Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Chẩn đoán hình ảnh – Đề 2

Artifact là những hình ảnh giả xuất hiện trên phim chẩn đoán hình ảnh, không tương ứng với cấu trúc giải phẫu thực tế. Artifact có thể do nhiều nguyên nhân như kỹ thuật chụp, thiết bị, hoặc do bệnh nhân (ví dụ: artifact do kim loại, do chuyển động).

MRI có độ tương phản mô mềm vượt trội so với CT, đặc biệt trong việc phân biệt chất xám và chất trắng của não, cũng như phát hiện các tổn thương nhỏ, phù nề, hoặc viêm nhiễm trong hệ thần kinh trung ương. CT tốt hơn trong việc đánh giá xương và chảy máu cấp.

Chụp cắt lớp vi tính năng lượng kép (Dual-energy CT) sử dụng hai mức năng lượng tia X khác nhau để thu thập dữ liệu. Điều này cho phép phân biệt được thành phần vật chất của mô, ví dụ như phân biệt sỏi acid uric và sỏi canxi, phân tích thành phần hóa học của mảng xơ vữa động mạch, hoặc loại bỏ artifact do kim loại.

Ép tuyến vú trong nhũ ảnh có nhiều mục đích: giảm độ dày của tuyến vú để giảm liều bức xạ, giảm nhiễu ảnh do chuyển động, tăng độ tương phản bằng cách làm mỏng mô tuyến và tách các cấu trúc chồng lấp.

Siêu âm đàn hồi mô (elastography) là kỹ thuật đánh giá độ cứng (đàn hồi) của mô. Nguyên lý cơ bản là áp dụng một lực cơ học lên mô và đo độ biến dạng của mô dưới tác dụng của lực đó. Độ cứng của mô có thể cung cấp thông tin quan trọng về bản chất bệnh lý, ví dụ như phân biệt tổn thương lành tính và ác tính, đánh giá mức độ xơ hóa gan.

Hiện tượng 'bóng lưng' xảy ra khi sóng siêu âm gặp phải một cấu trúc có mật độ âm học rất cao (ví dụ: sỏi, xương). Cấu trúc này hấp thụ hoặc phản xạ gần như toàn bộ sóng âm, khiến cho vùng phía sau nó không nhận được sóng âm và tạo ra một vùng tối trên hình ảnh, gọi là 'bóng lưng'.

X-quang là phương pháp chẩn đoán hình ảnh sử dụng bức xạ ion hóa (tia X) để tạo ra hình ảnh. Siêu âm sử dụng sóng âm, MRI sử dụng từ trường và sóng radio, nội soi là phương pháp thăm dò trực tiếp bên trong cơ thể.

Điện thế (kVp) quyết định năng lượng của tia X, ảnh hưởng đến khả năng xuyên thấu và sự hấp thụ tia X khác nhau giữa các mô, do đó quyết định độ tương phản của hình ảnh. mAs ảnh hưởng đến số lượng tia X, chủ yếu tác động đến độ đậm của hình ảnh.

Xạ hình thận sử dụng dược chất phóng xạ để đánh giá chức năng lọc và bài tiết của thận một cách định lượng, cung cấp thông tin về chức năng thận mà các phương pháp khác khó có được. Siêu âm Doppler đánh giá mạch máu thận, UIV đánh giá hình thái đường bài xuất, CT không thuốc cản quang chủ yếu phát hiện sỏi.

Chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA) là kỹ thuật sử dụng CT kết hợp với tiêm thuốc cản quang đường tĩnh mạch để khảo sát hệ thống mạch máu. Nó rất hiệu quả trong việc phát hiện các bất thường mạch máu như tắc mạch, phình mạch, hẹp mạch, dị dạng mạch máu.

Thuật ngữ 'cửa sổ' trong CT dùng để điều chỉnh phạm vi mật độ Hounsfield Units (HU) được hiển thị trên hình ảnh và độ tương phản giữa các mô khác nhau trong phạm vi đó. Điều này giúp tối ưu hóa việc quan sát các cấu trúc cụ thể (ví dụ: cửa sổ xương, cửa sổ nhu mô phổi).

Chất tương phản Gadolinium trong MRI là chất thuận từ, có tác dụng làm ngắn thời gian thư giãn T1 của các mô mà nó xâm nhập vào, từ đó làm tăng tín hiệu T1 và giúp phân biệt rõ hơn các mô và cấu trúc, đặc biệt là các tổn thương viêm, u.

Kỹ thuật chụp X-quang 'periapical' trong nha khoa được sử dụng để khảo sát chi tiết vùng quanh chóp chân răng và các cấu trúc xung quanh. Nó giúp phát hiện các bệnh lý như viêm quanh cuống răng, áp xe chân răng, hoặc các bất thường ở vùng chóp răng.

Chẩn đoán hình ảnh can thiệp là các thủ thuật sử dụng hình ảnh học để hướng dẫn các can thiệp điều trị hoặc sinh thiết. Chụp mạch vành qua da (PCI) là một ví dụ điển hình, trong đó hình ảnh X-quang được sử dụng để hướng dẫn việc đưa ống thông và stent vào động mạch vành bị tắc nghẽn. Các lựa chọn khác là chẩn đoán hình ảnh không can thiệp.

Chụp cắt lớp vi tính (CT) thường có độ phân giải không gian cao nhất so với các phương pháp liệt kê, cho phép phân biệt các cấu trúc nhỏ với độ chi tiết cao. MRI có độ phân giải mô mềm tốt hơn nhưng độ phân giải không gian có thể không bằng CT trong một số ứng dụng. Siêu âm và X-quang thường quy có độ phân giải không gian thấp hơn.

Siêu âm Doppler sử dụng hiệu ứng Doppler để đánh giá tốc độ và hướng dòng chảy của máu trong mạch máu, điều mà siêu âm thông thường không thể thực hiện được. Các lựa chọn khác không phải là ưu điểm chính của Doppler so với siêu âm thường.

Lưới lọc (grid) được sử dụng trong chụp X-quang để hấp thụ tia X tán xạ trước khi chúng đến đầu dò. Tia X tán xạ làm giảm độ tương phản của hình ảnh. Lưới lọc giúp tăng độ tương phản bằng cách loại bỏ tia tán xạ, đặc biệt quan trọng khi chụp các bộ phận dày của cơ thể.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) sử dụng từ trường mạnh và sóng radio để tạo hình ảnh, không sử dụng bức xạ ion hóa. Các phương pháp còn lại (nhũ ảnh, DSA, X-quang tim phổi) đều sử dụng tia X.

Kỹ thuật 'diffusion-weighted imaging' (DWI) trong MRI dựa trên nguyên lý đo lường sự chuyển động Brown (chuyển động ngẫu nhiên) của các phân tử nước trong mô. Hạn chế khuếch tán nước (ví dụ: trong nhồi máu não cấp, u đặc) sẽ tạo ra tín hiệu cao trên DWI.

Trong y học hạt nhân, các chất phóng xạ thường phát ra tia Gamma. Tia Gamma có khả năng xuyên thấu cao, có thể thoát ra khỏi cơ thể và được các đầu dò bên ngoài ghi nhận để tạo ảnh. Tia Alpha và Beta có khả năng xuyên thấu kém và thường được sử dụng trong xạ trị gần hơn là chẩn đoán hình ảnh.

PET/CT (Positron Emission Tomography/Computed Tomography) là kỹ thuật kết hợp thông tin chức năng (PET) và giải phẫu (CT). Trong chẩn đoán ung thư, PET/CT được sử dụng rộng rãi để phát hiện ung thư giai đoạn sớm, đánh giá giai đoạn bệnh, phát hiện di căn xa, theo dõi đáp ứng điều trị, và hướng dẫn sinh thiết.

Technetium-99m (Tc-99m) là đồng vị phóng xạ được sử dụng rộng rãi nhất trong y học hạt nhân do chu kỳ bán rã ngắn, năng lượng tia gamma phù hợp và dễ sản xuất. Nó được sử dụng trong nhiều kỹ thuật như SPECT/CT, xạ hình xương, xạ hình tim, xạ hình thận, và nhiều ứng dụng khác.

Xạ hình xương sử dụng dược chất phóng xạ có ái lực với xương, tập trung nhiều hơn ở các vùng xương có tăng chuyển hóa (ví dụ: do ung thư di căn, viêm xương, gãy xương). Do đó, nó chủ yếu phát hiện các vùng tăng chuyển hóa xương chứ không phải đánh giá mật độ xương hay hình dạng xương.

Xung FLAIR (Fluid Attenuated Inversion Recovery) là một xung đặc biệt trong MRI được thiết kế để xóa tín hiệu của dịch não tủy (CSF) trên hình ảnh T2-weighted. Điều này giúp làm nổi bật các tổn thương phù nề, viêm nhiễm, hoặc bệnh lý chất trắng nằm gần dịch não tủy, vốn có thể bị che lấp bởi tín hiệu cao của dịch não tủy trên T2 thông thường.

Siêu âm sử dụng sóng âm thanh có tần số cao (vượt quá ngưỡng nghe của con người) để tạo ra hình ảnh. Sóng âm được phát ra, truyền vào cơ thể, phản xạ trở lại từ các cấu trúc khác nhau và được thu nhận để tạo ảnh.

Thuật ngữ 'echo-genic' (hoặc 'hyperechoic') trong siêu âm dùng để mô tả các cấu trúc phản xạ sóng âm mạnh, tạo ra tín hiệu mạnh và hiển thị màu trắng trên hình ảnh. Ví dụ: sỏi, xương, mô xơ thường tăng phản âm.

Hiệu ứng gót chân (heel effect) là hiện tượng cường độ tia X không đồng đều trong chùm tia phát ra từ bóng đèn X-quang. Cường độ tia X mạnh hơn ở phía cực âm và yếu hơn ở phía cực dương. Hiện tượng này có thể được sử dụng để lợi thế bằng cách đặt phần dày của cơ thể về phía cực âm.

Máy tạo nhịp tim (pacemaker) không tương thích MRI là chống chỉ định tuyệt đối của MRI vì từ trường mạnh có thể gây nhiễu loạn hoặc làm hỏng hoạt động của máy tạo nhịp. Mang thai, sợ không gian kín, và dị ứng Gadolinium là chống chỉ định tương đối hoặc có thể xử trí được.

Thời gian TE (Time to Echo) là thời gian từ khi phát xung kích thích 90 độ đến khi thu nhận tín hiệu hồi âm. TE chủ yếu ảnh hưởng đến độ tương phản T2. TE dài tạo ra hình ảnh T2-weighted, trong đó dịch và các mô có thời gian T2 dài sẽ có tín hiệu cao (sáng).

PACS (Picture Archiving and Communication System) là hệ thống được sử dụng để lưu trữ, truyền tải, và hiển thị hình ảnh y tế kỹ thuật số. Nó giúp quản lý và truy cập hình ảnh một cách hiệu quả, thay thế cho việc lưu trữ phim truyền thống.