Đề thi, bài tập trắc nghiệm online Kế toán công – Đề 14

Nguyên tắc 'Tiết kiệm, hiệu quả' không chỉ đơn thuần là giảm chi tiêu mà là sử dụng nguồn lực ngân sách một cách tối ưu, sao cho với một lượng chi phí nhất định, đạt được kết quả cao nhất, hoặc với một mục tiêu nhất định, chi phí phải là thấp nhất.

Tài khoản ngoài bảng (hay còn gọi là tài khoản theo dõi ngoại bảng) được sử dụng để ghi nhận các đối tượng kế toán mà đơn vị không có quyền sở hữu về mặt pháp lý nhưng có trách nhiệm quản lý, sử dụng (ví dụ: vật tư, hàng hóa nhận giữ hộ, nhận ký gửi, tài sản thuê ngoài...). Các tài khoản này không ảnh hưởng đến Bảng cân đối kế toán.

Nguyên tắc 'Hoạt động liên tục' giả định đơn vị sẽ tiếp tục hoạt động để thực hiện các mục tiêu, cam kết, từ đó ảnh hưởng đến việc ghi nhận và trình bày thông tin tài chính.

Thuyết minh báo cáo tài chính là một bộ phận không thể thiếu của báo cáo tài chính, có vai trò cung cấp thông tin chi tiết, giải thích rõ hơn các số liệu và thông tin đã trình bày trên Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ... giúp người đọc hiểu rõ hơn về tình hình tài chính của đơn vị.

Chi thường xuyên là các khoản chi có tính chất lặp đi lặp lại, đảm bảo hoạt động thường xuyên của bộ máy nhà nước. Chi lương là một ví dụ điển hình, khác với chi đầu tư phát triển (xây dựng bệnh viện, đường cao tốc) hay chi mua sắm tài sản lớn (trang thiết bị văn phòng).

Bộ Tài chính là cơ quan quản lý nhà nước cao nhất về tài chính - ngân sách, có trách nhiệm tổng hợp và lập Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước cấp quốc gia để trình Quốc hội phê chuẩn.

Chế độ kế toán hành chính sự nghiệp được áp dụng cho các đơn vị hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập, hoạt động bằng nguồn ngân sách nhà nước hoặc có nguồn thu sự nghiệp. Bệnh viện công lập là đơn vị sự nghiệp công lập điển hình.

Mục tiêu cốt lõi của kế toán công là đảm bảo sự minh bạch, công khai và trách nhiệm giải trình trong quản lý và sử dụng nguồn lực công, trong khi kế toán doanh nghiệp tập trung vào mục tiêu lợi nhuận và hiệu quả kinh doanh. Điều này dẫn đến nhiều khác biệt trong nguyên tắc, phương pháp và báo cáo.

Chi đầu tư phát triển là các khoản chi nhằm tạo ra tài sản và năng lực sản xuất mới cho nền kinh tế, phục vụ mục tiêu phát triển dài hạn. Xây dựng trường học, bệnh viện, cơ sở hạ tầng... là các ví dụ điển hình. Các khoản chi còn lại (lương hưu, trợ cấp, chi thường xuyên) là chi thường xuyên.

Quy trình quản lý ngân sách nhà nước thường bắt đầu bằng giai đoạn lập dự toán ngân sách (xây dựng kế hoạch thu chi), sau đó là chấp hành ngân sách (thực hiện thu chi theo dự toán), quyết toán ngân sách (báo cáo kết quả thực hiện) và cuối cùng là kiểm toán ngân sách (đánh giá việc quản lý và sử dụng ngân sách).

Thặng dư ngân sách (hay còn gọi là bội thu ngân sách) xảy ra khi tổng số tiền thu vào ngân sách nhà nước trong một kỳ (thường là năm) lớn hơn tổng số tiền chi ra từ ngân sách đó. Ngược lại, khi chi lớn hơn thu thì gọi là thâm hụt (bội chi) ngân sách.

Một khoản chi chỉ được coi là chi ngân sách nhà nước khi nó đáp ứng các điều kiện chi theo quy định (có chứng từ hợp lệ, đúng mục đích, đúng thẩm quyền...) và được thực hiện bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước đã được phê duyệt.

Quản lý tài chính công là một lĩnh vực rộng lớn, bao gồm nhiều hoạt động như lập kế hoạch tài chính, huy động vốn, phân bổ và sử dụng vốn, kiểm soát tài chính, và báo cáo tài chính. Kế toán công là một trong những công cụ quan trọng của quản lý tài chính công, cung cấp thông tin tài chính cần thiết cho việc ra quyết định và kiểm soát.

Trong kế toán công, 'Quỹ' thường chỉ một khoản tiền có nguồn hình thành và mục đích sử dụng riêng biệt (ví dụ: quỹ dự phòng, quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp), không phải là tiền mặt đơn thuần hay tổng tài sản.

Kế toán ngân sách nhà nước tập trung vào việc ghi chép, tổng hợp và phân tích thông tin về quá trình lập, chấp hành và quyết toán ngân sách, đảm bảo việc sử dụng ngân sách đúng mục đích và hiệu quả.

Quyết toán ngân sách nhà nước là quá trình tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện dự toán ngân sách trong năm đã qua. Mục đích chính là xem xét việc thực hiện có đúng dự toán không, hiệu quả thế nào, và rút ra bài học kinh nghiệm để cải thiện công tác quản lý ngân sách trong tương lai.

Dự toán ngân sách là kế hoạch tài chính được lập trước khi năm ngân sách bắt đầu, còn quyết toán ngân sách là báo cáo tổng kết tình hình thực hiện ngân sách sau khi năm ngân sách kết thúc. Dự toán là kế hoạch, quyết toán là báo cáo thực tế.

Phương pháp dồn tích (cơ sở dồn tích) ghi nhận các giao dịch và sự kiện khi chúng phát sinh, không phụ thuộc vào thời điểm thực tế thu hoặc chi tiền. Phương pháp tiền mặt (cơ sở tiền) chỉ ghi nhận khi có dòng tiền vào hoặc ra. Kế toán công hiện đại có xu hướng sử dụng cơ sở dồn tích để phản ánh đầy đủ và chính xác hơn tình hình tài chính.

Sự phân cấp quản lý là điểm khác biệt chính. Ngân sách trung ương do Chính phủ (Trung ương) quản lý, phục vụ cho các nhiệm vụ chung của quốc gia. Ngân sách địa phương do chính quyền địa phương (tỉnh, huyện, xã) quản lý, phục vụ cho các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Thu ngân sách nhà nước là các khoản tiền nhà nước huy động từ nền kinh tế để trang trải chi tiêu. Vốn vay ODA là nguồn vốn vay nước ngoài, không phải là khoản thu ngân sách theo nghĩa thông thường (thuế, phí, lệ phí, phạt...). Vốn vay ODA làm tăng nợ công, không phải thu ngân sách thuần túy.

Nguyên tắc 'Công khai, minh bạch' đòi hỏi thông tin về tài chính công, bao gồm báo cáo tài chính và quyết toán ngân sách, phải được công khai cho người dân và xã hội biết, nhằm đảm bảo sự giám sát và trách nhiệm giải trình.

Báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước tập trung vào tình hình thực hiện thu, chi ngân sách và các thông tin liên quan đến ngân sách. Bảng cân đối kế toán là báo cáo tài chính tổng quát hơn, thể hiện tình hình tài sản và nguồn vốn của đơn vị, không phải là báo cáo chuyên biệt về quyết toán ngân sách.

Theo thông lệ chung trong hệ thống tài khoản kế toán, tài khoản loại 1 thường dùng để phản ánh tài sản ngắn hạn (tiền, các khoản phải thu, hàng tồn kho...), tài khoản loại 2 thường phản ánh tài sản dài hạn, loại 3 phản ánh nợ phải trả, loại 4 phản ánh vốn chủ sở hữu, loại 5, 6, 7, 8 phản ánh doanh thu, chi phí.

Mục lục ngân sách nhà nước là bảng danh mục chi tiết, hệ thống các khoản thu, chi ngân sách được phân loại theo các tiêu chí kinh tế nhất định (như loại khoản, mục, tiểu mục), giúp thống nhất quản lý và hạch toán ngân sách.

Dự toán thu ngân sách nhà nước phụ thuộc vào các yếu tố vĩ mô (kinh tế, chính sách, dân số...) vì chúng ảnh hưởng đến khả năng thu thuế và các khoản thu khác của nhà nước. Chiến lược phát triển của doanh nghiệp tư nhân (trong phần lớn trường hợp) không ảnh hưởng trực tiếp đến dự toán thu ngân sách nhà nước.

Kiểm toán hoạt động (hay kiểm toán hiệu quả) tập trung vào đánh giá tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả của các hoạt động, chương trình, dự án... của đơn vị được kiểm toán. Kiểm tra tính tuân thủ pháp luật và chế độ tài chính kế toán thuộc phạm vi của kiểm toán tuân thủ.

Mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận không phải là mục tiêu chính của các đơn vị trong khu vực công. Mục tiêu hàng đầu của kế toán công là cung cấp thông tin hữu ích, đảm bảo trách nhiệm giải trình, và phục vụ công tác quản lý và giám sát việc sử dụng nguồn lực công.

Khi ngân sách bội chi (chi lớn hơn thu), các giải pháp bù đắp phổ biến bao gồm vay nợ (trong nước hoặc nước ngoài), phát hành trái phiếu chính phủ. Tăng thuế suất và giảm chi tiêu công cũng là các biện pháp có thể được cân nhắc, nhưng vay nợ thường là giải pháp trực tiếp và nhanh chóng hơn trong ngắn hạn. Phát hành thêm tiền có thể gây lạm phát nên thường không được ưu tiên.

Kế toán công áp dụng cho các đơn vị thuộc khu vực công, sử dụng vốn nhà nước. Doanh nghiệp tư nhân thuộc khu vực tư, không sử dụng vốn nhà nước theo nghĩa rộng nên không thuộc phạm vi điều chỉnh.

Kiểm toán nhà nước là hoạt động kiểm toán do Kiểm toán Nhà nước thực hiện, nhằm đánh giá tính đúng đắn, trung thực, hiệu quả và tuân thủ pháp luật trong việc quản lý, sử dụng ngân sách và tài sản nhà nước. Mục tiêu là tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của khu vực công.