dân trong nước. Theo điều kiện Marshall-Lerner, nếu tổng độ co giãn của cầu nhập khẩu và xuất khẩu lớn hơn 1, cán cân thương mại có thể được cải thiện (xuất khẩu tăng, nhập khẩu giảm). Tuy nhiên, hiệu ứng J-curve cũng cần được xem xét, vì cán cân thương mại có thể xấu đi trong ngắn hạn trước khi cải thiện.

Hàng hóa thiết yếu, ít có hàng hóa thay thế thường có cầu ít co giãn. Muối ăn là một ví dụ điển hình vì nó là nhu yếu phẩm, chiếm tỷ trọng nhỏ trong ngân sách, và ít có hàng hóa thay thế trực tiếp. Các lựa chọn khác thường có nhiều hàng hóa thay thế và/hoặc không phải là nhu yếu phẩm.

Trạng thái cân bằng vĩ mô trong kinh tế học Keynes xảy ra khi tổng cầu (AD) bằng tổng cung (AS). Tại điểm cân bằng này, không có áp lực thay đổi sản lượng và mức giá chung trong nền kinh tế.

Phát triển kinh tế là một khái niệm rộng hơn tăng trưởng kinh tế. Nó bao gồm cả sự tiến bộ về kinh tế và xã hội, với mục tiêu chính là cải thiện phúc lợi của người dân, giảm nghèo đói, bất bình đẳng, và nâng cao chất lượng cuộc sống, chứ không chỉ đơn thuần là tăng GDP.

Quy luật cầu cơ bản nói rằng có mối quan hệ nghịch biến giữa giá và lượng cầu. Khi giá tăng, người tiêu dùng thường có xu hướng mua ít hơn, dẫn đến lượng cầu giảm.

Tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên (Natural Rate of Unemployment) là mức thất nghiệp mà nền kinh tế vẫn trải qua ngay cả khi đang hoạt động ở mức sản lượng tiềm năng. Nó bao gồm thất nghiệp tạm thời và thất nghiệp cơ cấu, phản ánh sự vận hành bình thường của thị trường lao động.

Sự dịch chuyển đường cầu sang phải thể hiện sự gia tăng cầu ở mọi mức giá. Thu nhập tăng (với hàng hóa thông thường) làm tăng khả năng và mong muốn mua hàng, do đó làm dịch chuyển đường cầu sang phải. Các yếu tố khác gây dịch chuyển đường cầu sang trái hoặc không dịch chuyển đường cầu.

Giá trần là mức giá tối đa pháp lý được đặt ra thấp hơn giá cân bằng. Khi giá bị khống chế ở mức thấp, lượng cầu vượt quá lượng cung, dẫn đến tình trạng thiếu hụt hàng hóa trên thị trường.

Tỷ giá hối đoái danh nghĩa (Nominal Exchange Rate) là giá của một đồng tiền được biểu hiện bằng đơn vị của đồng tiền khác. Nó đơn giản là tỷ lệ trao đổi tiền tệ trực tiếp giữa hai quốc gia, không điều chỉnh theo mức giá.

Các yếu tố sản xuất truyền thống bao gồm đất đai, lao động, vốn và năng lực quản lý (entrepreneurship). Tiền tệ không phải là yếu tố sản xuất mà là phương tiện trao đổi và tích lũy giá trị.

Lạm phát do cầu kéo xảy ra khi tổng cầu (tổng chi tiêu) trong nền kinh tế tăng quá nhanh, vượt quá khả năng sản xuất của nền kinh tế. Điều này tạo ra áp lực tăng giá trên diện rộng.

Ngân hàng trung ương sử dụng lãi suất (lãi suất chiết khấu, lãi suất tái cấp vốn, lãi suất thị trường mở) làm công cụ chính để điều hành chính sách tiền tệ, tác động đến chi phí vay vốn, tổng cầu và lạm phát.

Chi phí cơ hội bao gồm cả chi phí hiện hữu (trực tiếp) và chi phí ẩn (giá trị của lựa chọn bị bỏ qua). Tuy nhiên, khái niệm chi phí cơ hội tập trung vào giá trị của lựa chọn tốt nhất bị bỏ qua, chứ không chỉ đơn thuần là chi phí hiện hữu bằng tiền.

Đường cầu thị trường thể hiện tổng lượng cầu của tất cả người tiêu dùng ở mỗi mức giá. Do đó, nó được hình thành bằng cách cộng theo chiều ngang lượng cầu của từng cá nhân tại mỗi mức giá khác nhau.

Lãi suất chiết khấu là lãi suất ngân hàng trung ương cho các ngân hàng thương mại vay. Khi lãi suất chiết khấu tăng, chi phí vay vốn của ngân hàng thương mại tăng lên, làm giảm lượng tiền mà họ muốn vay từ ngân hàng trung ương, do đó làm giảm cung tiền và tăng lãi suất thị trường chung.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI - Consumer Price Index) đo lường sự thay đổi giá cả theo thời gian của một giỏ hàng hóa và dịch vụ cố định, đại diện cho tiêu dùng của một hộ gia đình điển hình. Nó được sử dụng để đo lường lạm phát từ góc độ người tiêu dùng.

“Bàn tay vô hình” của Adam Smith mô tả cơ chế tự điều chỉnh của thị trường tự do. Trong đó, hành vi theo đuổi lợi ích cá nhân của các tác nhân kinh tế (hộ gia đình, doanh nghiệp) một cách vô tình lại dẫn đến kết quả tốt đẹp cho toàn xã hội thông qua hệ thống giá cả và lợi nhuận, mà không cần sự can thiệp trực tiếp của chính phủ.

Kinh tế học nghiên cứu cách xã hội đối phó với sự khan hiếm, bằng cách phân bổ nguồn lực để sản xuất và phân phối hàng hóa, dịch vụ cho tiêu dùng. Các lựa chọn khác chỉ là các khía cạnh hẹp hơn của kinh tế học hoặc không phải đối tượng chính.

Thuế quan (Tariff) là một loại thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu, làm tăng giá hàng nhập khẩu và giảm tính cạnh tranh của chúng so với hàng hóa sản xuất trong nước. Các lựa chọn khác không phải là thuế quan: hạn ngạch là giới hạn về số lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật là quy định về chất lượng, trợ cấp xuất khẩu là hỗ trợ tài chính cho xuất khẩu.

Có ba phương pháp chính để tính GDP: phương pháp chi tiêu, phương pháp thu nhập và phương pháp sản xuất (giá trị gia tăng). Phương pháp lạm phát không phải là một phương pháp tính GDP mà là một yếu tố ảnh hưởng đến GDP danh nghĩa và GDP thực tế.

Chính sách tài khóa mở rộng, bao gồm tăng chi tiêu chính phủ hoặc giảm thuế, nhằm mục đích kích thích tổng cầu và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đặc biệt trong giai đoạn suy thoái hoặc tăng trưởng chậm.